Öz
Eleştirel yaklaşımın başat biçemlerinden biri olan ironinin, özellikle egemen düşünce kalıplarının yıpratılmasında etkin yöntemlerden biri olduğu kesindir. Çelişkilerle dolu bir evrenin, kendisi de çelişkin olan bir dille ifade edilmesi gerektiği ilkesinden hareket eden çağdaş ironi anlayışı, yaşamın dokunulmaz kabul edilen alanlarına eleştiri oklarını yöneltmekten çekinmemiştir. İnceleme konusu yaptığımız, çağdaş Fransız edebiyatı romancılarından Romain Gary gerek kendi gerekse Émile Ajar imzasıyla yayımladığı romanlarında, mizah kavramına da yaslanan yetkin bir ironi anlayışı geliştirmiş ve bu alanın özgün yazarlarından biri olmuştur. Romancının yapıtlarında açıkça görülebilecek insancıl tutum, bir dünya görüşü olarak eleştirel bakışını tarih, siyaset, gündelik yaşam gibi konuların yanı sıra, ontolojik konulara da yöneltmiş ve varoluşun iç düzeneklerini sorunsallaştırmaya çalışmıştır. İnsanın dünya üzerindeki varlığını, Tanrı-insan ilişkisi, doğa yasaları ve gelişen uygarlık çerçevesinde ele alan yazar, varoluş ilkelerinin kendince kusurlu bulduğu yönlerini keskin bir dille eleştirir. Yazar varoluşun kendince aksak bulduğu yönlerini söz konusu bakış açısıyla irdeleyerek alternatif bir varoluş arayışı içine girmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Balzac, H. d. (1968). Massimilla Doni (1799-1850). Québec: BeQ.
- Baudrillard, J. (2006). Kusursuz Cinayet. N. Sevil (Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Behler, E. (1997). Ironie et modernité. O. Mannoni ( Çev.) Paris: PUF.
- Booth, W. C. (2016). İroninin Retoriği. S. SARI (çev.)Ankara: Hece Yayınları.
- Cebeci, O. (2008). Komik Edebi Türler Parodi, Satir ve İroni. İstanbul: İthaki.
- Charaudeau, P. (2006). "Identité sociale et identité discursive. Un jeu de miroir fondateur de l’activité langagière." Gragoatá, 11(21), p. 339-354
- Escarpit, R. (1960). L'humour. Paris: Press universitaire de France.
- Evrard, F. (1996). L'humour. Paris: Hachette Livre.
- Freud, S. (1996). Espri Sanatı. E. Alkan (Çev.) İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
- Gary, R. (1948). Le grand vestiaire. Paris: Gallimard.
- Gary, R. (1956). Éducation européenne. Paris: Gallimard.
- Gary, R. (1965). Pour Sganarelle. Paris: Gallimard.
- Gary, R. (1967). La danse de Gengis Cohn. Paris: Gallimard.
- Gary, R. (1974). La nuit sera calme. Paris: Gallimard.
- Gary, R. (1979b). Les clowns lyriques. Paris: Gallimard.
- Gary, R. (1981). Vie et mort d’ Émile Ajar. Paris: Gallimard.
- Gary, R. (2012). Plonyada Bir Kuş Var - Avrupa Eğitimi. S. Tamgüç (Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Ajar, E. (2008). Onca Yoksulluk Varken. V. Kanetti (Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Ajar, E .(2011a). Koca Tembel. M. Ökmen (Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Ajar, E .(2011b). Kral Salomon'un Bunalımı. T. Yücel (Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
- Ajar, E. (1975). La vie devant soi. Paris: Mercure de France.
- Ajar, E. (1979a). L'angoisse du roi Salomon. Paris: Mercure de France.
- Ajar, E. (2012c). Gros-Câlin. Paris: Gallimard.
- Hamon, P. (1996). L'ironie littéraire. Essai sur les formes de l'écriture oblique. Paris: Hachette .
- Kauffman, J. (2005). "L'humour (juif), arme des désarmés". Imaginaire & Inconscient, 1(15), 93 -104.
- Kauffmann, J. (1984). "La danse de Romain Gary ou Gengis Cohn et la valse-horà des mythes de l’Occident". Études littéraires, 17(1), 71-94. doi:10.7202/500634ar
- Lakoff, G., & Johnson, M. (2005). Metaforlar / Hayat, Anlam ve Dil. G. Y. Demir (Çev.) İstanbul: Paradigma Yayıncılık
- Noguez, D. (1969). "Structure du langage humoristique". Revue d’esthétique, 37-54.
- Noguez, D. (2000). L'Arc-en-ciel des humours. Paris: éditions Hatier International.
- Schoentjes, P. (2001). Poétique de l'ironie. Paris: édition du Seuil.
- Turğut, H. (2019). Romain Gary ve Emile Ajar’da İroni ve Mizah. Yayımlanmamış Doktora tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Temmuz 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |