KAMU DİPLOMASİSİNDE DIŞ YARDIMLAR: TÜRKİYE- AFGANİSTAN ÖRNEĞİ

Yıl 2024, , 417 - 438, 11.06.2024

Ömer Ağır

https://doi.org/10.56597/kausbed.1403912

Öz

Öz
Uluslararası dış yardım İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde önemli ölçüde hukuki alt yapısı oluşturularak kurumsal hale gelmekle kalmamış kısa süre içinde Soğuk Savaş döneminin en önemli diplomasi araçlarından biri haline gelmiştir. Tarih boyunca topluluklar ve ülkeler arasında dış yardım faaliyeti 1945 sonrası dönemde kavuştuğu sistematikten ve uygulamalarından farklı olsa da uygulamada daima var olmuştur. İnsani yardım amacıyla yapılan uluslararası dış yardım uygulamaların önemli örneklerini Osmanlı Devleti döneminde de çokça görmek mümkündür. Türkiye erken cumhuriyet döneminde her alanda kısıtlı imkânlara sahip olmasına rağmen coğrafya ayırt etmeksizin farklı ülkelere çeşitli şekillerde insani yardımlarda bulunmuştur. Bu yardımları bazen bir doğal afet veya savaş nedeniyle gıda, ilaç veya barınma malzemesi oluştururken, bazen de eğitim ve güvenlik alanında yardım yapılan ülkenin insan kaynağının geliştirilmesi için yapılan yardımlar oluşturmuştur. Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti devletinin temellerinin atıldığı milli mücadele döneminden başlayarak Afganistan'ın Sovyetler Birliği’nin etkisi altına girmeye başladığı döneme kadar Türkiye - Afganistan ilişkileri dış yardım bağlamında arşiv belgeleri üzerinden incelenmiştir. Türkiye özellikle 1920-1960 yılları arasındaki dönemde Afganistan'ın modernleşme çabalarının bir sonucu olarak idari, askeri, kültür, eğitim ve sağlık gibi halkı doğrudan ilgilendiren alanlarda yapılan yenilik ve iyileştirmelerin en yakın dış destekçisi olmuştur. Anahtar Kelimeler: Afganistan, Dış Yardım, Kamu Diplomasisi, Eğitim.

Anahtar Kelimeler

Afganistan, Dış Yardım, Kamu Diplomasisi, Eğitim

Etik Beyan

Gerek Yoktur.

Destekleyen Kurum

Yoktur

Teşekkür

Yoktur.

Kaynakça

• Abdurahmanlı, E. & B, Egemen. (2001). Diplomasi tanımı ve uluslararası konjonktürde mevcut olan diplomasi türleri. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 140-160.
• Arslan, E.& Kiper, K. (2015). Dış yardım nedir? Niçin yapılır? Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, Ocak-Haziran, 9-26.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri I, (1997). Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 3.
• Barfield T. J. (2004). Problems in establishing legitimacy in Afghanistan. Iranian Studies, 37(2), 263-267.
• Candemir, M. (1997). Afgan Kralı Emanullah Han'ın Darülfünun'u ziyareti. İlmi Araştırmalar, (4), 89 – 98.
• Cull, N. (2009). Public diplomacy: Lessons from the past, Los Angeles, Figuerona Press,
• Dupree, L.(1997). Afghanistan, Oxford: Oxford University.
• Geçmişten günümüze Türk-Afgan ilişkileri, (2009). Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Yayınları,45-47, Ankara.
• Gregorian, V. (1969). The emergence of modern Afghanistan: Politics of reform and modernization 1880-1946. Stanford CA: Stanford University Press. 188-189.
• İnan, M. (2012). İnsani yardım ve Avrupa Birliği boyutu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Birliği Anabilim Dalı Avrupa Birliği Programı, İzmir.
• Keohane, R. O. & Nye, J. S. (1989). Power and ınterdependence. Scott, Foresman, Longman, New York , ©2001.
• Korkmaz, B. & Aybarç, S. (2018). Bir iktidar aracı olarak dış yardım ve dış borçlar Osmanlı İmparatorluğu'ndan günümüze Türkiye’nin dış borçlanma/ borçlandırılma serüveni. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(2), 623-655.
• McCarthy, J. H. (2010). An outline of Irish history: From The earliest times to the present day, Chatto and Windus, 89, London.
• Saray, M. (1995). Emanullah Han. DİA, XI, İstanbul, 84.
• Nye, J.S. (2005). Yumuşak güç, dünya siyasetinde başarının yolu. (Çev. R. İ. Aydın), Ankara: Elips Kitap, 37. Osmanlı'dan Günümüze İnsani Diplomasi Cihan-Penah, (2016) Başbakanlık Devlet Arşivler Genel Müdürlüğü, İstanbul, 15-16.
• Özel, C. (2018). Yumuşak güce bütünsel bakış. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-27, DOI: 10.28956/gbd.422722.
• Özkan, H. & Rigiderakhshan, M. (2020). Afganistan’da basının tarihsel gelişimi: Monarşi rejiminden Taliban dönemine (1873-1994). Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 15(2), 438-449, DOI: 10.48145/gopsbad.790843.
• Özlü. H. (2012). Türk-Afgan dostluk ve işbirliği anlaşması” kapsamında Atatürk dönemi Türkiye-Afganistan ilişkilerine bakış. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 3(8), 31-46.
• Özmen, S. (2008). Mahmud Tarzi'nin hayatı, inkılâpçılığı ve faaliyetleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi / Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü / Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Özmen, S. (2017). Bir Afgan aydını olan Mahmud Tarzi Han’ın Türk-Afgan ilişkilerine etkileri, Route Educational and Social Science Journal, 4(7), 32-42.
• Poggi, G. (2001). Modern devletin gelişimi: Sosyolojik bir yaklaşım. (çev.) Şule Kut & Binnaz Toprak, İstanbul: İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sarıhan, Z. (2002). Kurtuluş Savaşımız’da Türk-Afgan ilişkileri, İstanbul: Kaynak Yayınları. Sevin, E. (2015), Review pathways of connection: An analytical approach to theimpacts of public diplomacy, Public Relations Review, 41 (4), 563.
• Sogge, D. (2002). Give and take: What’s the matter with foreign aid. Canada: Fernwood Publishing, s.7-8.
• Talley, S. R. (1973). Fire in Afghanistan 1914-1929, 1973, New York:, Doubleday Publishing. 37-38.
• Üçkuş, Ö. & Kendirci, B. (2012). Teoriden uygulamaya dış yardım. Sayıştay Dergisi, 86, 57-77.
• Yaşar, B. (2016). Atatürk dönemi Türk-Afgan ilişkileri ve Afganistan’a yapılan yardımlar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Yetim, F. (2023) Cumhuriyet döneminde Türkiye’nin Afganistan’a verdiği askeri, sağlık ve eğitim alanındaki destekler, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Dergisi Journal of Atatürk and the History of Turkish Republic, 12, 289-302.