Dede Korkut Hikâyelerindeki Saf Olağanüstü Ögeler / Olağanüstülükler

Yıl 2022, Sayı: 29, 55 - 69, 26.07.2022

Mehmet Fidan

https://doi.org/10.56597/kausbed.1063818

Öz

Dede Korkut Hikâyeleri anlatım teknikleri, kurgu özellikleri yönünden önemli bir konumda bulunmaktadır. Nitekim bir eserin okuyucunun ilgisini çekmesinde içeriğin ve anlatım tekniğinin önemli etkileri bulunmaktadır. Bu anlatım tekniklerinden biri olan ve geleneksel anlatılarda da karşılaştığımız fantastik / olağanüstü ögelerle eserlerin zenginleştirilmesini Dede Korkut Hikâyelerinde de gözlemlemek mümkündür. Bu çalışmada Dede Korkut Hikâyeleri fantastik / olağanüstü ögeler açısından değerlendirilmiştir. Metinler fantastik / olağanüstü ögeler yönünden incelenmesine ek olarak, fantastik edebiyat türünün özellikleri yönünden de incelenmiştir. İncelenen destanların, kullanılan fantastik / olağanüstü ögelerin metin kişilerinde ve/veya okuyucuda gerçek / düş yönünden herhangi bir kararsızlık süreci oluşturmadığı için fantastik edebiyat kapsamında yer almadığı; fantastik edebiyata yakın bir tür olan saf olağanüstü kapsamında yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, fantastik, olağanüstü, saf olağanüstü

Kaynakça

• Asutay, H. (2014). Çocuk ve gençlik yazınında fantastik kavramı. Türk Dili, CVII (756), 642-652.
• Aydın, A. (2019). Fantastik edebiyat bağlamında Gautıer’nin “İkiz Şövalye” adlı öyküsünün ruh ikizi / kişilik bölünmesi açısından çözümlenmesi. Journal of Turkish Language and Literature, 5(3), 340-349.
• Azmun, Y. (2019). Dede Korkut’un üçüncü elyazması: soylamalar ve iki yeni boy ile Türkmen sahra nüshası (metin-çeviri-sözlük-tıpkıbasım). İstanbul: Kutlu Yayınevi.
• Başar, L. K. (2012). Dede Korkut hikâyelerinde savaşçı eğitimi. Turkish Studies, 7(4), 1009-1017.
• Başer Çoban, S. (2011). Dede Korkut Kitabı ve büyülü gerçekçilik. Millî Folklor, 23(91), 195-203.
• Çetinkaya, G. (2013). Dede Korkut hikâyelerinde sembol olarak meydan. Millî Folklor, 25(98), 73-86.
• Deveci, H., Belet, D., Türe, D. (2013). Dede Korkut hikâyelerinde yer alan değerler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 294-321.
• Dursun, A. (2011). Dede Korkut hikâyelerinde halk hukuku. Turkish Studies, 6(4), 107-122.
• Ekici, M. (2019). Dede Korkut Kitabı Türkistan/ Türkmen sahra nüshası / soylamalar ve 13. boy / salur kazan’ın yedi başlı ejderhayı öldürmesi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Eliuz, Ü. (2015). İmge ve göstergeler uzamı: Dede Korkut hikâyeleri. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15(2), 75-88.
• Ercilasun, A. B. (2019). Dede Korkut Kitabı’nın yeni nüshası ve üzerindeki yayınlar. Millî Folklor, 123, 5-22.
• Ergin, M. (2018). Dede Korkut Kitabı 1-2. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Fidan, M. (2017). Hikmet Temel Akarsu’nun eserlerindeki fantastik ögeler ve eğitim odaklı değerler. Yayımlanmamış doktora tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gündüz, O. (2009). İhsan Oktay Anar’ın kurgu dünyası: Anar’ın kurgu evreninde postmodern bir gezinti. Ankara: Ankara Vizyon Yayınevi.
• Joyce, Lavene, J. (2018). Her yönüyle roman yazmak (çev. Kıvanç Güney). Ankara: Akılçelen Kitaplar.
• Jackson, R. (2003). Fantasy, The Literature of Subversion. New York: Routledge.
• Karakaş, R. (2012). Dede Korkut hikâyelerindeki bey oğullarının nitelikleri ve işlevleri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 155-168.
• Korkmaz, Z. (1998). Dede Korkut hikâyelerinde dil-üslûp bağlantısı. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten, 46(1), 101-112.
• Moran, B. (2007). Türk romanına eleştirel bir bakış 3: Sevgi Soysal’dan Bilge Karasu’ya. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Moran, B. (2009). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özdemir, C. (2017). Dede Korkut kitabında saygı. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 16, 7-29.
• Özlük, N. (2011). Türk edebiyatında fantastik roman. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Şahin, N. (2017). Dede Korkut Hikâyeleri’ndeki metaforlar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(1), 84-114.
• Sarpkaya, S. (2015). Dede Korkut Kitabı’nda olağanüstü tipler. Millî Folklor, 27(107): 97-107.
• Shahgoli, N. K., Yaghoobi, V., Aghatabai, S., Behzad, S. (2019). Dede Korkut Kitabı’nın Günbet yazması: inceleme, metin, dizin ve tıpkıbasım. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 16(2), 147-379.
• Şen, C. (2018). Dede Korkut anlatılarında büyülü gerçekçilik. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tanpınar, A. H. (2013). On dokuzuncu asır Türk edebiyatı tarihi (21. baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• TDK. “Fantastik” 2 Kasım 2021. <https://sozluk.gov.tr/>
• Tekin, M. (2012). Roman sanatı 1: romanın unsurları. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Todorov, T. (2012). Fantastik: edebi türe yapısal bir yaklaşım (çev. Nedret Öztokat). İstanbul: Metis Yayınları.
• Türkmen, F. (2011). Dede Korkut’ta halk hukuku unsurları. Bilig, 58, 242-256.
• Uyanık, S. (2013). Osmanlı bilim kurgusu: fennî edebiyat. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yonar, G. (2011). Türk edebiyatında fantastiğin kökenleri harikulade ve olağandışı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Zahidoğlu, V. (2000). Kitab-ı Dede Korkut'un metni üzerine. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 15, 79-93.
• Zipes, J. (2018). Peri masalları ve yıkma sanatı (çev. Zeynep Çiftçi Kanburoğlu). İstanbul: Alfa Basım Yayım.