GÖRSEL ANLATI TÜRÜ OLARAK TELEVİZYON VE ŞİDDET ÖĞRENİMİ İLİŞKİSİ

Yıl 2022, Sayı: 30, 643 - 670, 27.12.2022

Hüseyin Açar

https://doi.org/10.56597/kausbed.1080025

Öz

Yaşayan her canlının yaşamını devam ettirme ve yaşamsal gereksinimleri sağlamak zorunda olduğu dikkate alındığında, doğal yaşam alanları içerisinde canlıların, özellikle de insanların doğayı, doğa olaylarını anlama/anlamlandırma ve çevresindeki diğer canlılar ile olan ilişkilerini temellendirmesinde öğrenme, önemli bir etmen olarak dikkat çekmektedir. Yaşamın idame ettirilmesinde öğrenmeye bağlı olarak geliştirilen edimlerden biri olan şiddet, insanlığın başlangıcından itibaren hayatın bir parçası olarak varlığını devam ettirmiş, tarihsel süreç içerisinde kültürel bir olgu olarak da görsel ve işitsel birçok sanatsal yapıtta yer bulmuştur.
Savaşçı nitelikleriyle ön plana çıkan ilkel toplumlarda, varlığın devamı amacıyla gerçekleştirilen şiddet edimi, sözlü kültür döneminde masallar aracılığıyla gelecek nesillere aktarılırken, yazılı kültürle birlikte hikâyeler vasıtasıyla varlığını devam ettirmiştir. Sözlü ve yazılı anlatının ardından sinema ve televizyonun icadı, görsel anlatının ön plana çıkmasını sağlamış ve böylece şiddet olgusuna da yeni bir anlatı alanı yaratmıştır. Teknolojik gelişmelerin yaşandığı 19. yüzyıl ve sonrasında görsel anlatı olanaklarının gelişmesine paralel olarak, bu yeni anlatı türü dâhilinde hazırlanan içerikler, diğer anlatı türlerinde de olduğu gibi hedef kitle üzerinde farklı etkiler oluşmasını sağlamıştır.
Dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de gelişen teknolojiyle birlikte yaygınlaşan kitle iletişim araçları ve bu araçlar vasıtasıyla hedef kitleye sunulan içeriklerin olumlu ve olumsuz etkileri bulunmaktadır. Kitle iletişiminde önemli bir unsur olan medya içerikleri genel anlamda hedef kitlenin haberdar olma, bilgi edinme ve yeni şeyler öğrenme ihtiyaçlarını karşılamak üzere hazırlanmaktadır. Ancak son dönemlerde artan rekabet nedeniyle, elinde bulundurduğu hedef kitleyi kaybetmek istemeyen medya organları, izleyici beklentilerine göre içerik üretimi yapmakta, hazırlanan bu içerikler ise özellikle ergenlik dönemindeki bireylerin yanı sıra çocukları hatta yetişkin birçok kişiyi de olumsuz etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kitle İletişim Araçları, Şiddet, Medya, Televizyon

Kaynakça

• Akbaş, K. (2010). Medyada Şiddet Kültürü, Hukuk, Medya ve Toplum: Medyada Sunulan Şiddete İlişkin Hukuksal Bir Çerçeve. Konya: Literatürk Academia Yayınevi.
• Aktaş, A. M. (2006). Aile İçi Şiddet – Kadının ve Çocuğun Korunması. İstanbul: Elma Yayınevi.
• Ateş, N. T. (2017). Saldırı Manifestosu, İstanbul: Düşülke Yayınları.
• Atman, Ü. C. (2003). “Kadına yönelik şiddet: Cinsel taciz/Irza geçme”. TTB Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 12(9), 333-335.
• Aytan, O. A. (2021). Hareketli Avcı-Toplayıcı Grupların Yaşam Biçimiyle Yerleşik Çiftçi Toplulukların Yaşam Biçimi Arasındaki İnsan-Mekân İlişkisinin Mukayesesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 979-1012.
• Büker, S. Ve Kıran, A. (1999). Reklamlarda Kadına Yönelik Şiddet. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Byung-Chul Han, (2020). Şiddetin Tipolojisi. (Çev. Dilek Zaptçıoğlu). İstanbul: Metis Yayınları, (Kitabın Orijinal Basımı 2013).
• Çil, Ç. (2017, 7 Ağustos). Sinemasal Şiddet ve Toplum. Elde edilme tarihi: 15 Ocak 2022, Sinemasal Şiddet ve Toplum – Psikolig.com
• Çimen, Ü. (2010). “Yöndeşen Medyayı Doğru Algılama Bağlamında Medya Okuryazarlığı Eğitimi”, Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 10(1), 117-137.
• Erdoğan, İ. (2018, 7 Ekim). Eski Çağlar ve İlk İmparatorluklardaki Egemen İletişim Biçimleri Üzerine Bir Değerlendirme. Elde edilme tarihi: 3 Ocak 2022, https://erdoganirfan.blogspot.com/2018/10/eski-caglardaki-egemen-iletisim.html
• Ergil, D. (1985). “İletişim Araçları ve Şiddet Üzerine”, Kitle İletişim Araçları ve Şiddet. İstanbul: Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları.
• Freud, S. (2021). Totem ve Tabu. (Çev. Kamuran Şipal), İstanbul: Say Yayınları.(Kitabın Orijinal Basımı 1913).
• Harvey, D. (2010). Postmodernliğin Durumu. (Çev. Sungur Savran). İstanbul: Metis Yayınları. (Kitabın Orijinal Basımı 1990).
• Karaca, Y., Pekyaman, A. Ve Güney, H. (2007). “Ebeveynlerin Televizyon Reklam İçeriklerinin Çocuklar Üzerindeki Etkilerini Etik Açıdan Algılamalarına Yönelik Bir Araştırma”. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), s. 233-249
• Kayaoğlu, E. (2009). Edebiyat Biliminde Yeni Bir Yaklaşım: Medyalararasılık. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Koç, C. (2019, 25 Ağustos). Hareketli Görüntünün Kısa Tarihi. Elde edilme tarihi: 10 Ocak 2022, https://wannart.com/icerik/11529-hareketli-goruntunun-kisa-tarihi
• Kızılçelik, S. ve Erjem, Y. (1994). Açıklamalı Sosyoloji Terimler Sözlüğü. Ankara: Atilla Kitapevi.
• Ozankaya, Ö. (1985). “Toplumsal Gelişme Açısından Yığın İletişim Araçlarında Şiddet Olayları”, Kitle İletişim Araçları ve Şiddet Konulu 8. Seminer Tutanakları. İstanbul.
• Öner, Y. (2016). Şiddetin Topolojisi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Özer, Ö. (2007). Medya Şiddet Toplum. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Paçacı, İ. (2019). Türkiye’de Televizyon Yayıncılığında “Şiddet İçerikli Yayınlar” ve Denetimi. (Ed. Filiz Aydoğan Borchele). Don Kişot’tan Günümüze Toplum ve Medya. İstanbul: Der Yayınları, s. 115-147.
• Polat, O. (2016). “Şiddet”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. 22(1), s. 15-34. Radyo Ve Televizyonların Kuruluş Ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun, 6353 sayılı Kanun ile değişik hali, Elde Edilme Tarihi: 15 Şubat 2022, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6112-20120704.pdf
• Ruppert, W. (1996). Bisiklet, Otomobil, Televizyon, Gündelik Eşyaların Kültür Tarihi, (Çev. Mustafa Tüzer), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Tatlıoğlu, S. S. (2021, Haziran). Öğrenmeye Sosyal- Bilişsel Bir Bakış: Albert Bandura. [Online Dergi]. Elde edilme tarihi: 20 Kasım 2021, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1622510
• Trend, D. (2008). Medyada Şiddet Efsanesi – Eleştirel Bir Giriş. (Çev. Gül Bostancı). İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları. (Kitabın Orijinal Basımı 2006).
• Türk Dil Kurumu. (1966). Türkçe Sözlük (4. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu. Yıldırım, B. (2015). İçerik Çözümlemesi Yönteminin Tarihsel Gelişimi Uygulama Alanları ve Aşamaları. (Ed. Besim Yıldırım). İletişim Araştırmalarında Yöntemler – Uygulama ve Örneklerle. Konya: Literatürk Academia Yayınları, s. 105-153.