ÖTEKİ KURAMINA GÖRE HOŞGÖRÜ VE TOLERANS

Yıl 2022, Sayı: 30, 603 - 642, 27.12.2022

Halit Boz , Noura Naaımı

https://doi.org/10.56597/kausbed.1161090

Öz

Bu çalışmada hoşgörü ve tolerans kavramlarının öteki ve ötekileştirme kavramları açısından bir analizi yapılmıştır. Çalışmada öncelikle ötekinin ve ötekileştirmenin tanımları verilmiş, ötekinin tanımına pozitif ve negatif olarak iki farklı felsefik bakış açısı tanıtılmış, sonra tolerans ile hoşgörü tanımları verilmiştir. Çalışmada tolerans ve hoşgörü arasında anlam farklılığını ortaya koyan tolerans eşiği ismini alan bir kavramın önemli bir etkisinin bulunduğu görülmüş, hoşgörünün doğunun toleransın ise batının tercih ettiği iki kardeş kavram olduğu, bu ayrımın ise doğu ve batıyı çatıştıran oryantalizim düşüncesinin tohumlarından doğduğunu, oryantalizmin kökünün ise ötekileştirmeden geldiğini anlatmaktayız.

Anahtar Kelimeler

Öteki, ötekileştirmek, oryantalizim, hoşgörü, tolerans

Kaynakça

• Akhtar, S., Rahman, B., Rahman, A. U., Rahim, M., Shah, A., & Khan, J. (2016). The Quranic Concept of Religious Tolerance and its Manifestation in Islamic History. Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 6(3), 136-139.
• Arlı, A. (2009). Oryantalizm, Oksidentalizm ve Şerif Mardin. İstanbul: Küre Yayınları.
• Aslan, Ö. (2001). Hoşgörü ve tolerans kavramlarına etimolojik açıdan analitik bir yaklaşım. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(2), 357-380.
• Aydın, M. S. (1999). Hoşgörünün islami temelleri. M. Armağan içinde, Osmanlıda hoşgörü birlikte yaşama sanatı. İstanbul: Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları.
• Ba'Albaki, R. (1995). Al-Mawrid: A Modern Arabic-English Dictionary (19th b.). Dar Ilm Lil Malayin.
• Batuhan, H. (1959). Batıda tolerans fikrinin gelişmesi: Ortaçağ sonuna kadar. Anıl Yayınevi.
• Bauman, Z., & May, T. (2019). Understanding Ourselves with and through Others. Z. Bauman, & T. May içinde, Thinking sociologically. Oxford: John Wiley & Sons Ltd.
• Bilgin, N. (2007). Kimlik İnşası. İzmir: Aşina Kitaplar.
• Buckingham, D. (2008). Introducing Identity. D. Buckingham içinde, Youth, Identity, and Digital (s. 1-24). Cambridge: The MIT Press.
• Budak, S. (2003). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Bulaç, A. (1995). Ötekinin Kimliği ve İmajı. Birikim Dergisi(71-72), 76-80.
• Bulut, Y. (2004). Oryantalizmin Kısa Tarihi. İstanbul: Küre Yayınları.
• Carey, G. (1999). Tolerating religion. S. Mendus içinde, The Politics of Toleration in Modern Life. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Çay Sağlam, T., & Yaşar, M. (2017). Teoride, Pratikte ve Araştırmalarda Öteki ve Ötekileştirme. Journal of Turkish Studies, 12, 135-154.
• Connolly, W. E. (1995). Kimlik ve Farklılık: Siyasetin Açmazlarına Dair Demokratik Çözüm Önerileri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Craig, E. (2005). The shorter Routledge encyclopedia of philosophy. Taylor and Francis Group.
• Dalıcı, E. (2013). Öteki ile çarpışma. II. Türkiye Lisanüstü Çalışmaları Kongresi Bildiriler Kitabı, (s. 77-90).
• Demirtürk, F. M. (2005). Erbaş ve erlerin aldıkları askerlik eğitiminin tolerans düzeyini geliştirmeye etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yükseklisans Tezi. Samsun.
• Durna, T. (2014). Azınlıklar, ötekiler ve medya üzerine. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 1(1), 151-161.
• Dursun, Ç. (2004). Hegel’de kendilik bilinci ve öteki içindeki yolculuk. Doğu Batı, 28, 181-196.
• Erdoğan, İ. (2007). Karl Marks insan, toplum ve iletişim. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 25, 199-225.
• Ersanlı, E. (2014). The validity and reliability study of tolerance scale. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 4(1), 85-89.
• Fadzil, A. (2011). Religious tolerance in Islam: theories, practices and Malaysia’s experiences as a Multi Racial Society. Journal of Islam in Asia, 3, 345-360.
• Fitzgerald, G. (1999). Toleration and solidarity. S. Mendus içinde, The Politics of Toleration in Modern Life. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Forst, R. (2004). The limits of toleration. Constellations, 11(3), 312-325.
• Frankenberg, G. (1993). Zur Alchimie von Recht und Fremdheit. Die Fremden als juridische Konstruktion. F. Balke, R. Habermas, P. Nanz, & P. Sillem içinde, Schwierige Fremdheit: Über Integration und Ausgrenzung in Einwanderungsländern (s. 41-67). Frankfurt.
• Geçen, S. (2016). Edip Cansever şiirlerinde yabancılaşma ve varoluş sorunsalı/ Alienation and existential problematic in Edip Cansever’s poems. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 213-244.
• Germaner, S., & İnankur, Z. (1989). Oryantalizm ve Türkiye. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Sanat Yayınları.
• Ghani, R. A., & Awang, J. (2020). Tasamuh Versus Tolerance as Practical Approach to Encounter the Conflicting Issue. Akademika - Journal of Southeast Asia Social Sciences and Humanities, 15-23.
• Günay, M. (2003). Felsefe tarihinde insan sorunu. İzmir: İlya.
• Gürsoy, K. (1999). Batıda tolerans fikri ve Osmanlı hoşgörüsü. M. Armağan içinde, Osmanlıda hoşgörü birlikte yaşama sanatı. İstanbul: Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları.
• Hahn, A. (1994). Die soziale Konstruktion des Fremden. W. M. Sprondel içinde, Die Objektivität der Ordnungen und ihre kommunikative Konstruktion: für Thomas Luckmann. Suhrkamp.
• Hegel, G. (1986). Seçilmiş parçalar. (N. Bozkurt, Çev.) İstanbul: Remzi.
• Heyd, D. (1996). Introduction. D. Heyd içinde, Toleration an Elusive (s. 3-17). Princeton: Princeton University Press.
• Jackman, M. R. (1978). General and applied tolerance: does education increase commitment to racial integration? American Journal of Political Science, 22(2), 302-324.
• Kathir, I. (2018). A compilation of the Abridged Tafsir Ibn Kathir Volumes 1–10. The English Language with Arabic Verses.
• Kathir, I. B. (1993). Tafsir al-Quran al-a'zim. Dar al-Andalas.
• Kaya, İ. (2017). Sosyolojik düşüncede avrupa-merkezcilik, ötekileştirme ve oryantalist söylem üzerine post-kolonyal bir okuma ve eleştirisi. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 21(3), 1973-2008.
• Keyman, F. (1999). Farklılığa Direnmek: Uluslararası İlişkiler Kuramında “Öteki” Sorunu. F. Keyman, M. Mutman, & M. Yeğenoğlu içinde, Oryantalizm Hegemonya ve (s. 71-106). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kılıçbay, M. A. (2003). Kimlikler okyanusu. Doğu Batı Düşünce Dergisi(23), 155-159.
• Kılıçlıoğlu, S., Araz, N., & Devrim, H. (1990). Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedisi (Cilt 4). İstanbul: Meydan Gazetecilik ve Neşriyat.
• Kiraz, S. (2011). Yabancılaşmanın kökeni üzerine. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 147-169.
• Kiraz, S. (2011). Yabancılaşmanın kökeni üzerine. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 147-169.
• Köse, M., & Küçük, M. (2015). Oryantalizm ve “öteki” algısı. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 107-127.
• Kundakçı, F. (2013). Heteroseksizm ve ötekileştirme eleştirisi. Liberal Düşünce Dergisi, 71, 65-79.
• Kuyutar, M. (2000). Ortaçağ İslam düşüncesinde hoşgörü. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi. İzmir.
• Lukes, S. (1997). Toleration and Recognition. Ratio Juris, 10(2), 213-222.
• Mendus, S. (1989). Toleration and the limits of liberation. London: Macmillan.
• Meyer, M. J. (2002). Two forms of toleration. Journal of Social Philosophy, 33(4), 548-562.
• Milligan, S., Andersen, R., & Brym, R. (2014). Assessing Variation in Tolerance in 23 Muslim‐Majority and Western Countries. Canadian Review of Sociology/Revue canadienne de sociologie, 51(3), 239-261.
• Nahya, Z. N. (2011). İmgeler ve ötekileştirme: Cadılar, yerliler, Avrupalılar. Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 27-38.
• Naseri, F. (2014). Islamic Tolerance and the West: Early Encounters and Influences. International Journal of Islamic Thought, 5, 10-15.
• Nicholson, P. (1985). Toleration As a Moral Ideal. S. Mendus, & J. Horton içinde, Aspect Of Toleration (s. 152-173). USA: Methuen & Co.
• Onur, F. H. (2003). Öteki Sorunsalının" Alterite" Kavramı Çerçevesinde Yeniden Okunması Üzerine Bir Deneme. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 255-277.
• Ortaylı, İ. (2000). Tolerans ve Tesâmuh. M. Armağan içinde, Osmanlı’da Hoşgörü- Birlikte Yaşama Sanatı-. İstanbul: Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı Yayınları.
• Özalp, A. (2014). Ötekileştirme: Sembolik etkileşimci bir bakış. Toplum Bilimleri Dergisi, 8(16), 227-235.
• Özel, H. (2008). İktisat, ideoloji ve iktidar. Bilim ve İktidar, 46-57.
• Pasamonik, B. (2004). The Paradoxes of Tolerance. The, 95(5), 206-210.
• Püsküllüoğlu, A. (2000). Türkçe sözlük (3. baskı b.). Ankara: Arkadaş.
• Rosenthal, M. A. (2003). Spinoza’s republican argument for toleration. The Journal of Philosophy, 11(3), 320-337.
• Said, E. (1998). Oryantalizm. (N. Uzel, Çev.) İstanbul: İrfan Yayınevi.
• Schirmer, W., Weidenstedt, L., & Reich, W. (2012). From tolerance to respect in inter-ethnic contexts. Journal of Ethnic and Migration Studies,, 38(7), 1049-1065.
• Schnopper, D. (2005). Sosyoloji Düşüncesinin Özünde. (A. Sönmez, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Selçuk, S. S. (2012). Postmodern Dönemde Farklılığın Kutsanması ve Toplumun Parçacıllaştırılması: “Öteki” ve “Ötekileştirme”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 15(2), 77-99.
• Sezgül, İ. (2010). Marks’ın diyalektik-tarihsel materyalizmi ve etik. Toplum Bilimleri Dergisi, 4(8), 231-244.
• Shukri, A. S. (2008). Islam and Tolerance: An Overview of Some Discourses on Tolerance and Intolerance of Islam. International Journal of the Humanities, 6(8), 27-34.
• Sıbaî, M. (1993). Oryantalizm ve Oryantalistler. (M. Uğur, Çev.) İstanbul: Beyan Yayınları.
• Simon, B., & Schaefer, C. D. (2016). Tolerance as a function of disapproval and respect: The case of Muslims. British Journal of Social Psychology, 55(2), 375-383.
• Tatar, H. C. (2013). Sürgünler mekanı dünya: Göç, çok kültürlülük ve ötekileştirme. e-Journal of New World Sciences Academy, 8(1), 72-81.
• Thomassen, L. (2004). The Inclusion Of the Other? Habermas And The Paradox Of Tolerance. Political Theory, 439-462.
• Topakkaya, A. (2008). Tarihsel materyalizm bağlamında Marks’ı yeniden okumak. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(3), 378-395.
• Tuncay, A. C. (2016). Eksiğimiz Tolerans (Hoşgörü Kitapçığı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Türkyılmaz, M. (2015). Çocuk edebiyatıyla ötekileştirme (ME). Education Sciences, 10(4), 305-318.
• Uluç, G. (2015). Karşılıklı ötekileştirmeye bir yolculuk: “Otobüs” filmi. TESAM Akademi Dergisi, 2(2), 101-126.
• Üste, B. (2015). Hegel - Rousseau, Mill ve Hayek’in değerlendirmelerinde toplumda ötekileştirilen ‘kadın’ın konumu. Denizli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4, 103-126.
• Walzer, M. (1998). Hoşgörü Üzerine. (A. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Yazgan, S. (2007). Öfke kontrolü ile tolerans düzeyi arasındaki ilişki. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yükseklisans Tezi.
• Yılmaz, F. (2017). Tolerans Paradoksu. International Journal of Social Science, 577-606.
• Yürüşen, M. (1996). Liberal bir deǧer olarak ahlaki ve siyasi hoşgörü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Zaretsky, E. (1994). Identity Theory, Identity Politics: Psychoanalysis, Marxism, Post-Structuralism. C. Calhoun içinde, Social Theory and the Politics of Identity (s. 198-215). Oxford: Blackwell.
• Zariç, M. (2010). Ötekileştirme'den bütünleşme'ye Hüseyin Su öyküleri. YYU Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 5-20.