HARBETSUVAN TEPESİ SÜRTME TAŞ ALETLERİ

Yıl 2022, Sayı: 30, 381 - 395, 27.12.2022

Pınar Kaplan , Oğuz Şimşek , Bahattin Çelik

https://doi.org/10.56597/kausbed.1175662

Cited By: 1

Öz

Güneydoğu Anadolu'da son dönemlerde yapılan çalışmalar Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem’e ışık tutmaktadır. Şanlıurfa'da gerçekleştirilen Yüzey Araştırmaları ve Kazı Çalışmaları Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem’e ait merkezlerin bu bölgede yoğun olduğunu göstermektedir. Göbekli Tepe başta olmak üzere Karahan Tepe, Sayburç, Nevali Çori, Ayanlar Höyük, Şanlıurfa-Yeni Mahalle, Harbetsuvan Tepesi, Sefer Tepe, Kurt Tepesi, Hamzan Tepe ve Taşlı Tepe bunlardan bir kaçıdır. 2014 yılında keşfedilen Harbetsuvan Tepesi Şanlıurfa il sınırları içerisinde Şanlıurfa'nın 53 km doğusunda Tek Tek Dağları olarak bilinen kalkerli platolar arasında yer almaktadır. Çanak Çömleksiz Neolitik Döneme tarihlendirilen Harbetsuvan Tepesi'nde; T-biçimli dikilitaşlar ve mimarı yapı kalıntıları gün yüzüne çıkarılmıştır. Bunun yanı sıra çok sayıda çakmaktaşı alet, öğütme taşları, havanelleri, taş kaplar, hayvan kemiği ve çeşitli süs eşyası gibi buluntular ele geçmiştir. Çalışmamızda; 2017, 2018 ve 2019 yıllarında gerçekleştirilen kurtarma kazılarında ele geçen sürtme taş buluntuları üzerinde incelemeler yapılmıştır. Sürtme taş aletler boyut ve şekil olarak farklılıklar göstermektedir. Bazı buluntular sağlam olarak ele geçmiştir. Sürtme taş aletler; havanelleri, alt ve üst ezgi taşları, balta, keser, kesercik, keskicik, sapan taşları, biley taşı, delici, taş kaplar, bezeli taş plakalar, mermer tıkaç, kireç taşı misketler, bazalt vurgaç, yuvarlak pencere taşı ve sürtme yöntemi ile şekillendirilmiş bazalt ve bazalt parçaları, düzeltili ve işlentili taşlardan oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Neolitik Dönem, Harbetsuvan Tepesi, Sürtme Taş, Serpantin, Bazalt.

HARBETSUVAN HILL RUBBING STONE TOOLS

Öz

Recent studies in Southeastern Anatolia shed light on the Pre-Pottery Neolithic Period. The surveys and excavations carried out in Şanlıurfa show that the centers of the Pre-Pottery Neolithic Period are concentrated in this region. Gobekli Tepe, Karahan Hill, Sayburç, Nevali Çori, Ayanlar Höyük, Yeni Mahalle, Harbetsuvan Hill, Sefer Hill, Kurt Hill, Hamzan Hill and Taşlı Hill are some of them. The Harbetsuvan Hill, discovered in 2014, is located within the provincial borders of Şanlıurfa, 53 km east of Şanlıurfa, between the calcareous plateaus known as the Tek Tek Mountains. On the Harbetsuvan Hill, which is dated to the Pre-Pottery Neolithic Period; T-shaped obelisks and architectural remains were unearthed. In addition, a large number of flint tools, grinding stones, pestles, stone vessels, animal bones and various ornaments were found. In our study; Studies were carried out on the ground stone finds found in the salvage excavations carried out in 2017, 2018 and 2019. Ground stone tools vary in size and shape. Some finds were recovered intact. Ground stone tools; pestles, upper and lower grinding stones, axe, chisel, chisel, chisel, slingshot, sharpening stone, drill, stone vessels, decorated stone slabs, marble plug, limestone marbles, basalt hammer, round window stone and shaped by rubbing method. basalt and basalt fragments consist of retouched and inlaid stones.

Anahtar Kelimeler

Harbetsuvan Tepesi, Neolithic Period, Ground Stone, Serpentine, Basalt

Kaynakça

• Cosner, A. J. (1951), “Arrowshaft-Straightening with a Grooved Stone,” American Antiquity 17/2, s. 147–148.
• Çelik, B. (2015a), Differences and Similarities between the Settlements in Sanlıurfa Region where “T” Shaped Pillarsare Discovered (Şanlıurfa Bölgesinde “T” Şeklinde Dikmetaş Bulunan Yerleşmelerin Farklılık ve Benzerlikleri), Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi (TUBA-AR) sayı: 17/2014, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları: Ankara, 9-24.
• Çelik, B. (2015b), Şanlıurfa İli Yüzey Araştırması, Belgü, Sayı 2, 79-99.
• Çelik, B. (2016a), Şanlıurfa İli Merkez İlçesi Neolitik Çağ ve Öncesi Yüzey Araştırması, 33. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2.Cilt, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 409-426.
• Çelik, B. (2016b), A small-scalecult centre in Southeast Turkey Harbetsuvan Tepesi, Documenta Praehistorica XLIII, Ljubljana University Press: Slovenya, 421-428.
• Çelik, B. (2017), 2015 Yılı Şanlıurfa İli Merkez İlçesi Neolitik Çağ ve Öncesi Yüzey Araştırması, 34. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2.Cilt, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: Edirne, 337-358.
• Çelik, B. (2019), Neolitik Dönem Kült Merkezi: Harbetsuvan Tepesi, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, Volume: 43, 24-38.
• Çelik, B. (2021) Şanlıurfa Harbetsuvan Tepesi’nden Bezemeli Taş Plakalar, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi Volume: 52, Winter-2021, p. (84-91).
• Çelik B. ve Bingöl A., (2016), Şanlıurfa Provınce Central District Tektek Mountains Year 2015 Surface Survey / Şanlıurfa İli Merkez İlçesi Tektek Dağları 2015 Yılı Yüzey Araştırması, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Ek Sayı 1; 1-20.
• Çelik, B. ve Tosyagülü Çelik H., (2020), Harbetsuvan Tepesi 2019 Yılı Kazı Çalışması, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi,Volume: 48, Winter, 303-326.
• Güldoğan, E. (2002) Aşıklı Höyük Sürtmetaş Endüstrisi ve Sorunları, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Prehistorya Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul,192.
• Harbetsuvan Tepesi 2018 Yılı Genel Kazı Raporu (2018) s.20 İrim, B. (2022), Çanak Çömleksiz Neolitik Döneme Ait Harbetsuvan Tepesi Çakmaktaşı Yontmataş Alet Endüstrisi, Yüksek Lisans Tezi, Iğdır Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Iğdır.
• Yaylalı, S. (2014),Milet Müzesi Kesici Sürtme Taş Aletlerinden ‘Baltalar’ Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul,29-63.
• Kodaş, E. vd. (2020) Boncuklu Tarla’da ele geçen Neolitik Çağ Kulak Tıkaçları, Küpeler ve Düğmeler Üzerine Bazı Gözlemler: Tipoloji ve İşlev :s.74
• Soleckı, R. L., R. S. Soleckı, 1970 “Grooved Stones from Zawi Chemi Shanidar, a Protoneolithic Site in Northern Iraq,” American Anthropologist, 72/4, s. 831–841.
• Şen, Z. (2022), Harbetsuvan Tepesi Obsidiyen Aletlerin Tipolojik ve Teknolojik Analizleri, Yüksek Lisans Tezi, Iğdır Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Iğdır, 2022.
• Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi Eser Kataloğu 2021.
• Özkan, S. (2020) Köşk Höyük Birinci Dönem Kazıları Sürtme Taş Endüstrisi, 325-330.