BANK OSMANİ MÜDÜRÜ MÖSYÖ DEFİN(MARİE VİNCENT EDOUARD DİT “JULES” DEFFÉS) TARAFINDAN OSMANLI BÜTÇESİNİN TANZİMİ VE MASRAFLARIN DÜŞÜRÜLMESİ HUSUSUNDA YAPILMASI GEREKLİ ISLAHATA DAİR SULTAN II. ABDÜLHAMİD’E SUNULAN LAYİHALARDAN BİR KISIM

Yıl 2023, Sayı: 32, 831 - 854, 19.12.2023

İbrahim Caner Türk

https://doi.org/10.56597/kausbed.1329736

Öz

Sultan II. Abdülhamid döneminde Osmanlı maliyesinin büyük sorunlarla karşı karşıya kaldığı görülmektedir. Sultan II.Abdülhamid kriz durumundaki mali sisteme dair bir layiha düzenlenmesi talebiyle 1890’lı yıllardan sonra, Osmanlı mali işlerini ilgilendiren her şeyde belirleyici rol oynayan Osmanlı Bankası’nın müdürü jules Deffés’e başvurmuştur. Deffés’in hazırlayıp sunduğu, Osmanlı mali sistemi ile ilgili tespit ve önerileri ihtiva eden İlgili layihalardan anlaşıldığına göre gerçek manada bir mali ıslahat için; bütçe denkleştirilebilir, masraflar kısılabilir, bilgili ve namuslu memurlar kullanılabilinir, vergisini vermeyen mükellefler hakkında tatbikat icra edilebilinir, memur maaşları düzenlenebilir, vergi sistemi ve vergi usülleri düzene sokulabilir, askerlik bedeli ve gümrük gelirleri artırılabilinir, ormanlar ve madenlerden büyük gelirler sağlanabilir, havalename usulü kaldırılabilir, sarf ve muhasebe usülü düzene konulabilir ve bu iş İçin Osmanlı Bankası kullanılabilinir, gelirler bir merkezde toplanabilir ve teftiş edilebilinirdi. Deffés tarafından yapılan ilgili tespitlerden, teşhislerden ve mevcut konjonktürden Osmanlı İmparatorluğu’nun zengin servet kaynaklarına sahip bulunmasına rağmen servet kaynaklarının değerlendirilmesinde ciddi bir şey yapılmadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

II. ABDÜLHAMİD, OSMANLI MALİYESİ, LAYİHA, JULES DEFEES

Kaynakça

• CUMHURBAŞKANLIĞI DEVLET ARŞİVİ, OSMANLI ARŞİVİ, Y.PRK.ML. (Yıldız Perâkende Evrâkı Maliye Nezareti Mâruzâtı). 24-62.
• Eldem, V. (1994). Osmanlı İmparatorluğu’nun iktisadi şartları hakkında bir tetkik. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Genç, M. (2000). Osmanlı İmparatorluğu’nda devlet ve ekonomi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Gürsel, S. (1985). Osmanlı dış borçları. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi (C. 3), İstanbul: İletişim Yayınları.
• İnalcık, H. (2009). Devleti Aliye, Osmanlı İmparatorluğu üzerine araştırmalar-I. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Karal, E. Z. (1995). Osmanlı tarihi. (C. VII), Ankara: Türk tarih Kurumu Basımevi.
• Malaud, B. (1998). Jalons pour une biographie: De la préfectorale et du Midi a la haute finance et au Bosphore,
• Pamuk, Ş. (1993). Osmanlı-Türkiye iktisat tarihi(1500-1914). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pamuk, Ş. (2010). Osmanlı ekonomisi ve kurumları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Tabakoğlu, A. (1999). Osmanlı mali yapısının ana hatları. Osmanlı 3, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Thobie, J. (1985). Osmanlı bankası. Tanzimattan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi (Cilt 3). İstanbul: İletişim Yayınları. s. 777-778.
• Tokgöz, E. (1999). Türkiye’nin iktisadi gelişme tarihi(1914-1999). Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Toprak, Z. (1985). Osmanlı Devleti’nde para ve bankacılık. Tanzimattan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, (Cilt 3). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ünal, M. A. (2014). Osmanlı sosyal ve ekonomik tarihi. Isparta: Fakülte Kitabevi.