KASAS SURESİNDEKİ KIRAAT FARKLILIKLARI VE MEÂLLERE YANSIMASI

Yıl 2024, Sayı: 33, 241 - 263, 11.06.2024

Metin Çetin

https://doi.org/10.56597/kausbed.1425053

Öz

Kur’ân’ın okunuşuyla ilgili ihtilafları, telaffuz ve eda keyfiyetlerini nakledenlere isnat ederek bilmek kıraat ilminin temelini oluşturmaktadır. Kur’ân’ın farklı kıraatlerle okunmasının en temel sebebi ise yedi harf ruhsatı olarak görülmektedir. Mana zenginliği ve ilmi derinlik kaynağı olarak değerlendirilen farklı kıraatlerin meâllerde göz ardı edilmesi, kimi manaların okuyucuya aktarılamamasına ve anlam zenginliğinin ortadan kalkmasına neden olmaktadır. Bu araştırmanın konusu kıraat-ı aşere bağlamında Kasas suresindeki ferşî farklılıkların meâllere yansıyıp yansımadığının tespit edilmesidir. Bu surenin seçilmesinde özel bir sebep bulunmamaktadır. Söz konusu suredeki ferşî farklılıkların meâllere yansıyıp yansımadığı geniş bir meâl taraması yapmak suretiyle tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu tespit için öncelikle, suredeki ferşî kıraat farklılıklarının hangi ayetlerde meydana geldiği ortaya konmuş; daha sonra da bu kıraat farklılıklarının hüccetleri üzerinde durulmuştur. Akabinde tefsirlerinde kıraat farklılıklarına yer veren ve yorumlarını kıraat farklılıklarını göz önünde bulundurarak yapan müfessirlerin eserlerine başvurulmuştur. Bu kaynak taramasından sonra suredeki kıraat farklılıkları çeşitli meâller bazında tetkik edilmiştir. Bu tetkik neticesinde suredeki kıraat farklılıklarının bazı fiillerin sülasi veya if’âl babında okunmasından, bazı fiillerin malum-meçhul, müzekker-müennes, merfû-meczûm okunmasından; bazen isim veya ism-i fâil okunmasından, bazen aynı kelimenin farklı lehçelerdeki kullanım biçiminden, bazen kelimedeki isbat-hazifle ilgili bazen de kelimenin gaib veya muhatab sigasıyla okunmasından kaynaklandığı tespit edilmiştir. Netice itibariyle bazı kıraatlerin, ayetlerin anlamını etkileyip değiştirdiği ortaya konmuş, bu anlam değişikliğinin de kimi meâllere yansıdığı görülmüştür. Kimi meâllerin ise kıraat farklılıklarını gözetmedikleri malum olan ilk kıraati tercih ettikleri müşahede edilmiştir. Bazı meâllerde ise kıraat farklılığı kaygısından daha ziyade, meramı doğru ifade edebilmek için Türkçedeki en uygun kelime tercih edilme yoluna gidilmiştir. Doyurucu bir meâl çalışması için farklı kıraatlerin metin içinde veya dipnotta gösterilmesinin yararlı olacağı kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur'an, Tefsir, Kıraat, Kıraat Farklılıkları, Kasas Suresi

Kaynakça

• Akgül, A. (2022). Rabbani yaklaşım ve anlayışımızla Yüce Kur’an’ın manası ve mesajı. İstanbul: Furkan Neşriyat.
• Altuntaş vd. (2004). Kur’ân-ı Kerîm meâli (6 b.). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Atalay, B. (tarih yok). Kur’ân tercümesi: Tanrı kitabı. Mart 15, 2023 tarihinde https://www.kuranmeali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=28&ayet=60 adresinden alındı
• Ateş, S. (2021). Kur’an-ı Kerim’in yüce meali. Ankara: Hayat Yayınları.
• Baltacıoğlu, İ. H. (1957). Kur’an. Ankara: Yıldız Matbaacılık.
• Bayraklı, B. (2007). Yeni bir anlayışın ışığında Kur’an meali. İstanbul: Bayraklı Yayınları.
• Beğavî, H. b. (1997). Meʿâlimü’t-tenzîl (Cilt 6). Riyâd: Dâru Tayyibe.
• Bilmen, Ö. N. (ts.). Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Meâl-i Âlîsi . Ankara: Akçağ Yayınları.
• Birışık, A. (2018). Kıraat ilmi ve tarihi. Bursa: Emin Yayınları.
• Bulaç, A. (2015). Kur’an-ı Kerim ve Türkçe anlamı. İstanbul: Çıra Yayınları.
• Çakır, M. (2010). Kur’an-ı Kerim ve Türkçesi. İzmir: Birleşik Matbaacılık.
• Çantay, H. B. (1980). Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm (11 b., Cilt 2). İstanbul: Mürşid Çantay.
• Çetin, A. (2013). Kur’ân-ı Kerîm’in idrildiği yedi harf ve kıraatler (3 b.). İstanbul: Ensar Yayınları.
• Çetin, A. (2020). Kıraatların tefsire etkisi. İstanbul: Ensar.
• Dağ, M. (2011). Geleneksel kıraat algısına eleştirel bir yaklaşım. İstanbul: İsam Yayınları.
• Dimyâtî. (2006). İtḥâfü fużâlâʾi’l-beşer fi’l-ḳırâʾâti’l-erbaʿate ʿaşer. Beyrut: Dâru Kütübi’l-İlmiye.
• Ebû Ali el-Fârisî. (1993). el-Ḥücce li’l-ḳurrâʾi’s-sebʿa (Cilt 5). Şam: Dârü’l-Me’mûn.
• Ebû Amr ed-Dânî. (2016). et-Teysîr fi’l-ḳırâʾâti’s-sebʿ. Beyrut: Dâru İbn Kesîr.
• Ebû Şâme. (ts.). İbrâzü’l-meʿânî min Ḥırzi’l-emânî fi’l-ḳırâʾâti’s-sebʿ. Beyrut: Dârü’l Kütübi’l İlmiyye.
• Esed, M. (1999). Kur’an mesajı meal-tefsir (5 b., Cilt 2). İstanbul: İşaret Yayınları.
• Ezherî. (1991). Kitâbü Meʿâni’l-ḳırâʾât (Cilt 2). Riyad: Câmiatü’l-Melik Suûd.
• Ferâhîdî. (1998). Kitâbü’l-ʿayn (Cilt 3). Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Feyizli, H. (2017). Feyzü’l-Furkân Kur’ân-Kerîm ve tefsirli meali (2 b.). İstanbul: Server Yayınları.
• Gölpınarlı, A. (2017). Kur’an-ı Kerim ve meali. Konya: Elif Kitabevi.
• Hayrât. (2012). Kur’ân-ı Kerîm ve muhtasar kelime meâli. İstanbul: Hayrât Neşriyat.
• İbn Âşûr, M.-T. (1984). et-Taḥrîr ve’t-tenvîr, (Tunus: Dâru’t Tunusiye, 1984). (Cilt 20). Tunus: Dâru’t Tunusiye.
• İbn Hâleveyh. (2000). el-Ḥücce fi’l-ḳırâʾâti’s-sebʿ. Beyrut: Dâru’ş-Şurûk.
• İbn Manzûr, E.-F. (1993). Lisânü’l-ʿArab (Cilt 1). Beyrut: Dâru Sâdır.
• İbn Mücâhid, E.-A. (1980). Kitâbü’s-Sebʿa fi’l-ḳırâʾât (Cilt 1). (Ş. Dayf, Dü.) Kahire: Dâru’l-Meârif.
• İbn Zencele. (ts.). Ḥüccet’l-ḳırâʾât. b.y.: Dârü’r-Risâle.
• İbnü’l-Cevzî , E.-F. (2001). Zâdü’l-mesîr fî ʿilmi’t-tefsîr (Cilt 3). Beyrut: Dâru’l Kütübi’l İlmiyye.
• İbnü’l-Cezerî. (1999). Müncidü’l-Mukri’în ve Mürşidü’t-Tâlibîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l İlmiyye.
• İbnü’l-Cezerî. (ts.). En-Neşr fi’l-ḳırâʾâti’l-ʿaşr (Cilt 2). Kahire: el-Matbaatu’l-Ticareti’l-Kübra.
• İslamoğlu, M. (2008). Hayat kitabı Kur’an gerekçeli meal-tefsir (Cilt 2). İstanbul: Düşün Yayıncılık.
• Kandemir vd. (2014). Ayet ve hadislerle açıklamalı Kur’an-ı Kerim Meali (4 b., Cilt 2). İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Karaçam, İ. (1991). Kur’an-ı Kerîmin faziletleri ve okunma kaideleri. İstanbul: MÜİF Vakfı Yayınları.
• Karaman vd. (2020). Kur’an yolu meâli (8 b.). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Karaman vd. (2020). Kur’an yolu Türkçe meal ve tefsir (Cilt 4). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
• Kısa, M. (2020). Kur’an-ı Kerim ve kısa açıklamalı meali. Konya: Armağan Kitaplar.
• Koçyiğit, T. (ts.). Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe meâlî. Ankara: Kılıç Kitabevi.
• Kurtubî, M. (1964). el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân (3 b., Cilt 13). Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye.
• Namlı, T. (2018). Kur’an aydınlığı - kronolojik Kur’an meali. Ankara: Fecr Yayınları.
• Nebil Muhammed, İ. (2021). Kıraat ilmi (doğuşu gelişmesi ve islami ilimlere etkisi). Kayseri: Kimlik Yayınları.
• Okuyan, M. (2021). Kur’an meal-tefsir (4 b.). İstanbul: Haliç Üniversitesi Yayınları.
• Öztürk, M. (2013). Kur’an-ı Kerim meali anlam ve yorum merkezli çeviri (4 b.). İstanbul: Düşün Yayıncılık.
• Öztürk, Y. N. (1998). Kur’an-ı Kerim meali (Türkçe Çeviri). İstanbul: Yeni Boyut.
• Râgıb el-İsfahânî, E.-K. (1991). el-Müfredât fî ġarîbi’l-Ḳurʾân. Beyrut: Dâru’l-Kalem.
• Râzî, E. (1999). Mefâtîḥu’l-ġayb (3 b., Cilt 24). Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l Arabî.
• Sadak, B. (ts.). Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anlatımı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Said, C. (tarih yok). Türkçe Kur’an. Mart 15, 2023 tarihinde https://www.kuran meali.com/AyetKarsilastirma.php?sure=28&ayet=60 adresinden alındı
• Süleymaniye Vakfı. (tarih yok). Süleymaniye Vakfı meali. Mart 13, 2023 tarihinde https://www.suleymaniyevakfimeali.com/Meal/Kasas.htm adresinden alındı
• Şevkânî. (1993). Fetḥu’l-ḳadîr (Cilt 4). Şam: Dâru İbn Kesîr.
• Taberî. (2000). Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân (Cilt 19). Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Tekin, A. (2015). Kur’ân’ın anlaşılmasına doğru lügatli tefsirî meâl (9 b.). İstanbul: Kelâm Yayınları.
• Temel, N. (2018). Kıraat ve tecvîd ıstılahları. İstanbul: MÜİF Vakfı Yayınları.
• Ünal, M. (2019). Kur’an’ın anlaşılmasında kıraat farklılıklarının rolü. İstanbul: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı Yayınları.
• Yakıt, İ. (2023). Kur’an-ı Hakîm meâli semantik analizli açıklamalı ve yorumlu (3 b.). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Yazır, M. H. (2013). Hak Dini Kur’an dili meali (3 b.). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yılmaz, H. (2015). Nüzul sırasına göre necm necm Kur’ân’ın Türkçe meâli (4 b.). İstanbul: İşaret Yayınları.
• Yüksel, E. (2003). Mesaj Kur’an çevirisi (3 b.). İstanbul: Ozan Yayıncılık.
• Zemahşerî, E. (1986). el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl (3 b., Cilt 3). Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî.
• Zürkânî, M. (1988). Menâhilü’l-ʿirfân fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân (Cilt 1). Kahire: Matbaatü İsa’l-Bâbi’l-Halebî.