Comparison of Siyāsatnāma and Adaletnama with Today’s Ethical Frameworks

Yıl 2024, , 287 - 302, 31.07.2024

Elif Avaner

https://doi.org/10.58658/kaypod.1506958

Öz

“Siyāsatnāma” contains advice on how to ensure justice in moral, political, and administrative terms, and “Adalatnama” contains the orders given by the rulers to ensure justice, are seen as the reasons for the existence of the state, are philosophical works that have an important place in the Turkish and Islamic state tradition. “Ethical Frameworks”, on the other hand, are guidelines prepared to facilitate the rational decision-making of decision-makers to spend the least value when ethical problems and dilemmas arise, and to help the decisions become objectified. In this study, the common features of the concept of justice, the philosophical importance of “Siyāsatnāma” and “Adalatnama” and their similarities with today's ethical frameworks were examined by comparing the current ethical framework documents. As a result of the examination, it was seen that there were common features, similarities, and differences between “Siyāsatnāma”, “Adalatnama” and today's ethical framework documents. Although there is such a philosophical ground in Turkish and Islamic states, there are no ethical framework documents based on the concept of justice in today's Turkey. It has been understood that documents and guides should be prepared by competent persons and institutions to create an ethical framework in areas where ethical problems are experienced today, as in the past.

Anahtar Kelimeler

Siyāsatnāma, Adalatnama, Justice, Ethic Framework, Public Administration

Siyasetnameler ve Adaletnameler ile Günümüz “Etik Çerçeve”lerinin Karşılaştırılması

Öz

Ahlaki, siyasi ve idari olarak adaletin nasıl sağlanacağına yönelik tavsiyeler içeren “siyasetnameler” ile devletin varlığının sebebi olarak görülen adaletin sağlanması için hükümdarlar tarafından verilen emirleri içeren “adaletnameler”, Türk ve İslam devlet geleneğinde önemli yeri olan eserlerdir. “Etik Çerçeve”ler ise günümüzde etik sorunlar, ikilemler ortaya çıktığında karar vericilerin en az değer harcanmasına yönelik olarak rasyonel karar vermelerini kolaylaştırmak, kararların nesnelleşmesine yardımcı olmak için hazırlanmış kılavuzlardır. Bu çalışmada siyasetnameler ve adaletnameler ile günümüz etik çerçeve belgeleri karşılaştırılarak özellikle adalet kavramı temelinde ortak özellikleri, siyasetnameler ve adaletnamelerin felsefi önemi, günümüz etik çerçeveleri ile benzerlikleri incelenmiştir. İnceleme sonucunda siyasetnameler ve adaletnameler ile günümüz etik çerçeve dokümanları karşılaştırıldığında ortak özelliklerinin, benzerlik ve farklılıklarının olduğu görülmüştür. Türk ve İslam devletlerinde böylesi bir felsefi zemin olmasına karşın günümüz Türkiye’sinde adalet kavramına dayalı etik çerçeve belgeleri bulunmamaktadır. Geçmişte olduğu gibi bugün de etik sorunlar yaşanan alanlarda etik çerçeve oluşturabilmek için yetkin kişiler ve kurumlar tarafından belgeler, kılavuzlar hazırlanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Siyasetname, Adaletname, Adalet, Etik, Kamu Yönetimi

Kaynakça

• Avaner T. (2018). Devlet Bilimi Bakımından Köprülü’nün Kamu Hukuku Kurumları Ma- kalesi ve Türk Devletinin Varlığı. Belgi Dergisi, 2(Prof. Dr. Halil İNALCIK Özel Sayısı), s. 1011.
• Beuchamp T.L. ve Childress J.F. . (2017). Biyomedikal Etik Prensipleri. (Çev. M.K. Temel), . İstanbul: Pınarbaşı Matbaacılık.
• Çanak Ö. (2019). İslam Öncesi Türk Kültüründe İnsani Değerler. İstanbul: İstanbul Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Genel Türk Tarihi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Elves CB, H. J. (2020). Ethical framework for adult social care in COVID-19. Journal of Medical Ethics, 46(10), s. 662-667.
• Ezekiel J et al. (2020). Fair allocation of scarce medical resources in the time of Covid-19. N Engl J Med(382), s. 2049-2055.
• Google tarama sonucu. (2022, 02 05). Erişim adresi: https://www.google.com/search.
• Gostin LO, Friedman EA, Wetter SA. (2020). Responding to COVID‐19: how to navi- gate a public health emergency legally and ethically. Hastings Center Report. 2020 Mar;50(2):8-12. doi: 10.1002/hast.1090. Epub 2020 Mar 26.
• İnalcık H. (1965). Adaletnameler. Türk Tarih Kurumu Belgeler Dergisi, II/3-4, s. 49-145.
• İnalcık, H. (2014). Türklük, Müslümanlık ve Osmanlı Mirası, Kırmızı Yayınları, İstanbul.
• Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Etik Mevzuatı. (2023). Erişim adresi: https://www.etik. gov.tr/mevzuat/etik-mevzuati/ Erişim tarihi: 5.1.2023
• Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Meslek Etiği. (2023). Erişim adresi: 5.1.2023 https://www. etik.gov.tr/yayinlar/meslek-etigi/
• Kanar Y. (2019). İktidar ve Adalet (1.Baskı b.). İstanbul: Mahya Yayıncılık.
• Kass NE. (2001). An Ethics Framework for Public Health. Am J Public Health, 91(11): 1776–1782. Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/ PMC1446875/
• Keskintaş O. (2017). Adalet, Ahlak ve Nizam, Osmanlı siyasetnameleri. İstanbul: İletişim yayınları.
• Kınalızade, A. Ç. (1572). Ahlak-ı Alai. (Sadeleştiren: Demirkol M.) FCR Yayın. Niyazi M. (2015). İslam Devlet Felsefesi. 10.basım, İstanbul: Ötüken Neşriyat.