TÜRKİYE’DE KONUT POLİTİKALARI: TARİHSEL SÜREÇ VE AKTÖRLERİN ROLÜ

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 3, 87 - 122, 08.12.2020

Ali Ender Ulusoy

Öz

Bu çalışmada en önemli kamu politikalarından olan konut politikasına odaklanılmış, en temel hak olan konut ve barınma kavramlarından ve konut hakkından yola çıkılarak Türkiye’nin konut politikası süreci ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda Osmanlı’nın son döneminden günümüze kadar geçen süreç ortaya konulduktan sonra mevcut konut politikamızın işleyişine ve bu işleyişten sorumlu organların faaliyetlerine yer verilmiştir. Son olarak özellikle 2003 yılı sonrası uğradığı dönüşümlerle konut politikasının başat uygulayıcı kurumu olan TOKİ incelenerek kurumun dönüşümü ve işletişi ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

barınma, konut politikası, TOKİ, Türkiye'de konut, Kamu Politikası, konut

Kaynakça

• Andrew, B., Faulkner, D., Paris, C., Clower, T. (2011). HousingTransitions Through The Life Course AspirationNeedsAnd Policy. Bristol: The Policy Press.
• Arslan, H. (2014). Türkiye’nin Kentleşme Sürecinde Konut Politikalarının Evrimi. Akademik Bakış Dergisi. Sayı 40.
• Aydın, F., Sarmış, İ., Şahin O. (2014). Avrupa Sosyal Şartı. Ankara: T.C. Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
• Ataman, H. (2010). Avrupa Sosyal Şartı Ve Uygulaması. Ankara: İnsan Hakları Gündemi Derneği / Girişim Matbaası. Ayan, E. (2011). Konut Finansmanı Sistemi ve Türkiye’de TOKİ Uygulamalarının Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Temmuz, 51, 139-156.
• Aydın, F., Sarmış, İ., Şahin O. (2014). Avrupa Sosyal Şartı. Ankara: T.C. Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.Aydınlı, H. İ, Turan H. (2012). Kurumsal ve Yasal Çerçevede Türkiye’de Kentsel Dönüşüm. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (28), 61-70.
• Bakdur, A. (2003). Bankacılık Sektörünü Düzenleyen Kurumların Yapıları: Ülke Uygulamaları ve Türkiye İçin Öneri. Ankara: Yıllık Programlar ve Konjonktür Değerlendirme Genel Müdürlüğü Mali Piyasalar Dairesi Başkanlığı.
• Balaban, O. (2011). İnşaat Sektörü Neyin Lokomotifi. Birikim Dergisi, 270, 19-26
• Bayraktar, E. (2006). Gecekondu ve Kentsel Yenileme. Ankara: Ekonomik Araştırmalar Merkezi Yayınları.
• Bayraktar, E. (2007). Bir İnsanlık Hakkı Konut TOKİ’nin Planlı Kentleşme ve Konut Üretim Seferberliği. İstanbul: Boyut Kitapları.
• Beer, A.,Faulken, D, Paris, C., Clower, T.(2011). HousingTransitions Through the Life Course. Bristol: ThePolictPress.
• Boratav, K. (1990). İktisat Tarihi 1908-1980. İstanbul: Cem Yayınevi.Can, i., Çiçek, C. (2012). Gecekondulaşma, Kentsel Dönüşüm ve TOKİ Konutlarının Ticarileşmesi: Kars Örneği. Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 9, 37-61
• Coşkun, Y. (2015). Türkiye’de Konut Finansmanı: Sorunlar Ve Çözüm Önerileri. İstanbul: Türkiye Bankalar Birliği.
• Conway, J. (2003). Housing Policy. Londonand New York: TheGildredgePressLtdCochran, C. L.,Malone, E. F.(2014). Public Policy: PerspectivesandChoices. USA: LynneReinner.
• Çakır, S. (2011). Türkiye’de Göç, Kentleşme/Gecekondu Sorunu ve Üretilen Politikalar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23,209-222.
• Çetin, N. (2010). 1914 Osmanlı-Yunan Nüfus Mübadelesi Girişimi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 149-172.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2018).Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tarihçesi, Erişim 01,07,2018http://www.csb.gov.tr/tarihcemiz-i-7012
• Çoban, A. N.(2012). Cumhuriyetin İlanından Günümüze Konut Politikası, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 67, 3, 75-108.
• De Schutter, O. (2010). Avrupa Sosyal Şartı: Avrupa İçin Yeni Bir Sosyal Anayasa. Ankara: Şen Matbaa.
• Demir, K., Çabuk, S. (2010). Türkiye’de Metropoliten Kentlerin Nüfus Gelişimi. E. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 193-215.
• Devlet Planlama Teşkilatı (2001). Sosyal Hizmetler ve Yardımlar, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara: DPT Yayınları.
• Dobb, M. (1981). Kapitalizm Sosyalizm Az Gelişmiş Ülkeler Ve İktisadi Kalkınma(Çev. Melik, S.). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Doğan, T., Kuzu, İ., Güder, G., Torun, N., Şavlı, T., Karaağaç, A., Sayılganoğlu, M., Çalhan, M., (2012). Sosyal Politika Kavramları Sözlüğü. Ankara: Kalkınma Bakanlığı.
• Elsinga, M.,Wassenberg, G. (2007). SocialHousing in theNetherlands. London: LSE, London School of Economics,
• Erman, T. (2010), Kent, Konut ve Taşıdığı Anlamlar:Bağlamlandırılmış Bir Yaklaşım, TMMOB Dosya Dergisi, 20, 6-12.
• Ersöz, H. Y. (2003). Doğuşundan Günümüze Sosyal Politika Anlayışı ve Sosyal Politika Kurumlarının Değişen Rolü. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 53, Sayı 2, 119-144.
• Ersöz, H. Y. (2006). 5272 Sayılı Yasa Öncesinde Türkiye’de Belediyelerin Sosyal Politika Alanındaki Denetimleri. Sosyal Siyaset Konferansları, 50, 133-151.
• Friedrich Ebert Vakfı. (2013). Sosyal Demokrasi El Kitabı 3: Sosyal Devlet ve Sosyal Demokrasi. (Çev. R. Hallaç). İstanbul: Sena Ofset.
• Geray, C. (1992). Kooperatifçiliğin Dünyada ve Türkiye’de Nicel Gelişimi. Ankara Üniversitesi SBE Dergisi, 47, (1-2) ,427-441.
• Goularas, G. B. (2012). 1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi Ve Günümüzde Mübadil Kimlik Ve Kültürlerinin Yaşatılması. Alternatif Politika, 4, (2), 129-146.
• Gökdemir, A. ve Demirel C. (2014). Güvenli ve Sağlıklı Konut Hakkı, 1. Ulusal Sağlık Hukuku Kongresi.
• Marmaris.Göker, Z. (2008). Kamusal Malların Tanımında Farklı Görüşler. Maliye Dergisi,155, 108-118.
• Gülmez, M. (22-23 Ekim 2009), İnsan Hakları Olarak Sosyal Haklar Ve Sosyal Haksızlıklar. 1. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, Akdeniz Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi Ve Endüstri İlişkileri Bölümü, Antalya
• Heper, M. (2006), Türkiye’de Devlet Geleneği, Ankara: Doğu Batı YayınlarıHill,
• M. ve Varone, F. (2017). ThePublic Policy Process. Londonand New York: Routledge.
• Işık, S. (2005). Türkiye’de Kentleşme ve Kentleşme Modelleri. Ege Coğrafya Dergisi, 14, 57-71
• Jones, C.,Murie, A. (2006). The Right toBuy (Analysis & Evaluation Of A Housing Policy). UK and USA: Blackwell Publishing.
• Kaboğlu, İ. (1996). Yerleşme Özgürlüğü ve Konut Hakkı (Temel Özgürlük Sosyal Hak Birleşmesi). TODAİE İnsan Hakları Yıllığı, 17-18
• Kargı, V. ve Yüksel, C. (2010). Çevresel Dışsallıklarda Kamu Ekonomisi Çözümleri. Maliye Dergisi,130, 183-202.
• Karaman, K. (1998). Kentbilim Terimler Sözlüğü (2. Baskı). Ankara: İmge YayınlarıKaya, M. (1989). Gecekondu Sorunu ve Gecekondu Kanunu. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. Cilt 6, 860-891.
• Kaya, V., Yalçınkaya, Ö., Hüseyni İ. (2013). Ekonomik Büyümede İnşaat Sektörünün Rolü: Türkiye Örneği. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27, 148-167.
• Keleş, R. (1998), Kentbilim Terimler Sözlüğü, Ankara: İmge Kitabevi.
• Keleş, R. (2012), Kentleşme Politikası, Ankara: İmge Kitabevi.
• Keleş, R. Ve Duru, B. (2008). Ankara’nın Ülke Kentleşmesindeki Etkilerine Tarihsel Bir Bakış, Mülkiye Dergisi, 261, 27-44.
• Kepenek, Y.,&Yentürk, N. (2004). Türkiye Ekonomisi. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Kılıç, S., Özel, M. (2006). Yerel Yönetimlerin Konut Politikaları Üzerine Bir İnceleme-Çeşitli Ülke Deneyimleri Ve Türkiye. Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, (1), 207-228.
• King, P. (1998). Housing: Individualsand The State: The Morality of Government Intervention. Londonand New York: RoutledgeKoç, H. (1998), Konut Politikaları ve Uygulamaları, Ege Mimarlık Dergisi, 28 (4), 31-33.
• Koçak, H.,Tolanlar, M. (2008). Kentsel Dönüşüm Uygulamaları (Aydın Ve Afyonkarahisar Örnekleri). Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 10, 2, 397-415.
• Köktürk. E., Köktürk E. (2007) Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Ve Almanya Deneyimi. 11. Türkiye Harita Bilimsel Ve Teknik Kurultayı. TMMOB Harita Ve Kadastro Mühendisleri Odası, Ankara.
• Kömürlü, R., Önel, H. (2007). Türkiye’de Konut Üretimine Dair Kaynak Oluşturma Model Yaklaşımları. YTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2, 89-107.
• Makal, A. (2002). Türkiye’nin Sanayileşme Sürecinde İşgücü Sorunu, Sosyal Politika ve İktisadi Devlet Teşekkülleri: 1930’lu ve 1940’lı Yıllar. Toplum ve Bilim, 92, 34-70.
• Mullins, D.,Murie, A. (2006). Housing Policy İn The UK. New York: PalgraveMacmillan.Özçelik, M. (2010), İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,29, 253-269.
• Özçelik, P. K. (2012). 12 Eylül’ü Anlamak. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66-1. 73-93.
• Özdemir, V. (2014). Türkiye’de Planlı Kalkınma Deneyimleri. Erişim 21,06,2018https://dumludag.files.wordpress.com/2013/09/ozdemir_planlama.pdf,
• Özerdem, F. (2010). Avrupa Birliği Sosyal Politikası Ve Türkiye’nin Uyumu. Yardım Ve Dayanışma, Cilt 1,1, 17-27.
• Özorhon, B. (2012). Türkiye’de İnşaat Sektörü Ve Dünyadaki Yeri. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
• Sağlam, D. (17.4.1981). Türkiye’de Devletçilik Fikri’nin Doğuşu ve Geçirdiği Aşamalar. Atatürk’ün Ekonomik Kalkınma Politikası ve Devlet İşletmeciliği Konferansı. İstanbul Üniversitesi Devlet İşletmeciliği Enstitüsü, İstanbul.
• Sayıştay, (2006). Kamu İşletmeleri 2016 Yılı Genel Raporu. Ankara: Sayıştay.
• Şengül, H. T. (2009). Türkiye’de Kentleşmenin İzlediği Yol Üzerine: Bir Dönemleme Girişimi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Şengül, H. T. (2001). Kentsel Çelişki Ve Siyaset: Kapitalist Kentleşme Süreçleri Üzerine Yazılar. İstanbul: Demokrasi Kitaplığı.
• Taşçı, F. (2008). Sosyal Yardım Yapma(ma) Gerekçeleri Üzerine Yaklaşımlar. Kamu-İş, 9, (4)
• Taşar, O. Ve Çevik, S. (2009). Sosyal Konut ve Konut Sektöründe Devlet Müdahalesi: Avrupa Ülkeleri ve Türkiye. Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 1, (2), 133-163.
• TMMOB (2013). Elverişli Konut Hakkı Bir İnsan Hakkıdır. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi.
• Tekeli, İ. (1998). Cumhuriyet Döneminde Kentsel Gelişme ve Kent Planlaması, 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık. İstanbul: Türk Tarih Vakfı.
• TOKİ (2018). TOKİ Kuruluş ve Tarihçe, Erişim 03.07.2018http://www.toki.gov.tr/kurulus-ve-tarihce,
• Turan, M. (2010), İpotekli Dünya: Mali Sermaye ve Konut, TMMAOB Dosya Dergisi, 20, 26-29
• Sayıştay (2011). 2011 yılı TOKİ Rapuru,http://www.sayistay.gov.tr/rapor/kit/56Toki2011.pdf, Erişim Tarihi:1.07.2018
• Sayıştay (2014). Kamu İşletmeleri 2014 Genel Raporu. Ankara: T.C. Sayıştay Başkanlığı.
• Stephens, M.,Burns, N., MacKay, L. (2002). Social market orsafety net? British socialrentedhousing in a Europeancontext. UK: The Policy Press.
• Sunal, O. (2011), Sosyal Politika: Sosyal Adalet Açısından Bir Değerlendirme, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 66, 283-305.
• Şahin, Y. (2005). Kira Denetimi Politikası Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 60, 4, 213-237
• Uysal, H. T. (2012). Konut Yapı Kooperatiflerinde Yolsuzluk ve Usulsüzlük. Akademik Bakış Dergisi, 31, 1-17.
• Whitehead, C. M. E. (2006). TheEconomics of SocialHousing, HousingEconomicsandPublic Policy. Oxford: BlackwellScience
• Yavuzyiğit, M. H. (1999). 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Devletçilik Ve Özelleştirme Sorunları. Sayıştay Dergisi, 34. 116-129.
• Yavuz, F., Keleş R., Geray, C. (1978). Şehircilik: Sorunlar Uygulama ve Politika. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Yayınları
• Yenice, M. S. (2014). Türkiye’nin Kentsel Dönüşüm Deneyiminin Tarihsel Analizi. BAÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt 16(1) 76-88.
• Yetgin, F. (2007). Avrupa Birliği ve Türkiye Konut Politikaları Üzerine Bir İnceleme. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. 23, (2), 311-330
• Yılmaz, L. (2010). Avrupa Birliği’nin Sosyo-Ekonomik Geleceği: Lizbon Stratejisi Ve Küreselleşme. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı AB ve Dış İlişkiler Dairesi Bakanlığı.
• Yılmaz, M. (2015). Türkiye’de Kırsal Nüfusun Değişimi ve İllere Göre Dağılımı, Doğu Coğrafya Dergisi, 33, 161-188