Türkiye'de Yoksullukla Mücadelede Sosyal Yardımların Rolü

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 71 - 103, 12.04.2023

Kenan Şahin

https://doi.org/10.58658/kaypod.1193400

Öz

Yoksulluk, çok uzun bir süredir üzerinde çalışmalar yürütülen, politikalar üretilen ve çeşitli araçlarla müdahale edilen bir sorun olarak varlığını sürdürmektedir. Özellikle Covid-19 salgını ve sonrasında yaşanan ekonomik daralma yoksulluk sorununu daha da görünür hale getirmektedir. Çok çeşitli mücadele yöntemleri ile üstesinden gelinmeye çalışılan bu sorunda istenilen başarı elde edilememektedir. Bu çalışmada yoksullukla mücadelenin en etkin araçlarından olan sosyal yardımların yoksulluk üzerindeki etkisi incelenmektedir. Yoksulluk kavramı ve tanımları, yoksulluk ölçütleri, yoksulluk mücadelede sosyal yardım türleri ve uygulayıcıları bu doğrultuda açıklanmaya çalışılmaktadır. Çalışmada son olarak OECD ülkelerinin sosyal koruma harcamaları Türkiye ile karşılaştırılarak sunulmaktadır. İncelemede Türkiye’de sosyal yardımların yoksullukla mücadelede etmekten çok yoksulluğun etkilerini hafifletmeye yönelik uygulamalar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuca ulaşmak için literatür taraması yönteminden yararlanılmıştır. Bu doğrultuda akademik yayınlar, kurum ve kuruluşların yayınları, istatistikler, politika belgeleri ile mevzuat ve kanunlar incelenerek yazın oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Sosyal Yardım, Sosyal Koruma Harcamaları, Kamu Sosyal Harcamaları

Kaynakça

• Aca, Z. (2020). Yapabilirlik Yaklaşımı Çerçevesinde Kamusal Sosyal Yardımların Etkinliği Analizi: Bursa Örneği. Ankara: Türk Metal Sendikası Araştırma ve Eğitim Merkezi Yayınları.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB) (2022). 2021 Yılı Faaliyet Raporu. Erişim adresi: https://www.aile.gov.tr/media/100242/2021-yili-faaliyet-raporu.pdf
• Aktan, C. C. ve İstiklal, Y. V. (2002). Yoksulluk: Terminoloji, Temel Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri. C. C. Aktan (Ed.). Yoksullukla Mücadele Stratejileri. (s. 39-69) içinde Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayınları
• Arabacı Yüksel, R. (2019). Dünya Bankasının Yeni Uluslararası Yoksulluk Sınırları ve Küresel Yoksulluğun Yeniden Değerlendirilmesi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 9(1), 123-140.
• Aslan, G. (2022). Krizler Çağında Yoksulluk: Sosyal Transferlerin Önemi ve Etkinliği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(54), 169- 195.
• Aslan, G. (2020). Türkiye’de Yoksulluk ve İşgücü Piyasası. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 83-105.
• Beyazıt, E. (2020). Sosyal Politika, Yoksulluk ve Kent Yoksulluğu. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(30), 2966-2993.
• Buğra, A. (2021). Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika. (10. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ceren, A. ve Erdem, T. (2018). Türkiye’de Yoksulluk ve Sosyal Yardım Uygulamaları. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), 6-24.
• Çelik, K., Vural, İ. Y. ve Tuncer, G. (2017). Dünya'da ve Türkiye'de Yoksulluğun Genel Görünümü: 2002 Sonrası Döneme İlişkin Bir İnceleme. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 41-79.
• Çetin, İ. (2020). Yoksulluk ve Yoksulluk Göstergeleri: Türkiye ve OECD Ülkeleri Üzerine Bir Karşılaştırma. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 510-532.
• Dışişleri Bakanlığı (2022). İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı (OECD). Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/iktisadi-isbirligi_ve-gelisme-teskilati _oecd_.tr.mfa#:~:text=OECD'nin%2020%20kurucu%20%C3%BCyesi,%C4%B0zlanda%2C%20Norve%C3%A7%2C%20Portekiz).
• Dibo, M. (2022). Kamu Sosyal Harcamaları ve Gelir Eşitsizliği: OECD Ülkeleri Kapsamında Bir Analiz. Journal of Emerging Economies and Policy, 7(2), 1-16.
• Karagöz, S. (2020). Türkiye’de Sosyal Devletin Sosyal Yardım Bağlamında Değerlendirilmesi. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 2(2), 146-169.
• Kaymaz, V. (2018). OECD Ülkelerinde Sosyal Harcamaların Belirleyicileri. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 4(2), 118-130.
• Kılıç, S. (2013). Çevre Sorunları ve Yoksulluk. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5(1), 9-20.
• Kesgin, B. (2013). Kamu Sosyal Politikalarında Sosyal Yardım. İstanbul: Açılım Kitap.
• Kesgin, B. (2012). Yoksulluğa Yerel Müdahale Sosyal Belediyecilik. Bursa: Ekin Yayınları.
• Oktik, N. (2008), Yoksulluk Olgusuna Kavramsal ve Kuramsal Yaklaşımlar. N. Oktik (Drl.). Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları. (s. 21-57) içinde İzmir: Yakın Yayınevi.
• Organisation for Economic Co-Operation and Development (OECD) (2022). Income İnequality. Erişim adresi: https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm#indicator-chart
• Organisation for Economic Co-Operation and Development (OECD) (2022). Poverty Gap. Erişim adresi: https://data.oecd.org/inequality/poverty-gap.htm#indicator-chart
• Organisation for Economic Co-Operation and Development (OECD) (2022). Poverty Rate. Erişim adresi: https://data.oecd.org/inequality/poverty-rate.htm#indicator-chart
• Özsoy, D. ve Karataş, K. (2021). Türkiye’de Yoksullukla Mücadelede Uygulanan Sosyal Yardımlar. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 219-236.
• Seyyar, A. (2007). İnsan ve Toplum Bilimleri: Ansiklopedik Sosyal Bilimler Sözlüğü. İstanbul: Değişim Yayınları.
• Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) (2022). Kamu Kesiminde Sosyal Harcama İstatistikleri. Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/resmi-istatistik-programina-katkilarimiz/
• Şenses, F. (2019). Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk Kavramlar, Nedenler, Politikalar ve Genel Eğilimler. (9. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2022). Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2021. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari- Arastirmasi-2021-45581
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2022). Sosyal Koruma İstatistikleri, 2020. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Sosyal-Koruma-Istatistikleri-2020-37193
• Yıldırım, A. (2019). Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele. İktisadi ve İdari Yaklaşımlar Dergisi, 1(1), 15-33.