Politika Transferi Literatürü Çerçevesinde Türkiye'de Uyuşturucu ile Mücadele Politikası

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 3, 397 - 430, 29.11.2023

Abdülkadir Tezer

https://doi.org/10.58658/kaypod.1335480

Öz

Dünya genelinde uyuşturucu ile mücadele politikası 1900’lerin başında arzı önlemeye yönelik iken 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren talebi önlemeye yönelik gelişmeler yaşanmaya başlamıştır. Türkiye’de de uyuşturucu ile mücadele politikası Cumhuriyet’in ilk yıllarında haşhaş ekiminin kısıtlanmasına yoğunlaşmışken, transit geçişlerin Türkiye üzerinde yoğunlaşmasıyla kaçakçılıkla mücadele ön plana çıkmıştır. 1990’larda ise Türkiye’nin de hedef ülke konumuna gelmesiyle talebi azaltmaya yönelik politikalar üretilmeye başlanmıştır. Bu süreçte AB’ye üyelik süreci ise katalizör görevi görmüştür. Bu makalede ise politika transferi literatürü çerçevesinde 1930’lardan itibaren Türkiye’nin uyuşturucu ile mücadele politikasının genel bir resmi ortaya konmaya çalışılmıştır. Öncelikle uluslararası ve ulusal tarihsel arka planı ortaya koymak adına uyuşturucu ile mücadeleyle ilgili literatür taranmıştır. Ardından 2018’de kurulan Uyuşturucu ile Mücadele Meclis Komisyonu raporu incelenmiş, sonrasında meclis raporunun ön gördüğü politikaların takibi için Strateji Belgeleri ve Faaliyet Raporları ele alınmıştır. Bu incelemelerin sonucunda Türkiye’nin uluslararası uyuşturucu ile mücadele politikalarına paralel olarak başlarda arzı önlemeye yönelik politikaları takip ettiği görülmüştür. Ancak uluslararası politikalar 1950’lerden sonra talebi önlemeye yönelirken Türkiye’nin güvenlik merkezli politikaları halen öncelediği görülmüştür. Bu açıdan uluslararası anlaşmaların zorunlu tuttuğu arzı önlemeye ve veri toplamaya yönelik politikaların transferinde nispeten bir başarı görülürken talebi önlemeye yönelik politikaların transferinde gönüllü bir transfer olmakla birlikte sürecin daha yavaş işlediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Uyuşturucu Arzı ile Mücadele, Uyuşturucu Talebi ile Mücadele, Zorunlu Politika Transferi, Gönüllü Politika Transferi

Kaynakça

• AB Başkanlığı (2022). Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı Ulusal İzleme Merkezinin Güçlendirilmesi İzleme ve Değerlendirme Raporu. Erişim Adresi: https://www.ab.gov.tr/turkiye-uyusturucu-ve-uyusturucu-bagimliligi-ulusal-izleme-merkezinin-guclendirilmesi_53164.html
• Akan, A.K. (2018, 1 Mart). Başbakan Yardımcısı Akdağ: Uyuşturucu ticaretinden hüküm giyenlerin mal varlıklarına el koyulabilir. AA Haber Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/basbakan-yardimcisi-akdag-uyusturucu-ticaretinden-hukum-giyenlerin-mal-varliklarina-el-koyulabilir/1076905.
• Akbulut, İ. (1997). Ülkemizde Uyuşturucu Maddeler Sorunu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 55(3), 111-142.
• Akgül, A. ve Kaptı, A. (2010). Türkiye’nin Uyuşturucu ile Mücadele Politikası: Politika Süreç Analizi. A. Sözer, O. Ö. Demir, & S. Özeren (Dü) içinde, Yerelden Küresele Sınıraşan Suçlar (s. 75-99). Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• Azak, S. (2014). Bir Kamu Politikası Analizi Olarak Türkiye’de Uyuşturucu ile Mücadele. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Becerikli, U. (2022, Aralık 26). Türkiye’nin Uyuşturucu ile Mücadele Başarısı. TRT Haber. Erişim adresi: https://www.trthaber.com/haber/turkiye/turkiyenin-uyusturucu-ile-mucadele-basarisi-733451.html.
• Cengiz, M. (2021, Haziran 3). Uluslararası uyuşturucu ticareti ve Türkiye – Doç. Dr. Mahmut Cengiz: “Kaçakçılar, yakalanma riskleri düşük ve hukukun üstünlüğü ile devlet gücünün zayıf olduğu ülkeleri tercih ediyor”. medyascope. Erişim adresi: https://medyascope.tv/2021/06/03/uluslararasi-uyusturucu-ticareti-ve-turkiye-doc-dr-mahmut-cengiz-kacakcilar-yakalanma-riskleri-dusuk-ve-hukukun-ustunlugu-ile-devlet-gucunun-zayif-oldugu-ulkeleri-tercih-ediyor/
• Dolowitz, D. ve Marsh, D. (1996). Who learns what from whom: a review of the policy transfer literature. Political Studies, 44(2), 343-357.
• Dolowitz, D. ve Marsh, D. (2000). Learning from Abroad: The Role of Policy Transfer in Contemporary Policy-Making. Governance, 13(1), 5-24.
• Erdemir, A. (1996). Afyon ve Tıbbi Etik (Ve Diğer Bağımlılık Yapan Maddeler). Bursa: Güneş&Nobel Kitabevi.
• Erhan, Ç. (2018). Beyaz Savaş: Türk-Amerikan İlişkilerinde Afyon Sorunu. İstanbul: Altınbaş Üniversitesi Yayınları.
• Gürelli, N. (1975). Hukuk Açısından İlaç Alışkanlıkları. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dersgisi, 41(1-2), 1-14.
• Hood, C. (1983). The Tools of Government. Londra: The Macmillan Press.
• INCB (1978). Report of the International Narkotics Control Board for 1978. Erişim adresi: https://www.incb.org/documents/Publications/AnnualReports/AR1978/AR_1978_English.pdf.
• INCB (1985). Report of the International Narkotics Control Board for 1985. Erişim adresi: https://www.incb.org/documents/Publications/AnnualReports/AR1985/AR_1985_English.pdf.
• INCB (2023). About INCB: Mandate and Functions. Erişim adresi: https://www.incb.org/incb/en/about/mandate-functions.html.
• Işık, M. (2013). Madde Kullanımı ve Stratejik İletişim. Ankara: SAGE Yayıncılık.
• Işık, M. ve Eşitti, S. (2019). Dünden Bugüne Madde Kullanımıyla Mücadele Politikalarının Gelişimi. E. Çetinöz (Dü.) içinde Türkiye’de ve Dünyada Uyuşturucu ile Mücadele (s. 167-177). Ankara: Polis Akademisi Yayınları.
• İÜ Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü (2018, 5 Ocak). Atık Sulardan Uyuşturucu ve Diğer Psikoaktif Maddelerin İzlenmesi” Projesi Tanıtıldı. Erişim adresi: https://www.istanbul.edu.tr/tr/haber/atik-sulardan-uyusturucu-ve-diger-psikoaktif-maddelerin-izlenmesi-projesi-taniti-540037003400330064003900790055007800390067003100.
• Kutlu, Ö., Örselli, E. ve Babahanoğlu, V. (2017). Türkiye’de Gençlerin Uyuşturucu ile Mücadele Politikaları Hakkında Düşünceleri. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 5(1), 125-149.
• Meray, S.L. ve Olcay, O. (1977). Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküş Belgeleri. Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Mossberger, K. ve Wolman, H. (2003). Policy Transfer As a Form of Prospective Policy Evaluation: Challenges and Recommendations. Public Administration Review, 63(4), 428-440.
• Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı (2023, 17 Ekim). Tarihçe. Erişim adresi: https://narkotik.pol.tr/tarihce.
• Öner, M.Z. (2010). Türk Ceza Kanunu’nda Uyuşturucu Madde İmal, İthal ve İhraç Suçları. TBB Dergisi, (88), 106-150.
• Paris Pact Web Sitesi (2023). What is it? Erişim adresi: https://www.paris-pact.net/parispact/en/what-is-it.html.
• Robins, P. (2008). “Back from the Brink: Turkey’s Ambivalent Approaches to the Hard Drugs Issue”. The Middle East Journal, 62(4), 630-650.
• Rose, R. (1991). “What is Lesson-Drawing”. Journal of Public Policy, 11(1), 3-30.
• Rose, R. (1993). Lesson-Drawing in Public Policy. Chatham, NJ: Chatham House.
• Şamar, B. ve Buz, S. (2022). Bağımlılık Rehabilitasyonunda Sosyal Hizmet Uygulamaları: Erenköy BAHAR Modeli. Bağımlılık Dergisi, 23(2), 221-232.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2023, 16 Ekim). Türkiye’nin Uyuşturucu ile Mücadelesi. Erişim adresi: https://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-uyusturucu-ile-mucadelesi_.tr.mfa.
• Tekin, A.C. ve Dokuyan, S. (2022). Haşhaş Sorunu ve Türk Diplomasisindeki Yeri (Osmanlı’dan 1980’e Kadar). Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 132(260), 41-78.
• TUBİM (2022). Türkiye Uyuşturucu Raporu 2022. Erişim adresi: https://narkotik.pol.tr/kurumlar/narkotik.pol.tr/TUB%C4%B0M/Ulusal%20Yay%C4%B1nlar/Turkiye-Uyusturucu-Raporu-2022.pdf.
• TUBİM (2023) Türkiye Uyuşturucu Raporu 2023. Erişim adresi: https://www.narkotik.pol.tr/kurumlar/narkotik.pol.tr/TUB%C4%B0M/Ulusal%20Yay%C4%B1nlar/2023_TURKIYE_UYUSTURUCU_RAPORU.pdf.
• Tümer, S. (2017, 26 Kasım). Adana’da Atık Sularda Uyuşturucu Analizi, AA Haber Ajansı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/adanada-atik-sularda-uyusturucu-analizi/980190.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (2018). Uyuşturucu Madde Bağımlılığı ve Yeni Bağımlılık Türlerinin Araştırılarak Bağımlılığın Nedenlerinin ve Alınacak Tedbirlerin Tespit Edilmesi Maksadıyla Kurulan Meclis Araştırması Raporu. Erişim Adresi: https://acikerisim.tbmm.gov.tr/handle/11543/3117.
• UNODC (2001). Turkey Programme. Erişim adresi: https://www.unodc.org/pdf/turkey_programme.pdf.
• UNDCP (2005). Strengthenıng of the “Turkish International Academy Against Drugs And Organised Crime” (TADOC) Project Evaluation Report. Erişim adresi: https://www.unodc.org/documents/evaluation/ProjEvals-2005/projeval-2005-17_rev.pdf.
• UNODC (2008). A Century of International Drug Control. Erişim adresi: https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/Studies/100_Years_of_Drug_Control.pdf.
• UNODC (2023). About UNODC. Erişim adresi: https://www.unodc.org/unodc/en/about-unodc/index.html.
• UNODC (2023). United Nations Commission on Narkotic Drugs. Erişim adresi: https://www.unodc.org/unodc/en/commissions/CND/.
• U.S. Department of State Bulletin (Şubat 1971). Washington D.C.: Governmental Printing Office. Erişim adresi: https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015077199738&seq=163.
• Uyuşturucu ile Mücadele Ulusal Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2018-2023. Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/tutun-ve-madde-bagimliligi-ile-mucadele-db/dokumanlar/2018-2023_Uyusturucu_ile_Mucadele_Ulusal_Strateji_Belgesi_ve_Eylem_Plani.pdf.
• Yılmaz, M. (2017, 7 Temmuz). AMATEM kurucusu Beyazyürek: Türkiye’de bağımlılığı devlet teşvik ediyor. Birgün İnternet Haber Sayfası. Erişim adresi: https://www.birgun.net/haber/amatem-kurucusu-beyazyurek-turkiye-de-bagimliligi-devlet-tesvik-ediyor-168668.
• WHO (2023). Psychoactive Drugs. Erişim adresi: https://www.who.int/health-topics/drugs-psychoactive#tab=tab_2.
• Willoughby, W.W. (1925). Opium As an International Problem: The Geneva Conferences. Baltimore: The John Hopkins Press.