An Application to Measure the Urban Quality of Life in Uşak City Center

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 53 - 90, 31.03.2024

Duygu Ak Çetin

https://doi.org/10.58658/kaypod.1335223

Öz

Considering the current and future urban population ratio, it is known that cities, which are the basic living spaces of individuals, are living spaces that face many problems and pressures – infrastructure, housing, environmental pollution, transportation, accessibility to social services. In this direction, many different models and solution proposals such as ecological cities, slow cities, healthy cities are put forward and implemented in order to make cities more sustainable and healthier living spaces all over the world in order to reduce the relevant problems in cities. On the basis of all this lies the goal of improving of the opportunities and services that cities offer to people, in other words, increasing the quality of urban life. The importance of the study results from there is no other study in the literature to measure how people who lives in Uşak evaluate the quality of urban life. The main purpose of the study is to measure the subjective evaluations and overall satisfaction level of people residing in the central district of Uşak- without leaving the borders of the central district- on the urban quality of life. The questionnaire prepared for this purpose was applied to 395 people selected by random sampling method. The data were evaluated using the necessary tests with the SPSS 28.0 program and it has been found that subjective evaluations for different dimensions of urban life quality and overall satisfaction levels differ according to the control variables.

Anahtar Kelimeler

Usak, urban quality of life, livability, quality of life

Uşak Kent Merkezinde Kentsel Yaşam Kalitesinin Ölçülmesine İlişkin Bir Uygulama

Öz

Günümüzdeki ve gelecekteki kentli nüfus oranı göz önüne alındığında bireylerin temel yaşam alanı olan kentlerin, birçok sorun ve baskı ile –altyapı, konut, çevresel kirlilikler, ulaşım, sosyal hizmetlere erişilebilirlik vb- karşı karşıya olan yaşam alanları olduğu bilinmektedir. Bu doğrultuda kentlerdeki söz konusu sorunları azaltmak adına tüm dünyada kentlerin daha sürdürülebilir ve daha sağlıklı yaşam alanları olması için ekolojik kentler, sağlıklı kentler vb. birçok farklı model ve çözüm önerisi ortaya atılmakta ve uygulanmaktadır. Tüm bunların temelinde kentlerin insanlar için sunmakta olduğu imkân ve hizmetlerin iyileştirilmesi, başka bir deyişle, kentsel yaşam kalitesinin arttırılması hedefi yatmaktadır.
Çalışmanın önemi, Uşak’ta halkın kentsel yaşam kalitesini nasıl değerlendirdiğini ölçmeye yönelik başka bir çalışmanın literatürde yer almamış olmasından kaynaklanmaktadır. Çalışmanın temel amacı, Uşak ili merkez ilçesinde –merkez ilçe sınırları dışına çıkılmadan- ikamet etmekte olan kişilerin kentsel yaşam kalitesine yönelik öznel değerlendirmelerini ve genel memnuniyet düzeylerini ölçmektir. Bu amaca yönelik hazırlanan anket, rastgele örnekleme yöntemi ile seçilen 395 kişi ile uygulanmıştır. Veriler SPSS 28.0 programı ile gerekli testler kullanılarak değerlendirilmiş ve kontrol değişkenlerine göre kentsel yaşam kalitesinin farklı boyutlarına yönelik öznel değerlendirmelerin ve genel memnuniyet düzeylerinin farklılaştığı bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

uşak, yaşam kalitesi, kentsel yaşam kalitesi, yaşanabilirlik

Kaynakça

• Abbate, R., Giambalvo, O. ve Milito, A. M. (2001). Service and Life Quality: The Case of Palermo. Social Indicators Research, 55, 275-308.
• Akder, H. A. (2005). Türkiye’de İnsani Gelişme ya da Yaşam Kalitesi: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Raporlarına Göre Bir Değerlendirme. http://www.aso.org.tr/kurumsal/ media/kaynak/TUR/asomedya/mayis2004/dosyamayis2004.html
• Aktaş, E. D. (2007), Kentlerin Sürdürülebilir Gelişiminde Güncel Yaklaşımlar Kapsamında Yaşam Kalitesi-Kocaeli Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü. Gebze.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPPS Uygulamalı. (5. Baskı). Adapazarı: Sakarya Yayıncılık.
• Başaran, İ. ve Çiftçi, S. (2011). Yönetimlerarası İşbirliğinin Kentsel Yaşam Kalitesinin Geliştirilmesindeki Önemi. Afyon Kocatepe İİBF Dergisi, 13(2), 251-275.
• Bayraktar, N. ve Girgin, Ç. (2010). Kooperatif Üst Birlikleri Tarafından Gerçekleştirilen Konut Yaşam Çevrelerinde Kentsel Yaşam Kalitesi Açısından Bir Değerlendirme/ Batıkent Örneği. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Dergisi, 25(2), 201-211.
• Bayram, N., Bilgel, F. ve Bilgel, N. G. (2012). Social Exclusion and Quality of Life: An Empricial Study from Turkey, Social Indicators Research, 105, 109-120.
• Bilgili, A. (2017). Kentsel Gelişmenin, Kentsel Yaşam Kalitesi Üzerindeki Etkileri: Bursa Örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Bozkurt, N. (2003). Kaliteli Yaşamın Felsefesi. İstanbul Teknik Üniversitesi Dergisi, 2(3), 15-24.
• Çalkaya, M. (2023, 27 Ocak). Kişi Başına Düşen Araç Sayısında Üç İl Zirvede Yer Alıyor. AA Haber. Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/kisi-basina-dusen- arac-sayisinda-3-il-zirvede-yer-aliyor/2798913
• Çolakoğlu, Y. (2005). Kentlileşme Sürecinde Kentsel Yaşamda Kalite: Antalya Yeşilbahçe Mahallesi Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Çukurçayır, M. A. (2011). Yerel Yönetimler, Kuram Kurum ve Yeni Yaklaşımlar. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Çukurçayır, M. A. ve Sipahi, E. B. (2003). Yönetişim Yaklaşımı ve Kamu Yönetiminde Kalite. Sayıştay Dergisi, 50-51, 35-66.
• Doğanay, H. ve Deniz, M. (2015). Ulaşım sistemleri ve Uşak. Doğu Coğrafya Dergisi, 19(32), 1-26.
• Dursun, İ. ve Alnıaçık, Ü. (2019). Likert Ölçeklerinde Seçenek Etiketleme Kararları: Kullanılan Etiketler Ölçüm Sonuçlarını Etkiler Mi?. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(33), 148-196. doi: 10.14520/adyusbd.549447
• Ekşioğlu, A. Y. (2011). Kentsel Yaşam Kalitesi ve İstanbul Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Elbi, N. (2009). Geleneksel Kent Dokusunda Yaşam Kalitesinin İrdelenmesi: Piri Mehmet Paşa Mahallesi (Konya) Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• El Din, H. S., Shalaby, A., Farouh, H. E. ve Elariena, S. A. (2013). Principles of Urban Quality of Life for a Neighbourhood. HBRC Journal, 9(1), 86-92. doi:10.1016/j. hbrcj.2013.02.007
• Emür, S. H. ve Onsekiz, D. (2007). Kentsel Yaşam Kalitesi Bileşenleri Arasında Açık ve Yeşil Alanların Önemi-Kayseri/Kocasinan İlçesi Park Alanları Analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 367-396.
• Eras, J. J. C., Varela, D. C., Perez, G. D., Gutierrez , A.S., Lorenzo, D.G., Vandecasteele, C. ve Hens, L. (2014). Comparative Study of the Urban Quality of Life in Cuban First-level Cities From an Objective Dimension. Environmental Development Sustain, 16, 195-215. doi: 10.1007/s10668-013-9470-0
• Ergin, D. Y (1994). Örnekleme Türleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6, 91-102.
• Evans, D. R. (1994), Enhancing Quality of Life in the Population at Large. Social Indicators Research, 33, 47-88.
• Felce, D. ve Perry, J. (1995). Quality of Life: Its Definition and Measurement. Research in Developmental Disabilities, 16(1), 51-74.
• Geray, C. (1998). Kentsel Yaşam Kalitesi ve Belediyeler. Türk İdare Dergisi, 421, 323-346.
• Gönen, E. ve Özmete, E. (1994). Yaşam Kalitesi, Yaşam Standardı ve Refah Kavramlarına Yaklaşımlar. Verimlilik Dergisi, 4(4), 1-21.
• Kabadayı, H. (2006). Yaşam Kalitesi ve Kullanıcı Memnuniyetinin Kentsel Tasarımdaki Etkisine Çok Boyutlu Yaklaşım. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Karakaya, K. M. ve Aktürk, E. (2020). Kentsel Yaşam Kalitesi ve Yaşanabilirlik Analizi: Erzurum Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(110), 109-137.
• Keleş, R. (2017). Kentleşme Politikası. (16. Baskı). Ankara: İmge Yayınevi.
• Khalil, H.A.E. (2012), Enhancing Quality of Life Through Strategic Urban Planning. Sustainable City and Society, 5, 77-86. doi: 10.1016/j.scs.2012.06.002.
• Kozak, M. (2014). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Lee, Y.-J. (2008). Subjective Quality of Life Measurement in Taipei. Building and Environment, 43, 1205-1215. doi: 10.1016/j.buildenv.2006.11.023
• Mazumdar, S. (2003). Kentsel Yaşam Kalitesi ve Yer Duygusu. Mimarlık Dergisi, 335, http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=53&- RecID=1330
• Morais, P. ve Camanho, A. S. (2011). Evaluation of performance of European cities with the aim to promote quality of life improvements. Omega, 39, 398-409. doi:10.1016/j. omega.2010.09.003
• Pacione, M. (2003). Urban Environmental Quality and Human Wellbeing - a social geographical perspective. Landscape and Urban Planning, 65, 19-30.
• Parlak, B. (2011). Yaşanabilir Bir Samsun: Kentsel Yaşanabilirlik Analizi. Samsun Sempozyumu. Bildiri, 13-16 Ekim 2011, Samsun.
• Poor, A.A.R., Sharafi, H.A. ve Ghazanfarpour, H. (2014). Analysis Urban Life Quality, Case Study Residents of Rostamabad City. American Journal of Engineering Research, 3(3), 322-329.
• Sapancalı, F. (2009). Toplumsal Açıdan Yaşam Kalitesi. İzmir: Altın Nokta Basım Yayın Dağıtım.
• Saran, U. (2004). Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma Kalite Odaklı Bir Yaklaşım. Ankara: Atlas Yayıncılık.
• Şimşek, M. (2001). Toplam Kalite Yönetimi. (3. Baskı). İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım. Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics. (6. ed.). Boston: Pearson.
• Tağmat, T.S. (2007). Mimarlık ve Yaşam Kalitesi: Avrupa’da Kentsel Yaşam Kalitesi Yaklaşımları. Mimarlık Dergisi, 335, 47-50.
• Tesfazghi, E.S., Martinez, J. A. ve Verplanke, J. J. (2010). Variability of Quality of Life at Small Scales: Addis Ababa, Kirkes Sub-City. Social Indicators Research, 98, 73-88. doi: 10.1007/s11205-009-9518-6.
• Timurcanday Özmen, Ö. N. (2007). Sürdürülebilir Kalkınmayı Sağlamada Yaşam Kalitesi ve İzmir’de Yerleşik Roman Vatandaşların Yaşam Kalitesi Göstergeleri. Z. Toprak, Ö. N. Timurcanday Özmen ve G. Tenikler (Ed.), İzmir Büyükkent Bütününde Romanlar. (s. 106-122) içinde Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Torlak, S.E. ve Savaş Yavuzçehre, P. (2008), Denizli Kent Yoksullarının Yaşam Kalitesi Üzerine Bir İnceleme. Çağdaş Yerel Yönetimler, 17(2), 23-44.
• Türkiye Bilimler Akademisi Raporları (TÜBA) (2004). Yaşam Kalitesi Göstergeleri: Türkiye İçin Bir Veri Sistemi Önerisi. Ankara.
• Türkoğlu, H. D., Bölen, F., Korça Baran, P. ve Marans, R. W. (2008), İstanbul’da Yaşam Kalitesinin Ölçülmesi, İTÜ Mimarlık, Planlama, Tasarım Dergisi, 7(2), 103-113.
• Ulukavak, H. G. (2011). Kentsel Yaşam Kalitesini Yükseltmede Trafik Durultmanın Rolü: Kırıkkale Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Uşak Belediyesi (2019). 2020-2024 Stratejik Plan. Erişim Adresi: https://www.usak.bel.tr/ dosya/files/stratejikplan/2020-2024stratejikplan.pdf
• Uşak Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü (2022). Türkiye İş Kurumu İşgücü Piyasası Araştırması Uşak İli 2022 Yılı Sonuç Raporu. Erişim Adresi: https://media.iskur.gov. tr/66933/usak.pdf
• Uşak Yaşam Endeksi Sıralamasında 6. İl Oldu (2016, 22 Ocak). Milliyet. Erişim Adresi: https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/usak/usak-yasam-endeksi-siralamasinda- 6-il-oldu-11178296
• Üçer, A.G. (2009). Kentsel Yaşam Kalitesinin Belediye Hizmetleri Kapsamında Belirlenmesine ve Geliştirilmesine Yönelik Bir Yaklaşım: Orta Ölçekli Kent Örnekleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ülengin, B., Ülengin, F. ve Güvenç, Ü. (2001), A Multidimensional Approach to Urban Quality of Life: The Case of Istanbul. European Journal of Operational Research, 130, 361-374.
• Van kamp, I., Leidelmeijer, K., Marsman, G. ve Hollander, A. (2003). Urban Environmental Quality and Human-wellbeing Towards a Conceptual Framework and Demarcation of concepts; a Literature Study. Landscape and Urban Planning, 65, 5-18.
• Wish, N. B. (1986). Are We Really Measuring the Quality of Life?. American Journal of Economics and Sociology, 45(1), 93-100.
• Yıldız, S. (2017). Sosyal Bilimlerde Örnekleme Sorunu: Nicel ve Nitel Paradigmalardan Örnekleme Kuramına Bütüncül Bir Bakış. Kesit Akademi Dergisi, 3(11), 421-442.