Kamu Kurumu Çalışanlarının Dijital Vatandaşlık Yeterlik Düzeylerinin Belirlenmesi ve Bazı Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 141 - 160, 19.07.2024

Vildan Ateş , Adem Koçak

https://doi.org/10.58307/kaytek.1424654

Öz

Dijital vatandaşlık, toplumla her düzeyde etkileşim kurmak için bilgisayarları. interneti ve dijital cihazları kullanan herkesin teknolojiyi sorumlu bir şekilde kullanmasıdır. Dijital vatandaşlık yeterliği günümüzde; interneti verimli kullanabilmek için, bilgiye ulaşmanın saniyelerle ölçüldüğü bu dönemde ulaşılan kaynağın güvenilirliğini teyit etme adına ve sahtekâr tutumlara yönelik farkındalık sağlaması sebebi ile bir gerekliliktir. Bu araştırmanın amacı da kamu kurumlarında çalışan personelin dijital vatandaşlık yeterlik düzeylerinin belirlenmesi ve bazı demografik değişkenlere göre incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda nicel araştırma yöntemi kullanılmış ve veriler çevrimiçi anket formu ile toplanmıştır. Çalışma grubu Ankara merkezli 17 kamu kurumunda çalışan toplam 242 kamu çalışanından oluşmaktadır. Yapılan çalışmada veri toplama aracı olarak Metin ve Cin (2021) tarafından geliştirilen geçerlik ve güvenirliği kanıtlanmış 21 maddeden oluşan “Dijital Vatandaşlık Yeterlik Ölçeği” (DVYÖ) kullanılmıştır. DVYÖ’den elde edilen al boyut ve toplam puanların yaş, eğitim, çalışılan birim, kamu kurumundaki hizmet süresi, iş dışında internette geçirilen süre açısından karşılaştırılmasında Kruskal Wallis testi, ikili karşılaştırmalar için de Bonferroni metodu tercih edilmiştir. İstatistiksel analizler ve hesaplamalar IBM SPSS Statistics 26,0 programı ile gerçekleştirilmiştir, Kamu kurumu çalışanlarının dijital vatandaşlık yeterlilik düzeyi puanı 79’dur. Buna ilaveten kamu kurumları çalışanlarının dijital vatandaşlık ölçeği alt boyutlarına göre cinsiyete, internette geçirilen süreye ve eğitim durumlarına göre istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar gösterdikleri görülmüştür. Çalışma sonuçları ilgili alanyazı ile karşılaştırılmış ve araştırmacılar, kamu kurumu çalışanlarına ve karar vericilere yönelik öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dijital Vatandaşlık, Dijital Vatandaşlık Boyutları, Dijital Vatandaşlık Yeterliği, Kamu kurumu çalışanları.

Kaynakça

• Albayrak, Ö. (2022). Gençlik merkezlerinde görev yapan gençlik liderlerinin dijital vatandaşlık düzeylerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri üzerine etkisi . Yüksek Lisans Tezi. Ardahan: Ardahan Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Bakır, E. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının dijital vatandaşlık seviyelerinin dijital vatandaşlık alt boyutlarına göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Choi, M., Glassman, M. ve Cristol, D. (2017). What it means to be a citizen in the internet age: Development of a reliable and valid digital citizenship scale. Computers & Education, 107, 100‐112.
• Çolak, A. (2022). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ordu: Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdem, C. Ve Koçyigit, M. (2019). Exploring undergraduates' digital citizenship levels: Adaptation of the digital citizenship scale to Turkish. Malaysian Online Journal of Educational Technology, 7(3), 22-38.
• Genç, Ş. (2023). Lise öğrencilerinin dijital akıcılık ve dijital vatandaşlık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir : Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Hague, C., ve Payton, S. (2010). Digital literacy across the curriculum. Bristol: Futurelab, 4(1), 1-63. Hakdar, E. (2022). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin dijital vatandaşlık ve temel teknoloji yeterlilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İşman, A. ve Güngören, Ö.C. (2014). Digital citizenship Turkish Online. Journal of Educational Technology .13, 73-77.
• Global Digital Citizenship. (2015). Dijital vatandaşlık çev:Atakan Aydın. Türk Kütüphaneciliği, 29(1), 142-146. Keskin, İ., ve Yazar, T. (2015). Öğretmenlerin yirmi birinci yüzyıl becerileri ışığında ve yaşam boyu öğrenme bağlamında dijital yeterliliklerinin incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 12(2), 1691-1711.
• Kim, M., ve Choi, D. (2018). Development of youth digital citizenship scale and implication for the educational setting. Journal of Educational Technology and Society, 21(1), 155-171.
• Kuş, Z., Güneş, E., Başarmak, U. Ve Yakar, H. (2017). Development of a digital citizenship scale for youth: A validity and reliability study. Journal of Computer and Education Research, 5(10), 298-316.
• Lüy, Z. (2020). Öğretmenlerin dijital vatandaşlık düzeylerinin ve eğitim ihtiyaçlarına yönelik görüşlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Metin, Ö. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık yeterliliklerinin belirlenmesi. Doktora Tezi. Giresun: Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Metin, Ö. ve Cin, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarının dijital vatandaşlık açısından incelenmesi. İçinde 8. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu Tam Metinler Kitabı (s.496-522). Ankara
• Parsak, M. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık düzeylerinin dijital vatandaşlık alt boyutlarına göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstütisi.
• Rainey, D. ve Larsen, J. (2002). The effect of familiar melodies on initial learning and long-term memory for unconnected text. Music Perception, 20(2), 173-186.
• Ribble, M. (2011). Digital citizenship in schools (2nd edition). Washington: International Society for Technology in Education.
• Ribble, M., Bailey, G. ve Ross, T. (2004). Digital citizenship: Addressing appropriate technology behavior. Learning ve Leading with Technology, 32(1), 6.
• Sonck, N., Livingstone, S. ve Haan, J. (2011). Digital literacy and safety skills. EU Kids Online, ISSN 2045-256X.
• Som Vural, S. (2016). Üniversite öğrencilerinin bakış açısıyla dijital vatandaşlık göstergelerinin incelenmesi. Doktora Tezi, Anadolu Ünivsersitesi Eğitim Bilimleri enstitüsü. Eskişehir.
• Süzer, E. (2022). Öğretmenlerin dijital yeterlilik seviyelerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özbay, D. (2022). Uzaktan Eğitim sürecinde öğretmenlerin dijital yeterlilikleri ile mesleki kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özçınar, Ş. (2023). Fen bilgisi öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık seviyelerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, M. (2019). Öğretmen adaylarının dijital vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi: Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği. Yüksek Lisans Tezi. Mersin : Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, O. (2022). Sosyal Bilgilerde dijital vatandaşlık ve eğitimine yönelik eğitim paydaşlarının deneyimlerinin araştırılması. Doktora Tezi. Kastomunu: Kastomunu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.