ÂKIB AND HIS POEMS

Yıl 2017, Sayı: 36, 302 - 327, 28.12.2017

Ahmet İçli

https://doi.org/10.17498/kdeniz.348762

Cited By: 2

Öz

Many manuscripts
written in Turkish with Arabic letters in the Ottoman period can be seen in
different libraries of the world as well as in the Turkish libraries for the
time being. The classification and presentation of these artifacts/magazines
are among our important tasks. Because, each magazine definitely has a small
detail that will offer an insight into the history. However, the magazines
which contain poems belonging to some poets which we have not come across in
biographical works and collections of bibliographies are important sources to
shed light on the literature history.

There is no information
on biographical sources and collections of bibliographies about Âkıb, who is
estimated to have lived in the late 17th and early 18th centuries. The only
information belonging to the poet's existence is found in a magazine located in
the Seyfettin Özege Manuscript Library of Erzurum Atatürk University.

The information that
Âkıb is one of Sükûtî-zāde family is seen in the first poem “tahmis”, the act
of adding three verses to the beginning of each couplet of a gazelle, belonging
to the poet in the magazine mainly written in the talik calligraphy. There is no
clear information as to whether the aforesaid Sükûtî is the poet Fennî Sükûtî
who lived at that time, Ömer Sükûtî who was in charge as the Cadi, or another
Sükutî.

The date of birth and
death of Âkıb is also unknown, for which we do not know what the real name is,
either. However, it is concluded that the poet is the poet of 17th century, at
the earliest, based on the two tahmisses written in their gazelles by Nâîlî,
one of the 17th century poets, and Âgâh, who lived in the late 17th and early
18th centuries. It is seen that the poets who have poetry in the magazine are
mostly the 17th and 18th century poets. This gives us the clue that Âkıb is an
18th century poet, at the latest.

The poet's pseudonym is “ﻋﺎﻘﺐ” = Âkıb/Âkib; it is the present participle of the Arabic word “ﻋﻘﺐ”, which means the one who comes from behind another one. The
word, which also became an adjective to Prophet Muhammad (peace be upon him)
because he comes after the other prophets, also means the deputy of a person
who is actually in charge of a mission and the one who is the next most
authoritative person.

 Based on the fact
that Âkıb wrote tahmisses to poets such as Nâîlî and Âgâh and with reference to
his style in his other gazelles, it can be said that Âkıb is a poet who adopts
the Sebk-i Hindî style. We have 23 gazelles, 2 tahmisses and 1 museddes of the
poet who has a fluent style and a relaxed way of saying. In addition to these,
there are a few couplets belonging to the poet in the magazine.

In this work, Âkıb’s
poems found in the magazine will be transferred to the letters of our day after
briefly giving information about the poet in the light of the available
information.

Anahtar Kelimeler

Âkıb, Sükûtî, classical Turkish literature, poetry, magazine

ПОЭЗИЯ АКИБА

Öz

В настоящее время в различных библиотеках Турции и за ее пределами
сохранились турецкие рукописи Османского периода на арабской графике. Наша
задача заключается в том, чтобы дать больше информации и распределить эти
публикации и произведения. Так как каждая публикация несомненно прольет особый
свет в истории литературы. Однако антология и биография некоторый поэтов и их
поэтических произведений мало известна или неизвестна, поэтому изучение данных
источников открыло бы их значимость в истории литературы.

Не сохранились антология и биографические источники Акыба, поэта конца XVII века и начала  XVIII века. О существовании поэта упоминается в отделе рукописей библиотеки
Сейфеттина Озге Университета им. Ататюрка.

В большей части представлены материалы, написанные в стиле арабского письма
(талик), принадлежащие перу поэта, которые содержат информацию об его отце
Сюкути оглу. Данные о том, что упомянутый Сюгути является поэтом Фенни Сюгути, или
исполняющий обязанности кади Омер Сюгути, или другой какой-либо Сюгути, не
имеются.

Также не сохранились данные о настоящем имени поэта, даты жизни и смерти.

Однако в прозведениях его современников поэтов Наили и Агаха, живших в XVII- начале XVIII века, наиболее раннее из двух стихотворений поэта
датируется XVII столетием.
Большпя часть публикаций поэта приходится на XVII- начале XVIII вв.. О реальности Акыба свидетельствект то, что
последняя публикация его была в XVIII веке.

Арабский псевдоним поэта “ﻋﺎﻘﺐ” =Акиб/Акыб, состоящий из одной арабской
буквы “ﻋﻘﺐ”, имеет двойственное значение. Оно было
связано с именем посланника пророка Мухаммеда, а позже приобрело смысл
«одаренный, гениальный».

Его творчество, как и поэзия двух
упомянутых выше поэтоы, продолжало традиции Себхи Хинди. В нашем распоряжении
имеются 23 газель, 2 стихотворения и одно шестишие мусаддас,
написанные размеренным, ровным слогом.

Кроме этого, анализируются несколько других стихотворений. В данном
исследовании будут представлены сведения о жизни и творчестве Акыба, а также
переводы его произведений на современный турецкий язык.

Anahtar Kelimeler

Акыб, Сюкюти, классическая турецкая литература, стихотворение, публикация

ÂKIB VE ŞİİRLERİ

Öz

Yurtiçindeki ve yurtdışındaki
kütüphanelerde Osmanlı döneminden kalma birçok yazma eser bulunmaktadır. Arap
harfi ile yazılmış bu eserlerin arasında divanlar, mesneviler, bilimsel eserler
ve daha birçok türün yanında mecmualar da bulunmaktadır. Her bir mecmua/eser,
potansiyel olarak tarihe ışık tutacak küçük bir ayrıntıyı taşıyabilir. Özellikle
de taşrada kalmış ya da büyük şairler arasında yer edinememiş şairlerin diğer
kaynaklarda yer almayan şiirlerini, eserlerini ve hayatları hakkında bilgileri ihtiva
edebilir.

Çalışmada hakkında tezkirelerde ve diğer biyografik
kaynaklarda herhangi bir bilgi bulunmayan Âkıb’ın, Erzurum Atatürk Üniversitesi
Seyfettin Özege Yazma Eser Kütüphanesi ASL 568 Mec. 26 numarada kayıtlı
mecmuadan hareketle, şiirleri gün yüzüne çıkarılmaktadır.

Âkıb’ın asıl adı, doğum ve ölüm tarihleri bilinmemektedir.
Fakat şairin 17. Yüzyıl şairlerinden Nâîlî ve 17. yüzyıl sonu ile 18. yüzyıl
başlarında yaşamış Âgâh’ın gazellerine yazmış olduğu iki tahmisten hareketle en
erken 17. yüzyıl şairi olduğu kanaatine varılır. Mecmuada şiirleri bulunan
şairlerin büyük oranda 17 ve 18. yüzyıl şairleri olduğu göz önüne alınırsa
Âkıb’ın da en geç 18. yüzyıl şairi olduğu söylenebilir.

Mecmuada şaire ait ilk manzumede (tahmiste) Âkıb’ın
Sükûtî-zādelerden olduğu bilgisi vardır. Bahsi geçen Sükûtî’nin o dönemde
yaşayan şair Fennî Sükûtî veya Kadılık görevlerinde bulunan Ömer Sükûtî ya da
başka bir Sükûtî mi olduğuna dair elimizde net bir bilgi yoktur.

Şairin mahlası “ﻋﺎﻘﺐ” = Âkıb/Âkib, Arapça bir kelime olan “ﻋﻘﺐ” kelimesinin ismi faili olup bir diğerinin
arkasından gelen anlamındadır. Diğer peygamberlerden sonra gelmesi dolayısıyla
Hz. Muhammed’e de sıfat olan kelime, bir görevde asil olan kişinin vekili, daha
sonra en yetkili kişi anlamına da gelir.

 Âkıb’ın Nâîlî ve Âgâh gibi şairlere tahmisler yazması
ve diğer gazellerindeki üslubundan hareketle Sebk-i Hindî üslubunu benimseyen
bir şair olduğu söylenebilir. Akıcı bir üsluba ve rahat bir söyleyişe sahip
şairin elimizde 23 gazeli 2 tahmisi 1 müseddesi bir de rubaisi bulunmaktadır. Bunların yanı
sıra mecmuada şaire ait birkaç beyit daha vardır.

Makalede Âkıb hakkında eldeki bilgiler ışığında kısaca bilgi
verildikten sonra şairin mecmuada geçen şiirleri günümüz harflerine
aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Âkıb, Sükûtî-zâde, Klasik Türk edebiyatı, şiir, mecmua

Kaynakça

• Mecmua, Erzurum Atatürk Üniversitesi Seyfettin Özege Yazma Eser Kütüphanesi ASL 568, Mec 26. Mecmua, Erzurum Atatürk Üniversitesi Seyfettin Özege Yazma Eser Kütüphanesi ASL 558, Mec 16.