Alevi İnanç Önderlerinin Hizmetkar Liderlik Davranışları

Yıl 2018, Sayı: 38, 61 - 78, 30.06.2018

İbrahim Gül

https://doi.org/10.17498/kdeniz.415382

Cited By: 1

Öz

Alevilik, İslam dininin
farklı bir yorumu ve bir yaşam biçimdir. Alevi yaşantısını en iyi açıklayan
model, Hacı Bektaş Veli’nin dört kapı kırk makam öğretisidir. Aleviler
kendilerini bu öğretinin ikinci kapısında görürler. Tarikat kapısı olarak
nitelenen bu kapısın ilk makamı, Alevi bir inanç önderine bağlanmayı gerekli
kılar. Alevi inanç önderleri Aleviliğin günümüze kadar gelmesine önemli katkı
sağlamış kişilerdir. Alevi inanç önderlerinin hizmetkâr liderlik davranışlarını
konu alan bu çalışma, kaynak taramaya dayalı kuramsal bir çalışmadır. Önce
Alevi inanç önderleri ve hizmetkâr liderlik konuları ayrı başlıklar altında
incelenmiş ve daha sonra Alevi inanç önderlerinin göstermesi gereken liderlik
davranışları başlığı altında sentez yapılmıştır. Alevi inanç önderleri, Alevi
inancının yaşatılmasında önemli bir konuma sahiptirler. Ancak günümüzde halkın
eğitim seviyesinin artmasıyla birlikte Alevi inanç önderlerinin işi de
zorlaşmıştır. Geleneksel dedelerin kendilerini güncellemeden gençleri ikna
etmesi gittikçe güçleşmektedir. Bu bakımdan inanç önderi dedelerin liderlik
davranışları göstermeleri kaçınılmaz olmuştur. Hizmetkâr liderlik, inanç
önderlerine uygun düşen bir liderlik biçimi olup, hizmet etmeyi odak noktasına
kabul eder. Alevi inanç önderlerinin de hizmet ehli, başkalarını dinleyen,
onlarla duygudaşlık kuran, gerçeklerin farkına varabilen ve kendi taliplerini
ikna edici yeteneklere sahip olmaları gerekir. Ayrıca inanç önderi dedeler,
ileri görüşlü ve olayları iyi kavrayan ve insanların kendilerini
geliştirmelerine yardım eden özelliklere de sahip olmaları gerekir. Dede
birleştirici olmalı, bir Anadolu deyimiyle onlara çobanlık yapabilmelidir. 

Anahtar Kelimeler

Alevilik öğretisi, Alevi inanç önderi, hizmetkâr lider, liderlik davranışları

Kaynakça

• Ahmed b. H. (2018). Müsned-i Ahmed, http://tr.wikishia.net/view/Sekaleyn_Hadisi Erişim: 4.4.2018.
• Aksüt, H. (2012), Aleviler. (3.bs), Ankara: Yurt Kitap Yayınları.
• Akyüz, B. ve Eren, M. Şule (2013). Hizmetkâr liderlik davranışlarının eğitim sektörü üzerindeki etkisine yönelik teorik bir çalışma. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi. 8 (2), 191-204.
• Arslanoğlu, İ. (1999). Dede Mustafa Güvenç ile söyleşi, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 9, 249-279.
• Aslan, F.(2003). Hizmet Ehli Olmak. http://www.haberbayern.de/hizmet-ehli-olmak-111yy.htm Erişim: 17.11.2017.
• Bakan, İ. ve Doğan, İ. Fatma (2012). Hizmetkar liderlik. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, İktisadi Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-12.
• Barbuta, J. E., ve Wheeler, D. W. (2006). Scale development and construct clarification of servant leadership. Group and Organization Management,31(3),300-326.
• Bender, C. (2003), 12 imam ve Alevilik. (5.bs), İstanbul: Berfin Yayınları.
• Bozkurt, F. (2017). İmam Cafer buyruğu (yeni), https://osnabrueck-alevi.jimdo.com/imam- cafer-buyru%C4%9Fu-yeni/ Erişim: 23.12.2017.
• Bulut, H. (2013), Alevi- Bektaşi Türkmen geleneğinde sosyal dayanışma ve kardeşlik kurumu olarak “musahiplik”, Ankara: Türk Kültürü Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 65, s, 101- 117.
• Buyruk (1958). İmam Cafer Buyruğu. (Der. Sefer Aytekin), Ankara: Emek Basım Yayınevi
• Clarke, G. L.(1998). Bir dedenin kimliğinde müziğin yeri ne kadardır? seçkinlerin müzik eğitimi: Türkiye Alevilerinin manevi liderlerinin yetişmesinde müziğin rolü, Yayınlanmamış Doktora Tez, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul.
• Comte-Sponville, A. 2001. A small treatise on the great virtues. New York: Henry Holt & Company.
• Coşan, E. (1996). Makâlât. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Coşkun, H. (2015). Sivas Alevîlerinin din anlayışına sosyolojik bir bakış (Yassıpınar ve Serinyayla köyleri örneği), Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(1), 199-228.
• Cuveyni H. ve Feraidu’s S., http://tr.wikishia.net/view/Sekaleyn_Hadisi Erişim: 4.4.2018
• Çaldıranlı, S.(1998). 21.Yüzyıl Anlayışında Yeni Bir Model: Hizmetkâr Liderlik. Sızıntı Dergisi, Sayı: 239 (448-493).
• Çamuroğlu, R. (2008). Reha Çamuroğlu: İslam’ın egemen olmadığı hiçbir coğrafyada Alevilik yoktur, DEM dergi, 2 (6), 40-50.
• Dal, L.ve Çorbacıoğlu, S.(2014). Hizmetkâr liderlik davranışları ve lider-üye değişimi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (4), 287-310.
• Dedekargınoğlu, H. (2010). Dünkü ve bugünkü Alevilik, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 56, 327-348.
• Dennis, R.. ve winston, B., E. (2003). A factor analysis of Page and Wong’s servant leadership instrument”, Leadership & Organization Development Journal, 24 (8), 455-459.
• Dölek, A. (2004). Sekaleyn hadisi ve değerlendirilmesi, Marife, 4(3), 149-173.
• Drury, S. (2004), employee perceptions of servant leadership: comparisons by level and with job satisfaction and organizational commitment, Dissertation Abstracts International, 65 (9): 314-324.Eliaçık, R. İ. (2011). Adalet Devleti Ortak İyinin İktidarı, İstanbul: İnşa yayınları
• Erdoğruca, P. (2011). Dönüşümcü (transformasyonel) liderlik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Erul, B. (2007). Peygamber’in bize bıraktığı miras "kitab ve sünnet" bırakıldığını ifade eden rivayetlerin tedkiki, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 7 (1), 9-34.
• Ersoy, E. G. ve Köşger, F. (2016). Empati: tanımı ve önemi, Osmangazi Tıp Dergisi, 38, 1-9.
• Evkuran, M.(2006). Peygamber, karizma ve siyasal otorite-Hz. Muhammed'in liderlik tecrübesi üzerine bir analiz, İslami İlimler Dergisi, 1 (1), 51-67.
• Fedâi (1983). Zileli Fedâi, (Mehmet Yardımcı ve Hayrettin İvgin), Ankara
• Fındıkçı, İ. (2009). Bir Gönül Yolculuğu: Hizmetkâr Liderlik, Alfa Yayınları
• Gölpınarlı, A. (2006). Mevlevi Adab ve Erkânı. İstanbul: İnkılap Kitabevi
• Greenleaf, R.K. (2003). Lider Olarak Hizmetkâr, (Y. Alan, & G. Çelik, Çev.) Hilversum: Europees Centruum voor Servant Leadership.
• Gül, İ. ve Türkmen, F. (2016). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışlarının incelenmesi”, Journal of Human Sciences, 13 (3), 5515–5529, doi:10.14687/jhs.v13i3.4290
• Gül, İ. (2014). Bir sosyal sistem olarak Alevilik, Hünkâr Alevilik Bektaşilik Akademik Araştırmalar Dergisi, 1, 67–82.
• Gül, İ. (2016). Kentleşme sürecinde Anadolu Aleviliğinin bazı temel sorunları ve çözüm önerileri (samsun ili örneği), Alevilik Araştırmaları Dergisi, 6(12), 95-111.
• Gül, İ. (2016). Atakum’a Akademik Bir Bakış, Yeni Atakum. (Ed. B.Şişman), Atakum. Samsun: Belediyesi Kültür Yayınları
• Gül, İ. (2015). İtikat, amel ve ahlak bağlamında Alevi-Bektaşi ve Sünni inanç sistemlerinin karşılaştırılması, Alevilik Araştırmaları Dergisi, 8, 117-130.
• Gül, İ.(2018). Aleviliğin temel esasları ve Alevi erkânı, Samsın: Ceylan Ofset.
• Günay, .M. (2014). İnsanların En Hayırlısı İnsanlara Hizmet Eden ve Onları Sevindirendir. http://kocatepegazetesi.com/tr-TR/kose-yazilari/86571/insanlarin-en-hayirlisi-insanlara-hizmet-eden-ve-onlari-sevindirendir Erişim: 11.12.2017.
• Güngör, E.(1982). İslâm Tasavvufunun Meseleleri. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Hatayî (2004). Hatayî-Şiirler- Erişim: 8.11.2017 https://www.antoloji.com/i/sair/pdf/2/hatay%C3%AE_15842_82030.pdf
• Kahveci, H. ve Aypay, A. (2013). Hizmetkâr liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişkinin ilköğretim okullarında incelenmesi. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 2(1), 44–60.
• Kaplan, M. ve Uzun, A. (2017). Hizmetkâr liderlik algılamalarının tükenmişlik üzerindeki etkisi: otel İşletmelerinde bir araştırma.” Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi. 7(1), 14-26.
• Kur’an-ı Kerim. http://www.kuranfihristi.net/kelime.php?id=7350 Erişim: 20.10.2016.
• Murray, A.(1982). Humility. New Kensington, PA: Whitaker House.
• Nyhan, R. C. (2000). Changing the paradigm: trust and its role in public sector organizations. American Review of Public Administration, 30(1), 87-109.
• Ocak, A. Y. (2009). Geçmişten Günümüze Alevi-Bektaşi Kültürü. Ankara. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Özbilgin, Z. (2011). Alevilikte düşkünlük, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 60, 411-414.
• Özdemir, İ.(2014). Aleviliğin yazılmayan tarihi, (11. Baskı), Ankara: Kripto Basım Yayım Dağıtım Ltd, Şti.
• Page, D. ve Wong, P. T. P. (2000). A conceptual framework for measuring servant leadership, S. Adjibolosoo (Ed.), The human factor in shaping the course of history and development. Boston: University Press of America
• Patterson, K. (2003). Servant leadership: a theoretical model. Unpublished PhD thesis Reget University.
• Pir Sultan Abdal (2004). ). Pir Sultan Abdal-şiirler- Erişim: 7.11.2017. https://img.antoloji.com/i/sair/pdf/8/pir_sultan_abdal_858_60417.pdf
• Rençber, F.(2013). Adıyaman yöresi Alevî ocakları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 35 (159-170)
• Rençber, F.(2013). Alevî ocakzâdelerin problemleri ve çözüm önerileri, the journal of academic social science studies, International Journal of Social Science, 6 (4), 681– 692. Rogers, C. R.(1983). Empatik olmak, değeri anlaşılmamış bir varoluş şeklidir, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 16, 103–124.
• Russell, R. F., ve Stone, A. Grogery (2002). A review of servant leadership attributes: developing a practical model. Leadership & Organization Development Journal, 23 (3/4), 145–157.
• Russel, F., R. (2001). The role of values in servant leadership. Leadership & Organization Development Journal, 22 (2), 76-84.
• Saduk, U. A. er-Rıza, http://tr.wikishia.net/view/Sekaleyn_Hadisi Erişim: 4.4.2018.
• Sambur, B. (2011). Cemevleri-dedelerin statüsü ve ab ülkelerindeki uygulamalar. Liberal Düşünce, 16 (61-62), 97 – 110.
• Sayar, K. (2017). Farkındalık ve psikoterapi. Erişim: 24.12.2017. http://www.kemalsayar.com/KatagoriDetay-Farkindalik-ve-Psikoterapi-234.html
• Smith, C. (2005). The Leadership Theory of Robert K. Greenleaf, Retrieved
• Sözce (2017). Pir ne demek? http://www.sozce.com/nedir/259122-pir Erişim: 7.11.2017.
• Stone, A.G. ve Patterson, K. (2005). The history of leadership focus. Servant Leadership Roundtable. Virginia Beach, VA: Regent University.
• Şişman, M. (2013). Hacı Bektaş Veli, PDF, Ankara.
• Topbaş, O.,N.(2016). Gönül Dünyamıza Taarruzlar. Altınoluk Dergisi, 368, ?
• Türkü Sözü (2017). Çeke çeke. http://turkusozu.net/ceke-ceke/
• Üçer, C. (2010), Tokat yöresinde Alevîlik, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Ünlüsoy, K. (2014). Şiî kültürde Hz. Ali mucizeleri üzerine bir değerlendirme: Abbas Azîzî'nin '320 Dasitan Az Mu'jizat ve Keramet-i İmam Ali (a.s.)' Eseri Örneğinde. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (35), 358-382.
• Vaktidoldu, A, A.,A (1996). Cabbar kulu, İstanbul: Can Yayınları.
• Vaktidoldu, A.,A.,A (2011). İmam Cafer-i Sadık Buyruğu. 17. Basım. İstanbul: Can Yayınları.
• Waddell, J. T. (2006). School of Leadership Studies. Erişim:16.11.2017 https://www.regent.edu/acad/global/publications/sl_proceedings/2006/waddell.pdf.
• Weber, M. (1947). The theory of social an d economic organization, Oxford University Press.
• Winston, B. E. (2002). Be a leader for God’s sake. Virginia Beach, VA: Regent University School of Leadership Studies.
• Winston, B. E. (2003). Extending Patterson’s Servant Leadership Model: Explaining How Leaders and Followers Interact in a Circular Model, School of Leadership Studies, Regent University.
• Yaman, A.(2011). Alevilikte ocak kavramı. anlam ve tarihsel arka plan. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi, Sayı: 60, 42-64.
• Yıldız, H. (2011). Amasya yöresi alevî ocakları, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (19), 228-242.
• Yıldız, H. (2004). Alevilerde dedelik kurumu. Alevilik. (Haz. İsmail Engin-Havva Engin). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Yılmaz, H.(2017). Kavramsallaştırma, Açıklama ve Yorumlama. Erişim: 18.11.2017.
• http://hakanyilmaz.info/yahoo_site_admin/assets/docs/HakanYilmaz-Teori-Kavram-Notlar.28195038.pdf
• Zelyurt, R.(2012). Türk Aleviliği. (7.bs), Ankara: Kripto Yayınları