URFA HALİLÜ’R-RAHMAN CAMİİ HAZİRESİ’NDEKİ MEZAR TAŞLARI

Yıl 2018, Sayı: 39, 104 - 119, 28.09.2018

Gül Güler

Öz

Çalışmamızda,
Urfa’da bulunan Halilü’r-Rahman Camii Haziresi’ndeki 41 mezar taşı incelenip
değerlendirilmiştir. Halilü’r-Rahman Camii Haziresi’ndeki mezar taşları,
genellikle 19.ve 20.yüzyıla aittir. Bu haziredeki en erken tarihli mezar, H.1296- M.1878 tarihlidir.

Halilü’r-Rahman
Camii Haziresi’ndeki mezar ve mezar taşlarının çeşitleri-tipleri, üzerlerindeki süslemeleri, başlıkları, yazı tipleri,
malzemesi, teknikleri ve tarihleri incelenmiştir.

Haziredeki
mezarlar mezar tipine göre incelendiğinde,
dikdörtgen gövdeli mezar ve sandık mezar olmak üzere iki farklı tip
bulunmaktadır. Ortada bir açıklığı bulunan kapak taşı ve alt kısmı
kademeli yapılan dikdörtgen gövdeli mezar tipi, hazirede en çok görülen mezar
tipidir.

Haziredeki
mezarlar, mezar taşı tipine göre incelendiğinde, yarım silindirik kesitli,
yarım ongen prizma, damla şekline benzeyen, dikdörtgen gövdeli ve silindirik
gövdeli olmak üzere beş farklı tip görülmektedir. Bir ongen prizmanın ortadan
düşey olarak ikiye bölünmesiyle oluşan yarım ongen prizma şeklindeki mezar taşı
tipi, hazirede en çok görülen mezar taşı tipidir.

Haziredeki
mezarlar, başlık tipine göre incelendiğinde,
fes, sarık, kavuk ve silindirik başlık olmak üzere dört farklı başlık
bulunmaktadır. Hazirede en çok görülen başlık tipi sarıktır.

Haziredeki
mezarlar süsleme tipine göre incelendiğinde, mimari ve geometrik olmak üzere iki tip süsleme görülmektedir.
Haziredeki mezar ve mezar taşlarında, süslemenin fazla yapılmadığı
görülmektedir.

Haziredeki mezar taşları, Urfa’daki diğer tarihi mezartaşları ile karşılaştırılarak
değerlendirmesi yapılmıştır. Değerlendirmeler sonucunda, Halilü’r-Rahman Camii Haziresi’ndeki mezartaşlarının, Urfa ve Osmanlı
şehirlerindeki tarihi mezar taşları içerisindeki yeri ve önemi ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Urfa, Halilü’r-Rahman Camii Haziresi, mezar

Kaynakça

• Alper, M. (1987) Urfa’nın Mekânsal Yapısı Türk İslam Mimarisindeki Yeri ve Önemi, (Doktora tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Atasoy, N. (2000) Derviş Çeyizi Türkiye’de Tarikat Giyim Kuşam Tarihi, Kültür Bakanlığı, İstanbulBakırcı, N. (2005) Mevlevi Mezar Taşları, İstanbul.Çal, H. (2008) “Urfa Şehri Mezar, Mezar Taşları”, 15. Türk Tarih Kongresi 11-15 Eylül, 2006 Kongreye Sunulan Bildiriler, 4. 4 kısım, Ankara. Çal, H. ve Çal, Ö. (2008) Kastamonu Atabey Gazi Camisi ve Türbesi Hazirelerindeki Mezar Taşları, Kastamonu Belediyesi, Ankara.Çal, H. ve İltar, G. (2011) Giresun İli Osmanlı Mezar Taşları, Ankara.Güler, G. (2014) “Urfa Dede Avni Haziresindeki Tarihi Mezar Taşları”, Sufi Araştırmaları, 5 (9):63-99.Güler, G. (2015) “Urfa Ulu Camii Haziresindeki Mezar Taşları”, Türk-İslam Medeniyeti AkademikAraştırmalar Dergisi, 20, Konya, 171-190.Güler, G. (2016) “Urfa Mevlid-i Halil Camii Haziresindeki Mezar Taşları”, Vakıflar Dergisi, 46,Ankara, 141-158.Güler, G. (2015) “Urfa Yusuf Paşa Camii Haziresindeki Mezar Taşları”, I. Uluslararası İslamTarihi ve Medeniyetinde Şanlıurfa, 306-324.Güler, G. (2017) “Urfa Hekim Dede Camii Haziresindeki Mezar Taşları”, Kafkas Üniversitesi SosyalBilimler Enstitüsü Dergisi, 20, Kars, 497- 515.Güler, M. (2005) 12.Yüzyıl Anadolu Türk Camileri, (Doktora tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.Grammont,B-Laqueur H-Vatin H. (1990), “Tarihsel Kaynak Olarak Osmanlı Mezarlıkları, Uygulanan Yöntemler ve Bilgisayarda Yapılabilecek İşlemler”, Erdem, 6,16, Ankara, 210-214.Kara, H. ve Danışık, Ş. (2005) Konya Mezarlıkları ve Mezar Taşları, Konya.Karakaş, M. (2012) Şanlıurfa Mezar Taşları, Konya.Karamağaralı, B. (1992) Ahlat Mezar Taşları, Kültür Bakanlığı, Ankara.Laqueur, H. (1997) Huve’l-Baki İstanbul’da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları, İstanbul.Mermutlu, B. ve Öcalan,H.B. (2011) Bursa Hazireleri, Bursa Belediyesi, Bursa.Mermutlu,B. ve Öcalan,H.B. (2012) Emir Sultan Mezarlığı, Bursa Belediyesi, Bursa.Özcan, A. ( 2007) Fatih Külliyesi II Hazire, Büyükşehir Belediyesi Yayınları, İstanbul.Pektaş, K. (2001) Bitlis Tarihi Mezarlıkları ve Mezar Taşları, Ankara.Tunçel, G. (1997) Batı Anadolu Bölgesinde Cami Tasvirli Mezar Taşları, Kültür Bakanlığı, Ankara.Turan, A.N. (2005) XVI. yüzyılda Ruha (Urfa) Sancağı, Şurkav yayınları, Şanlıurfa.