POLICIES TURKEY PURSUED TO STAY OUT OF THE WAR AND CONSEQUENCES IN WORLD WAR II

Yıl 2020, Sayı: 45, 201 - 221, 03.03.2020

Fatma Rezzan Ünalp

https://doi.org/10.17498/kdeniz.667276

Cited By: 2

Öz

World War II began upon
Germany’s incursion of Poland on 1 September 1939. When this war started, Turkey’s
basic concern was to successfully manage this difficult situation without any
threat to its national sovereignty and territorial integrity. Therefore during
this tempestuous six-year war. the Turkish government have made great efforts
to follow policies that would exclude her out of this war despite the intense
pressure of the warring parties. The failure of the Nazi-Soviet bargain in
November 1940 was one of the incidents that severely affected the pace of war. Turkey, likewise, being extremely concerned
about both the German and Soviet intentions, took defensive measures against
any invasive attempt to be directed at its territories under priority threat –
Thrace and the eastern territories bordering the USSR: began procuring the
needs of the army: and tried hard to avoid any agreement that would lure her
directly into the waging war. To this end, she signed agreements and treaties of nonaggression and of
security commitments depending on the developments between the blocks
throughout the war, in order to secure its borders. When World War II ended
upon conclusion of unconditional surrender agreements by Germany and Japan,
Turkey saved herself from the destructive effects of the war by staying out of
the war. However, as the balance of powers in Europe changed in favor of the
USSR upon the defeat of Germany, Turkey faced an even greater danger evolving
in a different manner.

This article aims at
redefining the intensive pressures the Axis and the Allied Powers exerted on
Turkey for her entry into the war and the resistance Turkey displayed against
these pressures, within the framework of Turkish foreign policy. Furthermore,
the impacts of these policies on the course of war, and the consequences for
Turkey will be assessed.

Anahtar Kelimeler

Second World War, Turkey, Foreign Policy, İsmet İnönü

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞINDA TÜRKİYE’NİN SAVAŞ DIŞI KALMA POLİTİKALARI VE SONUÇLARI

Öz

1 Eylül 1939 günü Almanya’nın Polonya’ya saldırmasıyla İkinci Dünya Savaşı başladığında Türkiye’nin temel endişesi ulusal egemenliğine ve toprak bütünlüğüne zarar gelmeden bu badireyi en güvenli şekilde atlatabilmekti. Dünyayı kasıp kavuran bu altı yıllık savaş süresince, Türk başkenti yabancı istihbarat teşkilatlarının mücadele alanı haline geldi. Hitler Almanya'sı, Türkiye'yi kendi safına çekmek için her yolu denedi. Kasım 1940’da Nazi-Sovyet pazarlığının başarısız olması, savaşın bundan sonraki gelişimini önemli bir şekilde etkiledi. Türkiye bu nedenle savaş süresince bloklar arasındaki gelişmelere bağlı olarak karşılıklı saldırmazlık ve güvenlik taahhütleri içeren anlaşmalar imzalayarak sınırlarının güvenliğini garanti altına almaya çalışmıştır. İkinci Dünya Savaşı 7 Mayıs’ta Almanya, 2 Eylül 1945’te Japonya’nın kayıtsız koşulsuz teslim antlaşmalarını imzalamasıyla sona erdiğinde, Türkiye bütün dünyada etkilerini hissettiren büyük bir yıkımdan savaş dışı kalarak tek kurşun atmadan kurtulmuş oluyordu. Fakat bundan sonra Alman yenilgisi nedeniyle doğu Avrupa’daki dengenin SSCB lehine bozulması sonucu ortaya çıkan tehlike, şimdi başka bir biçimde Türkiye’nin tam karşısındaydı.
Bu makalede, İkinci Dünya Savaşı süresince Türkiye’nin savaşa girme konusunda iki taraftan maruz kaldığı yoğun baskılar ve bu baskılara karşı gösterdiği direnç, takip ettiği dış politikalar çerçevesinde açıklanmaya çalışılacak, ayrıca bu politikaların savaşın seyrine etki eden yönleri ve Türkiye açısından sonuçları değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

İkinci Dünya Savaşı, , Türkiye, , Dış Politika, , İsmet İnönü

ПОЛИТИКА ТУРЦИИ ОСТОВАТСЯ ВНЕ ВОЙНЫ ВО ВРЕМЯ ВТОРОЙ МИРОВОЙ И ЕГО ПОСЛЕДСТВИЯ

Öz

Вторая мировая война началась 1 сентября 1939 года, когда Германия напала на Польшу. В начале войны, для Турции наиболее серьезной проблемой стало его вовлечение в войну и следовательно, сохранение территориальной целостности. По этой причине, несмотря на сильное давление воюющих сторон, турецкое правительство предприняло большие усилия для проведения политики, которая исключила бы его из этой шестилетней войны. Тот факт, что Германия и Советский Союз не пришли к общему мнению к концу 1940 года, существенно повлиял на ход войны. При таком раскладе сил, Турция одинаково стала беспокоится политикой Германии и Советского Союза. С его стороны были приняты меры защиты от возможного нападения на её территорию во Фракии, с одной стороны и на восточной границе, с другой. Пытаясь обеспечить потребности армии, она также старалась избегать договоренностей, которые могли бы непосредственно привлечь к войне. В связи с этим, Турция попыталась гарантировать безопасность своих границ, подписав “взваимный договор о ненападении и дружбе”, зависимо от событий во время войны между блоками. Собственно говоря, после того, как Германия и Япония подписали соглашения о безоговорочной капитуляции, Турция не участвуя в войне, которая вызвала большие разрушения и потери, спясся от этого тяжелого бедствия. Однако, поражение Германии от войны изменил баланс в Восточной Европе и опасность, возникщая в результате советского влияния в этом регионе, в другом формате начала угрожать Турцию.
В нижеследующей статье, оценивается сильное давление со стороны обеих воюющих сторон на Турцию с целью вовлечения его в войну, устойчивость Турции к этим давлениям, проводимая Турцией внешняя политика; аспекты этой политики, влияющие на ход войны и его результаты. 

Anahtar Kelimeler

Вторая мировая война, Турция, Внешняя политика, Исмет Иненю

Kaynakça

• ALTUĞ, Yılmaz, “İkinci Dünya Savaşı’ndan Sonra Yunanistan’a Verilen Adalar Meselesi”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1998. ARMAOĞLU, Fahir, 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi, Cilt I: 1914-1980, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara, 1994.
• ATAÖV, Türkkaya, Türk Dış Politikası (1939-1945), Ankara Üniversitesi SBF Yayınları, Ankara, 1965.
• Atlas Tarih, “Beyoğlu’nda Casuslar Kol Geziyordu”, Doğan Yayıncılık, Sayı:27, Haziran/Temmuz 2014.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya, İkinci Adam: İsmet İnönü, Cilt:2, Yükselen Matbaası, İstanbul, 1967.
• AYDIN, Mustafa, “1939-45’de İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye”, Türk Dış Politikası, Cilt:I (1919-1980), Editör:Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul, 2014.
• Burhan Belge’nin Sesiyle İkinci Dünya Savaşı (Radyo Konferansları), Ankara, 1970.
• ÇINAR, Burak, İkinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi ve Türkiye, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilişimler Enstitüsü, Ankara, 2007.
• ERENDİL, Muzaffer, İkinci Dünya Harbi’nden Sonra Oluşan Silah Sistemlerinin Taktik ve Stratejiye Etkileri, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1944.
• ERTEM, Barış, “Türkiye Üzerindeki Sovyet Talepleri ve Türk-Sovyet İlişkileri (1939-1947)” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi-The Journal of International Social Research, Volume 3 / 11 Spring 2010.
• ESMER, Ahmet Şükrü-Oral SANDER, “1939-1945 Dönemi”, Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1990), Armağan Yayınevi, Ankara, 1993.
• Gizli Belgeler, Almanya Dışişleri Arşivinden Almanya’nın Türkiye Politikası, 1941-1943, çev. Muammer Sencer, May Yayınları, İstanbul, 1968.
• KARAKAŞ, Nuri, “İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’nin Krom Satışı ve Müttefik Politikaları”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C.XXV, S.2, Aralık 2010.
• KARAKUŞ, Erdoğan, İngiliz Belgelerinde İkinci Dünya Savaşı Öncesi Türk-İngiliz İlişkileri 1938- 1939, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayını, Ankara, 2004.
• KILIÇ, Sezen, Hitler'in Gizli Dosyalarında Türkiye, İlgi Kültür Sanat Yayınları, İstanbul, 2012.
• KIRIMLI, Hakan, “Kırım Tatarları Kimdir?”, Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği, 19.12.2014/www.kirimdernegi.org.tr
• ..........................., Kırım Tatarlarında Milli Kimlik ve Milli Hareketler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2010.
• KOÇAK, Cemil, Türk-Alman İlişkileri (1923-1939), İki Dünya Savaşı Arasındaki Dönemde Siyasal, Kültürel, Askeri ve Ekonomik İlişkiler, Ankara, 1991.
• KÖSE, İsmail, "Yalta Ve Potsdam Konferansları: Sovyetler Birliği’nin Türk Boğazlarında Egemenlik Paylaşım Talepleri", Karadeniz İncelemeleri Dergisi, C:10, S.19, 2015.
• KUNERALP, Zeki, İkinci Dünya Harbinde Türk Dış Siyaseti, İstanbul Matbaası, İstanbul, 1982.
• NEILBERG, Michael S., Dünya Tarihinde Savaş, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2011.
• ORTAYLI, İlber, Türkiye’nin Yakın Tarihi, Timaş Yayınları, İstanbul, 2010.
• ÖZTOPRAK, İzzet, “İkinci Dünya Savaşı Döneminde Adana Görüşmelerinin Askeri Yönü”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1998.
• SANDER, Oral, Siyasi Tarih, İmge Kitapevi, 27.Baskı, Ankara, 2001.
• SOYSAL, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, I.Cilt (1920-1945), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989.
• ŞİMŞİR, Bilal, Türk Yahudileri II, Bilgi Yayınevi, Ankara, Kasım 2010.
• TEKELİ, İlhan -Selim İLKİN, İkinci Dünya Savaşı Türkiye’si, Birinci Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, 2013.
• TURAN, Şerafettin, İsmet İnönü, Bilgi Yayınları, Ankara, 2003.
• Türkiye Dış Politikasında 50 Yıl: İkinci Dünya Savaşı Yılları, 1939-1945, Dışişleri Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1973.
• TÜZÜN, Süleyman, İkinci Dünya Savaşı'nda Türkiye'de Dış Türkler Tartışmaları (1939-1945), Fakülte Kitapevi, Isparta, 2005.
• UÇAROL, Rifat, “İkinci Dünya Savaşı, Misak-ı Milli ve Türkiye’nin Savaşa Girmemek İçin Direnişi”, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1998.