EXCAVATION OF HARBETSUVAN TEPE IN 2019

Yıl 2020, Sayı: 48, 303 - 326, 15.12.2020

Bahattin Çelik

https://doi.org/10.17498/kdeniz.826272

Cited By: 4

Öz

In the Pottery Neolithic period, especially the density of settlements that emerged at the beginning of the 9th millennium B.C. and the increase in the number of similar settlements show how attractive the Urfa region had in the Neolithic period. The connections between the centers are more intense than expected, as can be understood from the similarity of the finds. These centers; Sefer Tepe, Kurt Tepesi, Hamzan Tepe, Taşlı Tepe, Karahan Tepe and Harbetsuvan Tepesi and they show similar features especially with "T" shaped pillars. Göbekli Tepe's II. archaeological excavations started in 2017 with the Şanlıurfa Museum on the Harbetsuvan Tepesi, where the obelisks of the same size as the "T" shaped pillars seen in the layer, and this rescue excavation, which was mostly carried out to understand the extent of the damage caused by illegal excavation areas, revealed new architectural findings and archaeological findings. The presence of obelisks in the middle of the rectangular planned structures or inside the walls unearthed during the excavations in Harbetsuvan Tepesi is the second of Göbekli Tepe. layer structures. Looking at the other works uncovered; There are finds specific to this period such as phallus sculpture fragment, obelisk with arm and finger reliefs, Byblos tips, flat axes, obsidian arrowhead, decorated stone plate, basalt stone pestles and stone basins. Harbetsuvan Tepesi excavations have definitely revealed that there is a new center, which is a second cult center, except Göbekli Tepe. In addition, the fact that excavations started in Karahan Hill, which is 7 km northeast of Harbetsuvan Tepesi, since 2019 has increased the importance of Harbetsuvan Tepesi one more time. In this study, an evaluation will be made on the architectural innovations and small finds unearthed in the Harbetsuvan Tepesi excavation in 2019.

Anahtar Kelimeler

Pre-Pottery Neolithic Period, Urfa Region, Urfa Bölgesi, Harbetsuvan Tepe, Göbekli Tepe, Neolithic Period Architecture, Ecology of Tek Tek Mountains

HARBETSUVAN TEPESİ 2019 YILI KAZI ÇALIŞMASI

Öz

Çanak Çömleksiz Neolitik dönemde özellikle M.Ö. 9. binyılın başlarında ortaya çıkan yerleşim yoğunluğu ve benzer özellikteki yerleşim merkezlerinin sayıca artması Urfa bölgesinin Neolitik dönemde ne kadar cazip bir özelliğe sahip olduğunu göstermektedir. Merkezler arasındaki bağlantıların sanılandan daha yoğun olduğu ele geçen buluntuların birbirine benzer olmasından da anlaşılmaktadır. Bu merkezler; Sefer Tepe, Kurt Tepesi, Hamzan Tepe, Taşlı Tepe, Karahan Tepe ve Harbetsuvan Tepesi’dir ve özellikle “T” şeklinde dikilitaşlar ile benzer özellikler gösterirler. Göbekli Tepe’nin II. tabakasında görülen “T” şeklinde dikilitaşlarla aynı boyutta dikilitaşların bulunduğu Harbetsuvan Tepesi’nde 2017 yılında Şanlıurfa Müzesi ile birlikte arkeolojik kazılara başlanmış, daha çok kaçak kazı alanlarının yaratmış olduğu tahribatın boyutunu anlamak için yapılmış olan bu kurtarma kazısında, yeni mimari bulgular ve arkeolojik buluntular ortaya çıkartılmıştır. Harbetsuvan Tepesi’nde yapılan kazılarda ortaya çıkartılan dörtgen planlı yapıların ortasında ya da duvarların içerisinde bulunan dikilitaşların varlığı Göbekli Tepe’nin II. tabaka yapıları ile benzer olduğunu ortaya koymuştur. Ele geçen diğer eserlere bakıldığında; fallusu heykel parçası, kol ve parmak kabartmalı dikilitaş, Byblos uçları, yassı baltalar, obsidyen okucu, bezemeli taş plaka, bazalt taşından havanelleri ve taş kurnalar gibi bu döneme özgü buluntular söz konusudur. Harbetsuvan Tepesi kazıları, Göbekli Tepe dışında ikinci bir kült merkezi özelliği taşıyan yeni bir merkezinin var olduğunu kesin bir şekilde ortaya koymuştur. Ayrıca Harbetsuvan Tepesi’nin 7 km kuzeydoğusunda bulunan Karahan Tepe’de 2019 yılından itibaren kazılara başlanmış olması Harbetsuvan Tepesi’nin önemini bir kat daha arttırmaktadır. Bu çalışmada, 2019 yılında Harbetsuvan Tepesi kazısında açığa çıkan mimari yenilikler ve küçük buluntular üzerine bir değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem, Urfa Bölgesi, Harbetsuvan Tepesi, Göbekli Tepe, Karahan Tepe

2019 ГОД АРХИОЛОГИЧЕСКИХ РАСКОПОК В ХАРБЕТЦУВАН-ТЕПЕ

Öz

Плотность заселения, возникшая в докерамический период неолита, особенно в начале девятого тысячелетия до н. э. и увеличение количества подобных населенных пунктов, показывает, насколько привлекательным был регион Шанлыурфа в период неолита. Связи между комплексами были более сильными, чем предполагалось, это можно было заметить еще в прошлых по схожести раскопках. Эти комплексы; Сефер-Тепе, Курт-Тепе, Хамзан-Тепе, Ташлы-Тепе, Карахан и Харбецуван-Тепе имеют, в особенности похожие черты с плитами Т-образной формы. В 2017 году, чтобы понять масштабы разрушений, вызванных в основном незаконными раскопками, были начаты спасательные раскопки, совместно с Музеем Шанлыурфа, которые проводились на втором слое Гёбекли-Тепе, при этом были обнаружены плиты «Т» образной формы такого же размера, которые были на Харбецуван-Тепе, а так же были обнаружены новые архитектурные и археологические находки. Во время проведения раскопок на Харбецуван-Тепе, были обнаружены прямоугольные плановые конструкции, посередине или внутри стен которых, находились плиты схожие со строением второго слоя Гёбекли-Тепе. В других обнаруженных предметах; можно увидеть находки, характерные для этого периода – это части скульптуры, обелиск с рельефом руки и пальца, наконечники Библа, плоские топоры, обсидиановый наконечник стрелы, украшенная каменная плита, песты из базальта и каменные бассейны. Раскопки на Харбецуван-Тепе окончательно показали, что существует новый комплекс, который является вторым культовым комплексом, за исключением Гёбекли-Тепе. Кроме того, с 2019 года на Карахан-Тепе, который находится в 7 км к северо-востоку от Харбецуван-Тепе, начались раскопки, которые еще раз доказывают важность этого уникального сооружения, проводимые на Харбецуван-Тепе. Так же в этом исследовании, будет дана оценка, архитектурным новшествам и небольшим находкам, обнаруженным при раскопках, проводимых в Харбецуван-Тепе в 2019 году.

Anahtar Kelimeler

докерамический период неолита, регион Урфа, Харбецуван-Тепе, Гёбекли-Тепе, архитектура периода неолита, экология гор Тек Тек

Kaynakça

• ÇELİK B. (2011) “Karahan Tepe: A New Cultural Centre in Urfa Area in Turkey”, Documenta Praehistorica Sayı 38, 241-253.
• ÇELİK B. (2015a) “Differences and Similarities Between the Settlements in Şanlıurfa Region where “T” shaped Pillars are Discovered” TÜBA-ARSayı 17, 9-24.
• ÇELİK B. (2015b) “Şanlıurfa İli Yüzey Araştırması”, Belgü, Sayı 2, 9-99.
• ÇELİK B. (2016) "A small-scale cult centre in Southeast Turkey: Harbetsuvan Tepesi" Documenta Praehistorica Sayı 43, 421-428.
• ÇELİK B. (2019) “Neolitik Dönem Kült Merkezi: Harbetsuvan Tepesi.”, Karadeniz Uluslar arası Bilimsel Dergi Volume 43, 24-38.
• DIETRICH O., J. NOTROFF, L. CLARE, C. HÜBNER, Ç. KÖKSAL-SCHMIDT, K. SCHMIDT. (2016), “Göbekli Tepe, Anlage H. Ein Vorbericht beim Ausgrabungsstand von 2014” (Ed.) Ünsal Yalçın, Anatolian Metal VII, Anatolien und seine Nachbarn vor 10.000 Jahren Anatolia and neighbours 10.000 years ago, Beiheft 31, 53-70.
• DIETRICH O.&K.SCHMIDT(2017) "A Short Note on a New Figurine Type from Göbekli Tepe" Neo-Lithics, Sayı 1/17, 43-46. SCHMIDT K. (2013) “Göbekli Tepe Kazısı 2011 Yılı Raporu”34. Kazı Sonuçları Toplantısı, 28 Mayıs - 1 Haziran 2012 Çorum, 1. Cilt, (2013) s. 79-90.