NANKÖRLÜK PSİKOLOJİSİ VE DİNDARLIK ÜZERİNE DENEYSEL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2021, Sayı: 51, 353 - 384, 30.09.2021

Burak İnci , Nurten Kımter

https://doi.org/10.17498/kdeniz.979956

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma, temel olarak gençlerde nankörlük ile dindarlık arasındaki ilişkiyi din psikolojisi açısından ampirik olarak ele almayı amaç edinmektedir. Ayrıca araştırmada sosyo-kültürel ve demografik faktörlere göre katılımcıların dindarlık ve nankörlük düzeylerindeki farkların ve ilişkilerin tespit edilmesi de hedeflenmektedir. Tarama yöntemi ve online anket tekniği kullanılarak gerçekleştirilen araştırmada; İzmir il sınırları içerisinde yaşayan 18 ile 26 yaş arası bireyler araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Bu evrenden rastgele örnekleme yöntemi ile seçilen 473 genç ise araştırmanın örneklemini teşkil etmektedir. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu”, “Nankörlük Ölçeği” ve “Ok-Dindarlık Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen ham verilerin işlenmesinde SPSS 25 istatistik paket program kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise faktör analizi, t-testi, anavo ve korelasyon tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonucunda genel toplam dindarlık, dindarlığın biliş, duygu, Tanrıyla ilişki boyutları ile Allah’a karşı nankörlük (AKN) arasında negatif yönde ve anlamlılık derecesinde ilişki olduğu görülmüştür. Benzer şekilde genel toplam dindarlık, dindarlığın biliş, duygu, Tanrıyla ilişki boyutları ile genel toplam nankörlük (GTN) arasında negatif yönde ve istatiksel olarak anlamlılık düzeyinde bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan öğretmenlere karşı nankörlük (ÖKN), babaya karşı nankörlük (BKN), iyilik yapan diğer insanlara karşı nankörlük (İYDİKN) alt boyutları ile genel toplam dindarlık ve dindarlığın tüm boyutları arasında anlamlılık düzeyinde her hangi bir ilişkiye rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Nankörlük, dindarlık, sosyo-kültürel ve demografik faktörler

ПСИХОЛОГИИ И РЕЛИГИОЗНОСТЬ: ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНОЕ ИССЛЕДАВАНИЕ

Öz

Нижеследующая статья, в основном, направлена на эмпирическое исследование взаимосвязи между неблагодарностью и религиозностью молодых людей с точки зрения психологии религии. Помимо этого, в нём определяются различия и соотношения уровня религиозности и неблагодарности участников опроса, в соответствии с социокультурными и демографическими факторами. В исследовании, проводимой методом сканирования и онлайн-опросов, приняли усастие лица в возрасте от 18 до 26 лет, проживающие в пределах провинции Измир. Упомянутая группа молодых людей состовляла из 473 человек. Они были отобраны методом случайного отбора. В качестве инструментов сбора данных в исследовании использовались “Форма личной информации”, “Шкала неблагодарности” и “Шкала религиозности”. Программа статистического пакета SPSS 25 использовалась для обработки данных, полученных в результате исследования. По итогам исследования было замечено, что существует отрицательная и значимая взаимосвязь между общей религиозностью, познанием, эмоциями, измерениями религиозности и неблагодарностью по отношению к Богу (AKN). Точно так же было установлено, что существует отрицательная и статистически значимая взаимосвязь между общей тотальной религиозностью, познанием, эмоциями, отношением к Богу, измерениями религиозности и общей тотальной неблагодарностью (GTN). С другой стороны, не было обнаружена значительная взаимосвязь между суб-измерениями неблагодарности по отношению к учителям (SCA), к отцам (INP) и к другим добродеятельным людям (IYDIKN).

Anahtar Kelimeler

Психология религии, неблагодарность, религиозность, социокультурные и демографические факторы

EXPERIMENTAL STUDY IN THE PSYCHOLOGY OF UNGRATEFULNESS AND RELIGIOUSNESS

Öz

This research basically aims to empirically address the relationship between ungratefulness and religiousness in young people in terms of religious psychology. Also, the research targeted to identify differences and associations in the levels of religiousness and ungratefulness of participants based on socio-cultural and demographic factors. In the research conducted using screening method and online survey technique; Individuals between the ages of 18 and 26 living within the provincial boundaries of Izmir form the population of the research. The 473 young people selected by the method of random sampling from this population constitute the sampling of the research. The research used "Personal Information Form," "Ungratefulness Scale" and "Ok-Religiousness Scale" as data collection tools. SPSS 25 statistical package software was used to analyze the raw data taken from the research. In the analysis of the data, factor analysis, t-test, ANOVA, and correlation techniques were used. The results of the study showed a negative and significant relationship between overall religiousness and the dimensions of cognition, emotion related to God, and ungratefulness towards Allah (UTA). Similarly, a negative and statistically significant relationship was established between overall religiousness and the dimensions of cognition, emotion related to God, and overall total ungratefulness (OTU). On the other hand, no significant relationship was found between ungratefulness towards teachers (UTT), ungratefulness towards fathers (UTF), ungratefulness towards other people doing favor (UTPDF), and the overall total religiosity and all sub-dimensions of religiosity.

Anahtar Kelimeler

Religious Psychology, Ungratefulness, Religiousness, Socio-Cultural and Demographic Factors

Kaynakça

• Altaş, N. ve Köylü, M. (2012). Dini Danışmanlık Ve Din Hizmetleri. Gündüz Eğitim Ve Yayıncılık, Ankara.
• Altıntaş, H. (2018). Psikoloji Sözlüğü. Akçağ Yayınları, Ankara.
• Aranson, E. vd. (2012). Sosyal Psikoloji, Okhan Gündüz (çev.). Kaknüs Yayınları: İstanbul.
• Atak, M. (Ed.). (2019). Evlilik ve Aile Maneviyat Psikolojisi 3, Kimlik Yayınları, Kayseri.
• Aydın, H. (2016). Kur’an’da İnsan Psikolojisi Olumsuz Ruh Halleri ve Davranışları Yönüyle. Fecr Yayınları, Ankara.
• Ayhan, H. (2019). Dini Tutumun Adalete Duyarlılık, Ahlaki Yüreklilik Ve Psikolojik İyi Oluş Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Ayten, A. (2009). Prososyal Davranışlarda Dindarlık Ve Empatinin Rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Böke, K. (Ed.). (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Alfa Yayınları: İstanbul.
• Budak, S. (2017). Psikoloji Sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları: Ankara.
• Büssing, A., Recchia, D. R., and Baumann, K. (2018). “Validation of the Gratitude/Awe Questionnaire and its association with disposition of gratefulness”. Religions, 9(4), 117-128.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi: Ankara.
• Çağrıcı, M. (2006). Nankörlük. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C 32, 382-383). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ekti, F. B. (2019). Ergenlerde Psikolojik İyi Olma Ve Şükür Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma Diyarbakır Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Emmons, R. A. (2009). Teşekkür Ederim. Neslihan Kül (çev.). Doğan Kitap: İstanbul.
• Emmons, R. A. And Kneezel, T. T. (2005). “Giving Thanks: Spiritual and Religious. Journal of Psychology and Christianity”. 24(2), 140-148.
• Eşer, H. (2005). Üniversite Öğrencilerinde Dini İnanç ve Benlik Saygısı İlişkisi, UÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Bursa, 2005.
• Freud, S. (1999). Dinin Kökeni. Selçuk Budak (çev.). Öteki Yayınları: Ankara.
• Fromm, E. (1994). Erdem Ve Mutluluk. Ayda Yörükan (çev.), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları: y.y..
• Göcen, G. (2005). Dini İnanç Ve İbadetin Kendini Gerçekleştirme İle İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Göcen, G. (2012). Şükür Ve Psikolojik İyi Olma Arasındaki İlişki Üzerine Bir Alan Araştırması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Göcen, G. (2014). Şükür Pozitif Psikolojiden Din Psikolojisine Köprü, DEM Yay., İstanbul.
• Gönenç, Z. (2009). 15-17 Yaşlarındaki Ergenlerde Şükür Ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hökelekli, H. (Ed.). (2006). Dindarlık Olgusu (Sempozyum Tebliğ ve Müzakereler). Kurav Yayınları, Bursa.
• İzutsu, T. (1991). Kur’an’da Dini Ve Ahlaki Kavramlar. Selahattin Ayaz (çev.). Pınar Yayınları: İstanbul.
• Jung, C. G. (1998). Psikoloji Ve Din, Raziye Karabey (çev.). Okyanus Yayıncılık: İstanbul.
• Kara, O. (2017). Kur’an’da İnsan Davranışları. Ark Kitapları, İstanbul.
• Kasapoğlu, A. (1997). Kur’an’da Ahlak Psikolojisi. Yalnızkurt Yayınevi, İstanbul.
• Kımter, N. (2008). Benlik Saygısı Ve Dindarlık İlişkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Kımter, N. (2012). Dini İnanç İbadet Ve Dua’nın Umutsuzlukla İlişkisi. Kriter Yayınları, İstanbul.
• Koç, M. (2010). “Demografik Özellikler İle Dindarlık Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 19(2), s. 217-248.
• Köftegül, Ö. (2018). Yetişkin Bireylerde Ölüm Kaygısı Ve Dindarlık. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Kötehne, G. (1999). Religious Orientation and Personality, , Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Küçükalp, E. (2004). Ahlaki Yargı Gelişimi Ve Dindarlık Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Krause, N. (2006). “Gratitude toward God, stress, and health in late life”. Research on Aging, 28(2) 163-183.
• Melîci, A. Adülaziz (1985). “Dinde Psikolojik Araştırmanın Gelişimi”, (çev. Selahattin Parladır), DEÜİFD, 2, İzmir.
• McCullough, M. E., Emmons, R. A. and Tsang, J. A (2002). “The Grateful Disposition: A Conceptual And Empirical Topography”. Journal Of Personality And Social Psychology, 82(1), 112-118.
• McCullough, M. E., Tsang, J. A. and Emmons, R. A (2004). “Gratitude in intermediate affective terrain: links of grateful moods to individual differences and daily emotional experience”. Journal Of Personality And Social Psychology, 86(2), 295-309.
• Miran, H. (2010). Hamd Ve Şükür Kavramlarının Psikolojik Tahlili. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Ok, Ü. (2011). “Dini Tutum Ölçeği: Ölçek Geliştirme Ve Geçerlik Çalışması”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), s. 528-549.
• Okumuş, E. (2005). Gösterişçi Dindarlık. Özgü Yayınları, İstanbul.
• Öztürk, Y. N. (2014). Kur’an’ın Temel Kavramları. Yeni Boyut Yayınları, İstanbul.
• Peker, H. (2013). Allah’ın Boyasıyla Boyanmak. Timaş Yayınları, İstanbul.
• Şengül, F. (2007). Dindarlık Ve Ruh Sağlığı İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tarhan, N. (2009). Makul Çözüm. Timaş Yayınları, İstanbul.
• Tarhan, N. (2010). Duyguların Dili. Timaş Yayınları, İstanbul.
• Tuğlacı, P. (1985). Okyanus Ansiklopedik Sözlük, Cem Yayınevi, İstanbul.
• Turan, Y. (2017). Kişilik Ve Dindarlık. Ensar Neşriat, İstanbul.
• Uysal, V. (2003). Türkiye’de Dindarlık ve Kadın, Çamlıca Yay., İstanbul.
• Wang, D., Wang, Y. C. and Tudge, J. R (2015) “"Expressions of gratitude in children and adolescents: Insights from China and the United States." Journal of Cross-Cultural Psychology, 46(8), 1039-1058.
• Yılmaz Çıtır, Y. (2016). Ergenlik Döneminde Dindarlık, Şükür Ve Hayat Memnuniyeti (İstanbul Pendik Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yoğurtçu, F. (2009). Yetişkinlerde Dindarlık ve Ruh Sağlığı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.