Öz-belirleme Kuramı Temelli Geliştirilen Psiko-eğitim Programının Ergenlerin Akademik Öz-denetim Düzeyleri Üzerine Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 165 - 176, 31.12.2023

Azmi Çağlar , Emre Şahin , Şüheda Uygun , Ahlanur Çolak

https://doi.org/10.58638/kebd.1321021

Öz

Bu çalışmanın amacı, Öz-belirleme Kuramı temelli geliştirilen psiko-eğitim programının ergenlerin akademik öz-denetim düzeyleri üzerindeki etkisini incelemektir. Araştırma grubunu yaşları 12 olan 24 ortaokul öğrencisinin oluşturduğu bu çalışmada, ön test–son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırma grubu oluşturulmadan önce, 223 kişiye akademik Öz-denetim ölçeği uygulanmış, düşük düzeye sahip öğrenciler deney ve kontrol grubuna ayrılmıştır. Araştırma verileri program öncesinde ve sonrasında akademik Öz-denetim ölçeği ile toplanmıştır. Deney grubuna her biri 50 dakika süren 9 haftalık akademik öz-denetimi arttırmaya yönelik psiko-eğitim programı uygulanırken, kontrol grubuna bu süre zarfında hiçbir müdahalede bulunulmamıştır. Psiko-eğitim programı öz-belirleme kuramının ortaya koymuş olduğu üç temel psikolojik ihtiyaç olan; ilişkili olma, yeterlik ve özerlik becerilerini geliştirmeye yönelik oluşturulmuştur. Verilerin analizinde “Mann Whitney U Testi” ve “wilcoxon sıralı işaretler testi” kullanılmıştır. Bu araştırma sonucunda, deney grubundaki öğrencilerin almış oldukları son test akademik öz-denetim puanlarının, kontrol grubunun almış olduğu son test puanlarına göre anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür. Bununla birlikte deney grubundaki katılımcıların öz-belirleme kuramı temelli geliştirilen psiko-eğitim programının uygulama öncesi ve uygulama sonrası puanlarıyla karşılaştırıldığında, akademik öz-denetim toplam puanlarının sıra ortalamaları arasında anlamlı bir fark olduğu ve puanlarının yükseldiği görülmüştür. Kontrol grubundaki katılımcıların ön test-son test toplam puan sıra ortalamaları karşılaştırıldığında, akademik öz-denetim toplam puanlarının sıra ortalamaları arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. Elde edilen bu bulgular, uygulanan öz-belirleme kuramına dayalı psiko-eğitim programının öğrencilerin akademik Öz-denetim düzeyleri üzerinde etkili olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Akademik Öz-denetim, Öz-belirleme, Ergen

The Effect of Psycho-educational Program Based on Self-Determination Theory on Academic Self-Control Levels of Adolescents

Öz

The aim of this study is to examine the effect of the psychoeducation program based on Self-Determination Theory on the academic self-control levels of adolescents. In this study, whose research group consisted of 24 secondary school students aged 12 years, a quasi-experimental design with pretest-posttest control group was used. Before the research group was formed, the academic self-regulation scale was applied to 223 people, and the students with low levels were divided into the experimental and control groups. Research data were collected with the academic self-control scale before and after the program. While a 9-week psychoeducational program to increase academic self-control, lasting 50 minutes each, was applied to the experimental group, no intervention was made to the control group during this period. The three basic psychological needs revealed by the psychoeducational program self-determination theory; It was created to develop relatedness, competence and autonomy skills. “Mann Whitney U Test” and “Wilcoxon sequential sign test” were used in the analysis of the data. As a result of this research, it was seen that the post-test academic self-control scores of the students in the experimental group were significantly higher than the post-test scores of the control group. However, when the participants in the experimental group were compared with the pre-application and post-application scores of the psychoeducational program developed on the basis of self-determination theory, it was seen that there was a significant difference between the mean rank scores of the total academic self-control scores and their scores increased. When the pretest-posttest total score averages of the participants in the control group were compared, it was seen that there was no significant difference between the academic self-control total scores. These findings show that the applied self-determination theory-based psychoeducation program is effective on students' academic self-control levels.

Anahtar Kelimeler

Academic self-control, Self - Determination, Adolescence

Kaynakça

• Akgül, H. & Yeşilyaprak, B. (2018). Yalnızlığı azaltma psiko-eğitim programının yaşlıların yalnızlık düzeyine etkisi. OPUS International Journal of Society Researches ,8 (14) , 11-52 .
• Aktan, S. (2012). Öğrencilerin akademik başarısı, öz düzenleme becerisi, motivasyonu ve öğretmenlerinin öğretim stilleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akyürek, C. (2019). Öz-belirleme kuramına dayalı müdahale programının akademik yılmazlığa etkisi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Andersen, SM, Chen, S. ve Carter, C. (2000). Temel insan ihtiyaçları: Sosyal bilişi alakalı kılmak. Psikolojik Sorgulama , 11 (4), 269-275.
• Arslan, G., & Tanhan, A. (2019). Ergenlerde okul aidiyeti, okul işlevleri ve psikolojik uyum arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 33(2), 318-332.
• Ataman, E. (2011). Stres veren yaşam olayları karşısında bilişsel duygu düzenleme stratejilerinin depresyon ve kaygı düzeyini belirlemedeki rolü. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Baumeister, R. F., & Alquist, J. L. (2009). Is there a downside to good self-control?. Self and Identity, 8(2-3), 115-130.
• Büyük, H., Öğülmüş, S., & Kapçı, E.G., (2020). Academic self-control scale for secondary school students: Validity and reliability study. Turkish Journal of Education, 9(4), 290-306. DOI: 10.19128/turje.778117
• Büyüköztürk, Ş. (2003). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Geliştirilmiş 3. Baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık. Brown, J. A., Russell, S., Hattouni, E., & Kincaid, A. (2020). Psychoeducation. Oxford Research Encyclopedia of Education.
• Calp, Ş., & Bacanlı, H. (2016). Algılanan akademik yeterlik ve özerklik desteğinin özerk akademik motivasyon ve akademik başarıyla ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty, (40).
• Cihangir Çankaya, Z. (2009). Özerklik desteği, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve öznel iyi olma: Öz-Belirleme Kuramı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 2009, 4 (31), 23-31
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Motivation and self-determination in human behavior. NY: Plenum Publishing Co.
• Deci, E. L., Ryan, R. M., Gagné, M., Leone, D. R., Usunov, J., & Kornazheva, B. P. (2001). Need satisfaction, motivation, and well-being in the work organizations of a former eastern bloc country: A cross-cultural study of self-determination. Personality and social psychology bulletin, 27(8), 930-942.
• Deci, E. L., Ryan, R. M., Williams, G. C. (1996). “Need satisfaction and the selfregulation of learning”. Learning and Individual Differences, 8(3), ss. 165- 183. Deci, E.L, Ryan, RM ve Williams, GC (1996). İhtiyaç tatmini ve öğrenmenin kendi kendini düzenlemesi. Öğrenme ve bireysel farklılıklar, 8 (3), 165-183.
• Duckworth, A. L., & Seligman, M. E. (2005). Self-discipline outdoes IQ in predicting academic performance of adolescents. Psychological Science, 16(12), 939-944.
• Duckworth, A. L., Taxer, J. L., Eskreis-Winkler, L., Galla, B. M., & Gross, J. J. (2019). Self-control and academic achievement. Annual Review of Psychology, 70, 373–399.
• Duckworth, A. L., White, R. E., Matteucci, A. J., Shearer, A., & Gross, J. J. (2016). A stitch in time: Strategic self-control in high school and college students. Journal Of Educational Psychology, 108(3), 329.
• Engels, R., Finkenauer, C., den Exter Blokland, E. A. W., & Baumeister, R. F. (2000). Parental influences on self-control and juvenile delinquency. Manuscript in preparation, Utrecht University, Netherlands.
• Ferah Çekici & Oğuzhan Çolakkadıoğlu, S. S. G. (2009). Psiko-eğitim gruplarının yapılandırılması ve genel ilkeleri . Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 5 (1).
• Fujita, K. (2011). On conceptualizing self-control as more than the effortful inhibition of impulses. Personality And Social Psychology Review, 15(4), 352-366.
• Gök Camoğlu, E., Kocayörük, E. (2019), Anne-baba algısı, aile aidiyeti ve psikolojik ihtiyaçlar ile ergenlerin öznel iyi oluş ilişkisi. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2 (2), 52-72.
• Ingledew, D. K., Markland, D., & Sheppard, K. E. (2004). Personality and self-determination of exercise behaviour. Personality and individual differences, 36(8), 1921-1932.
• Kasser, T., & Ryan, R. M. (1993). A dark side of the American dream: correlates of financial success as a central life aspiration. Journal Of Personality And Social Psychology, 65(2), 410.
• Polat, E. (2017). Kaygı düzeyi ve akademik öz-yeterlik inancının akademik başarı ile ilişkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(1), 1-22.
• Reis, H. T., Sheldon, K. M., Gable, S. L., Roscoe, J., & Ryan, R. M. (2000). Daily well-being: The role of autonomy, competence, and relatedness. Personality And Social Psychology Bulletin, 26(4), 419-435.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68.
• Sheldon, K. M., Ryan, R., & Reis, H. T. (1996). What makes for a good day? Competence and autonomy in the day and in the person. Personality And Social Psychology Bulletin, 22(12), 1270-1279.
• Tangney, J. P., Baumeister, R. F., & Boone, A. L. (2004). High self‐control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success. Journal Of Personality, 72(2), 271-324.
• Tangney, J. P., Baumeister, R. F., & Boone, A. L. (2004). High self‐control predicts good adjustment, less pathology, better grades, and interpersonal success. Journal Of Personality, 72(2), 271-324.
• Vohs, K. D., & Baumeister, R. F. (2004). Understanding self-regulation. Handbook of self-regulation, 19.
• Williams, G. G., Gagné, M., Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2002). Facilitating autonomous motivation for smoking cessation. Health Psychology, 21(1), 40.
• Yılmaz, E., Yiğit, R., & Kaşarcı, İ. (2012). İlköğretim öğrencilerinin özyeterlilik düzeylerinin akademik başarı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 371-388.