Okul Öncesi Öğretmenlerin İş Doyumu ve Veli Yaklaşımları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 3, 2005 - 2035, 31.12.2021

Ahmet Sami Konca , Yurdal Dikmenli

Öz

Bu çalışmada okul öncesi öğretmenlerinin iş doyum düzeyleri ile veli yaklaşımları arasındaki ilişki belirlenmeye çalışılmıştır. Okul öncesi öğretmenlerinin iş doyumları ile veli yaklaşım düzeyleri betimlenmiş, daha sonra da öğretmenlerin iş doyumu ile veli yaklaşım düzeyleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi Kayseri il merkezinde faaliyet gösteren okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan 288 okul öncesi öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırma süresince veri toplamak amacıyla öğretmenlere Minnesota İş Doyum Ölçeği (MİDO) ile Veli Yaklaşımları Ölçeği kullanılmıştır. Ayrıca, öğretmenlerin demografik bilgilerini elde etmek amacıyla, yaş, mesleki kıdem, cinsiyet ve çalıştıkları okul türünü belirlemeye yönelik 4 maddeden oluşan Kişisel Bilgi Formu uygulanmıştır. Bu çerçevede toplanan verileri betimlemek amacıyla yüzde, frekans, ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum değerleri kullanılmıştır. Ayrıca değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis H testi, bağımsız örneklemler için t testi ve Pearson korelasyon analizleri kullanılarak incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre okul öncesi öğretmenlerinin yüksek düzeyde iş doyumu ve veli yaklaşımlarına sahip oldukları görülmüştür. Öğretmenlerin cinsiyetlerinin veli yaklaşımı ile çalıştıkları kurum türünün iş doyumu üzerinde etkisinin olduğu yapılan analizler sonucunda belirlenmiştir. Ayrıca, okul öncesi öğretmenlerinin yaşları ile veli yaklaşımları arasında pozitif yönlü anlamlı bir korelasyon olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, okul öncesi öğretmenlerinin veli yaklaşımı artarken iş doyumlarının arttığı, veli yaklaşımlarının azalması durumunda iş doyumlarının da azaldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi öğretmeni, İş doyumu, Veli yaklaşımı

Investigation of the Relationship Between Preschool Teachers’ Job Satisfaction and Parents’ Approach

Öz

This study aimed to investigate the association between preschool teachers’ job satisfaction and parents’ approach to the teachers. First, teachers’ job satisfaction and parents’ approach were described. Then the association between the job satisfaction and parents’ approach was investigated. The sample of the study consisted of 288 preschool teachers who worked in an early childhood service in the city center of Kayseri. Minnesota Job Satisfaction Scale and Parent Approach Scale were used to collect data in the study. In addition, an information form was used to collect demographic information of the preschool teachers. Percentage, frequency, mean, standard deviation, minimum and maximum statistics were used to describe the data. Mann Whitney U, Kruskal Wallis H, t statistics, and Pearson correlation analysis were also used in the study. Results of the study revealed that preschool teachers had high level of job satisfaction and parent approach. While gender of the teachers statistically influenced teachers’ parent approach, type of early childhood service influenced teachers’ job satisfaction. Besides, positive significant correlations between teachers’ age and parent approach, and between parents’ approach and job satisfaction of teachers were revealed in the study.

Anahtar Kelimeler

Preschool teacher, Job satisfaction, Parent approach

Kaynakça

• Aydın, F. (2009). İşbirlikli öğrenme yönteminin 10. Sınıf coğrafya dersinde başarıya, tutuma ve motivasyona etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akarsu, S. F. (2016). Hemşirelerde çalışan sessizliği ve iş doyumu arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi. Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akhtar, S. N., Hashmi, M. A. And Naqvi, S. I. H. (2010). Comparative study of job satisfaction in public and private school teachers at secondary level. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 4222–4228.
• Ay, M., & Avşaroğlu, S. (2010). Muhasebe çalışanlarının mesleki tükenmişlik, iş doyumu ve yaşam doyumlarının incelenmesi 1-Mesleki tükenmişlik düzeyleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1170-1189.
• Aydın, İ. (2004). Okul çevre ilişkileri. Yayımlandığı Kitap Y. Özden (Editör), Eğitim ve Okul Yöneticiliği El Kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Azimi, M. ve Akan, D. (2019). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi (UEAD), 3(2), 126-138.
• Bakır, A. A., & Aslan, M. (2017). Examining the relationship between principals’organizational loneliness and job satisfaction levels. European Journal of Education Studies.3(6),50-71.
• Başaran, M. (2017). Okul Yöneticilerinin Yönetim Biçimleri ile Öğretmenlerin İş Doyumu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baycan, F.A., (1985) Farklı gruplarda çalışan kişilerdi iş doyumunun bazı yönlerinin analizi. Yayınlanmamış Bilim Uzmanlığı Tezi, İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi.
• Boğa, Ç. (2010). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeylerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi (Samsun ili örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Bostancı, A. B., & Kayaalp, D. (2011). İlköğretim okullarında öğretmen performansının geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(1), 127-140.
• Bozkurt Bostancı, A., & Kayaalp, D. (2011). İlköğretim Okullarında Öğretmen Performansının Geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (1); 127-140.
• Çanak, M. (2014). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin iş doyumlarının incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 4(7), 7-26.Çetinkanat, C. (2000). Örgütlerde Güdülenme ve İş Doyumu. Ankara: Anı.
• Çelenk, S. (2013). Okul Başarısının Ön Koşulu: Okul Aile Dayanışması. İlköğretim-Online, 2 (2); 28–34.
• Çelik, N. S. (2008). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin iş tatmin düzeylerinin uygulamalı bir çalışma ile değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çevik, N. K., & Korkmaz, O. (2014). Türkiye’de yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki ilişkinin iki değişkenli sıralı probit model analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 126-145.
• Çifçi, T., & Dikmenli, Y. (2015). Coğrafya öğretmenlerinin iş doyumu ve iş yaşamında yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(21), 142-160.
• Demirel, F. (2006). Sınıf öğretmenlerinin iş doyum düzeyleri (Denizli ili örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Demirtaş, Z., & Nacar, D. (2018). Öğretmenlerin iş doyumu ve örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişki. Eğitim Yansımaları, 2(1), 13-23.
• Duman, C. (2006). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan coğrafya öğretmenlerinin iş tatmini. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Eğinli, A. T. (2009). Çalışanlarda iş doyumu: Kamu ve özel sektör çalışanlarının iş doyumuna yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3), 35-52.
• Ersoy, S. (2006). İlköğretim okullarında yönetici ve öğretmenler arasındaki iletişim sorunları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Fırat, Z. M. & Cula, S. (2016). İş-aile çatışması, aile-iş çatışması ve iş doyumunun öğretmenlerin yaşam doyumu üzerindeki etkisi. Başkent University Journal of Education, 3(2), 146-155.
• Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-172.
• Gafa, İ. ve Dikmenli, Y. (2019). Sınıf öğretmenlerinin iş doyumu ve iş yaşamındaki yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 131-150.
• Graham-Clay, S. (2005). Communicating with parents: Strategies for teachers. School Community Journal, 15(1), 117-129.
• Gupta, M. & Gehlawat, M. (2013). Job satisfaction and work motivation of secondary school teachers in relation to some demographic variables: a comparative study. Educationia Con. 2, 10-19.
• Gürbüz, Z. (2008). Kars ilinde görevli okul öncesi öğretmenlerinin iş tatmin düzeyleri ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1975). Development of the job diagnostics survey. Joumal of Applied Psychology, 60, 159-170.
• Han, M. (2019). İstanbul örnekleminde ilkokul öğretmenlerinin performansında veli, öğrenci ve meslektaşlarının etkileri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Hatipoğlu, A., & Kavas, E. (2016). Veli yaklaşımlarının öğretmen performansına etkisi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 5(4), 1012-1034.
• Hollingsworth, P. M., & Hoover, K. H. (1999). İlköğretimde öğretim yöntemleri [Elementary teaching methods] (Edt. T. Gurkan, E. Gokce and D. S. Guler). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (1987). Educational administration: Theory, research, and practice. Random House Trade.
• İdi, A. (2017). İlkokul ve ortaokullarda örgütsel iklim ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki (Doctoral dissertation, Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri AnaBilim Dali).
• Kağan, M. (2010). Ankara ilindeki devlet ve özel ilköğretim okulları ile rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışan rehber öğretmenlerin iş doyumlarının incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 1, 39-55.
• Karabektaş, M. (2004). Teknoloji dersleri için öğrenci görüşlerinin belirlenmesi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya, 1-9
• Karademi̇r, N. (2016). Coğrafya öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 6 (2), 108-122. DOI: 10.19126/suje.05343
• Karaduman, M. (2013). İş yaşamında yalnızlık algısının örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisi ve öğretmenler üzerine bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Karakuzu, S. (2013). Denizli İl Merkezinde Bulunan İlkokullarda Görev Yapan Sınıf Öğretmenleri ve Ortaokullarda Görev Yapan Branş Öğretmenlerinin İş Doyumunun İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karaköse, T., & Kocabaş, İ. (2006). Özel ve devlet okullarında öğretmenlerin beklentilerinin iş doyumu ve motivasyon üzerine etkileri. Journal of Theory & Practice in Education (JTPE), 2(1), 3-14.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. 15. Basım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, E. (2009). Özel okul öğretmenlerinin duygusal emek davranışını algılama biçimleri ile iş doyumları ve iş stresleri arasındaki ilişki (Master's thesis, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Kazanç, H. (1998). Kamu kuruluşlarında iş tatmini ve TÜBİTAK örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Keser, A. (2005). The relationship between job and life satisfaction in automobile sector employees in Bursa-Turkey. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 7(2), 52-63.
• Keser, A. (2006). Çağrı merkezi çalışanlarında iş yükü düzeyi ile iş doyumu ilişkisinin araştırılması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 100-119.
• Koç, M. H. (2018). Development of the parent-teacher relationship scale in accordance with the parents’views and analysis of the parent-teacher relationshıp. National Education, 218, 55-76.
• Küçük, S. (2014). Sağlık çalışanlarında iş doyumu ve iş doyumunu etkileyen stres faktörleri (Akdeniz Üniversitesi hastanesi laboratuvar teknikerleri örneği). Yüksek lisans tezi. Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Minke, K. M., Sheridan, S. M., Kim, E. M., Ryoo, J. H., & Koziol, N. A. (2014). Congruence in parent-teacher relationships: The role of shared perceptions. The Elementary School Journal, 114(4), 527-546.
• Ololube, N. P. (2006). Teachers job satisfaction and motivation for school effectiveness: an assessment. Essays in Education (EIE), 18, 1-19.
• Özarı, Ç. ve Alızada, K. (2017). Akademik Personelin Tükenmişlik Çısından Değerlendirilmesi ve İş Doyumuna Yönelik Bir Araştırma. Ayrıntı Dergisi, 5(53), 58-65.
• Özdevecioğlu, M. (2003). İş tatmini ve yaşam tatmini arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. 11. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 22-24, Afyon.
• Özdöl, M. F. (2008). Konya ilinde görev yapan ortaöğretim fizik öğretmenlerinin motivasyon ve iş tatminlerinin araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Öztürk, A. (2006). Okul öncesi öğretmenlerinin duygusal zekâ yetenekleri iş doyumları ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Piyal, B., Çelen, Ü., Şahin, N. & Piyal, B. (2000). Ankara üniversitesi tıp fakültesi hastanesinde çalışanların iş doyumu. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 53, (4), 241-250.
• Sağlam, İ. (2016). Okul öncesi eğitimde öğretmenlerin meslek etiği farkındalık düzeyleri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı.
• Sevimli, F., & İşcan, Ö. F. (2005). Bireysel ve iş ortamına ait etkenler açısından iş doyumu. Ege Akademik Bakış Dergisi, 5(1), 55-64.
• Smadov, S. (2006). İş doyumu ve örgütsel bağlılık: Özel sektörde bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İzmir.
• Sönmezer, M. G., & Eryaman, M. Y. (2008). A comparative analysis of job satisfaction levels of public and private school teachers. Journal of Theory & Practice in Education (JTPE), 4(2), 189-212.
• Şahin, H., & Dursun, A. (2009). Okul öncesi öğretmenlerinin iş doyumları: Burdur örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 160-179.
• Şahin, İ. (2013). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 142-167.
• Terzi, S. (2017). Öğretmenlerin iş doyumları ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(17),475-487.
• Torun, B. (2020). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme yeterlikleri ve iş doyum düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Türk, S. (2007). Örgüt kültürü ve iş tatmini. Ankara: Özkan.
• Türkçapar, Ü. (2012). Beden eğitimi öğretmenlerinin farklı değişkenler açısından iş doyumu düzeylerinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 331-346.
• Türkoğlu, M. (2008). Genel liselerde örgütsel kültürün iş doyumuna etkisi (Malatya ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elâzığ.
• Türkoğlu, T., & Yurdakul, Ü. (2017). Mobilya endüstrisinde çalışanların iş doyumu ile iş performansı arasındaki ilişkinin araştırılması. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 18(1), 88-97.
• Ünal, A. (2015). İş doyumu, yaşam doyumu ve yaşam anlamı değişkenlerinin ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinin mesleki bağlılıkları üzerine etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Weiss, D.J., Dawis, R.V., England, G.W. & Lofquist, L.H., (1967). Manual for the minnesota satisfaction questionnaire (Minnesota studies in vocational rehabilitation, Vol. XXIII) University of Minnesota, Industrial Relations Center, Minneapolis, IN.
• Weiss, H. M. (2002). Deconstructing job satisfaction: Separating evaluations, beliefs and affective experiences. Human resource management review, 12(2), 173-194.
• Wright, S. (2005). Organizationa lclimate, social support and loneliness in the workplace. Research on Emotion in Organizations. Emerald Group Publishing Limited. 1, 123-142.
• Yelboğa, A. (2007). Bireysel demografik değişkenlerin iş doyumu ile ilişkisinin finans sektöründe incelenmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 1-19.
• Yıldırım, F. (2007). İş doyumu ile örgütsel adalet ilişkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(1), 253-278.
• Yılmaz, E. & Aslan, H. (2013). Öğretmenlerin iş yerindeki yalnızlıkları ve yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3 (3), 59-69.
• Yılmaz, A. & Ceylan, Ç. B. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 277-394.
• Yılmaz, K. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(2),1-14.
• Yüzgeç M. E. (2008). İlköğretim kurumlarının 4. Ve 5. Sınıfında öğrencileri bulunan velilerin, yönetici ve öğretmenlerden beklentileri. (Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.