RELATIONSHIP BETWEEN SCHOOL ADMINISTRATORS’ POWER SOURCES AND TEACHERS’ JOB SATISFACTION

Yıl 2012, Cilt: 20 Sayı: 2, 385 - 402, 01.05.2012

Kürşad Yılmaz , Yahya Altınkurt

Öz

The purpose of the study was to determine relationship between school administrators’ organizational power sources and teachers’ job satisfaction. The sample of the study, which employed a survey research method, consisted of 249 teachers from high schools in Kütahya. Data was gathered by Job Satisfaction Scale Hackman and Oldham, 1975 and School Administrators’ Organizational Power Sources Scale Zafer, 2008 . Multivariate Regression Analysis was used to determine whether school administrators’ power sources significantly predicted teachers’ job satisfaction. According to the obtained findings, the school administrators’ organizational power sources explained nearly one thirds of total variance of the teachers’ job satisfaction. According to t-test results of significance levels of regression coefficients, only reward power was a predictor of teachers’ job satisfaction

Anahtar Kelimeler

Job Satisfaction, Power Sources, High Schools

Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Güç Kaynakları İle Öğretmenlerin İş Doyumu Arasındaki İlişki

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerin kullandıkları güç kaynakları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Araştırma tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın örneklemi Kütahya il merkezindeki ortaöğretim okullarında görev yapan 249 öğretmenden oluşmaktadır. Veriler, İş Doyumu Ölçeği Hackman ve Oldham, 1975 ve Yöneticilerin Kullandıkları Örgütsel Güç Kaynakları Ölçeği Zafer, 2008 ile toplanmıştır. Yöneticilerin kullandıkları güç kaynaklarının öğretmenlerin iş doyumlarını anlamlı bir şekilde yordayıp yordamadığını belirlemek için Çoklu Regresyon Analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, yöneticilerin kullandıkları güç kaynakları, iş doyumunun yaklaşık üçte birini açıklamaktadır. Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t testi sonuçlarına göre, sadece ödül gücünün öğretmenlerin iş doyumunun yordayıcısı olduğu belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

İş Doyumu, Güç Kaynakları, Ortaöğretim Okulları

Kaynakça

• 1. Akçay, A. (2003). Okul Müdürleri Öğretmenleri Etkileyebiliyor mu? Milli Eğitim, 157.
• 2. Akdoğan, E. (2002). Öğretim Elemanlarının Algıladıkları Liderlik Sitilleri ile İş Doyum Düzeyleri Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 3. Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2011). Değerlerle Yönetim, Örgütsel Adalet ve İş Doyumu Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Araştırma Raporu.
• 4. Arabacı, İ.B. ve Bademci, D. (2010). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Sözleşmeli Öğretmenlerin İş Doyumları, 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu. 20 -22 Mayıs 2010, Elazığ.
• 5. Artan, İ. (2000). Örgütlerde Güç Kullanımı ve Kaynakları, Aycan, Z. (Ed.), Türkiye’de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları (ss. 281–308), Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• 6. Aslanargun, E. (2009). İlköğretim ve Lise Müdürlerinin Okul Yönetiminde Kullandığı Güç Türleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• 7. Aslanargun, E. (2010). Örgütlerde Sosyal Güç, Memduhoğlu, H.B. ve Yılmaz, K. (Ed.), Yönetimde Yeni Yaklaşımlar (ss. 175–198), Ankara: Pegem A.
• 8. Avşaroğlu, S., Deniz, E.M. ve Kahraman, A. (2005). Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115–129.
• 9. Aydınay, A. (1996). İş Tatmini ile Denetim Odağı Arasındaki İlişki (Resmi, Özel, Yabancı Özel Lise Öğretmenleri Üzerinde Yapılmış Bir Araştırma), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 10. Aydoğan, İ. (2008). Okul Yöneticilerinin Öğretmenleri Etkileme Becerileri, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 33–51.
• 11. Balcı, A. (1985). Eğitim Yöneticisinin İş Doyumu, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• 12. Bassett-Jones, N. ve Lloyd, G.C. (2005). Does Herzberg’s Motivation Theory Have Staying Power? Journal of Management Development, 24 (10), 929–943.
• 13. Başaran, İ.E. (2000). Örgütsel Davranış, Ankara: Feryal.
• 14. Başaran, İ.E. (2004). Yönetimde İnsan İlişkileri, Ankara: Nobel. Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Güç Kaynakları ile Öğretmenlerin İş ... 397 May 2012 Vol:20 No:2 Kastamonu Education Journal
• 15. Bateman, T.S. ve Organ, D.W. (1983). Job Satisfaction and Good Soldier: The Relationship between Affect and Employee Citizenship, Academy of Management Journal, 26 (4), 587–595.
• 16. Bursalıoğlu, Z. (1997). Eğitim Yönetiminde Teori ve Uygulama, Ankara: Pegem A.
• 17. Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem A.
• 18. Byars, L.L. ve Rue L.W. (1991). Human Resource Management, USA: Richard D. Irwin INC.
• 19. Can, N. ve Çelikten, M. (2000). Alt Düzey Personelin Güç Kaynakları, Erciyes Üniversitesi Örneği, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22 (2), 269–290.
• 20. Cavaleri, S. ve Obloj, K. (1993). Management System: A Global Perspective, California: Wordsworth.
• 21. Clay-Warner, J., Reynolds, J. ve Roman, P. (2005). Organizational Justice and Job Satisfaction: A Test of Three Competing Models, Social Justice Research, 18 (4), 391–409.
• 22. Cooper C.L., Rout, U. ve Faragher, B. (1989). Mental Health, Job Satisfaction, and Job Stress among General Practitioners, British Medical Journal, 298, 366–370.
• 23. Çelik, V. (2003). Eğitimsel Liderlik, Ankara: Pegem A.
• 24. Çokluk-Bökeoğlu, Ö. ve Yılmaz, K. (2008). İlköğretim Okullarında Örgütsel Güven Hakkında Öğretmen Görüşleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14 (54), 211–233.
• 25. Davis, K. (1982). İşletmelerin İnsan Davranışı, Örgütsel Davranış (Çev. K. Tosun ve diğerleri), İstanbul: İ.Ü. İşletme Fakültesi.
• 26. Demirkan, S. (2006). Özel Sektördeki Yöneticilerin ve Çalışanların Bağlanma Stilleri, Kontrol Odağı, İş Doyumu ve Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Araştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• 27. Demirtaş, H. (2010). Dershane Öğretmenlerinde Örgütsel Bağlılık ve İş Doyumu, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 177–206.
• 28. Deniz, M. ve Çolak, M. (2008). Örgütlerde Çatışmanın Yönetiminde Gücün Kullanımı ve Bir Araştırma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (23), 304–332.
• 29. Dilek, H. (2005). Liderlik Tarzlarının ve Adalet Algısının; Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkilerine Yönelik Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli.
• 30. Efil, İ. (2006). İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, İstanbul: Alfa Aktüel.
• 31. Erchul, W.P., Raven, B.H. ve Whichard, S.M. (2001). School Psychologist and Teacher Perceptions of Social Power in Consultation, Journal of School Psychology, 39 (6), 483– 497.
• 32. Erçetin, Ş.Ş. (1995). Ast-Üst İlişkileri, Ankara: Şafak Matbaası.
• 33. Eren, E. (2000). Örgütlerde Davranış ve Yönetim Psikolojisi, İstanbul: Beta.
• 34. Firestone, W.A. ve Rosenblum, S. (1988). Building Commitment in Urban High Schools, Educational Evaluation and Policy Analysis, 10, 285–299.
• 35. French, J. R. P. ve Raven, B. (1959). The Bases of Social Power. D. Cartwright ve A. Zander (Eds), Studies in Social Power (pp. 150-67). Ann Arbor, MI: University of Michigan Press. 398 Kürşad YILMAZ, Yahya ALTINKURT Mayıs 2012 Cilt:20 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi
• 36. Furnham, A., Petrides, K.V., Jackson, C.J. ve Cotter, T. (2002). Do Personality Factors Predict Job Satisfaction?, Personality and Individual Differences, 33, 1325–1342.
• 37. Gençay, Ö.A. (2007). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişliklerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (2), 765–780.
• 38. George, J.M. ve Jones, G.R. (1996). Understanding and Managing Organizational Behavior, USA: Addison-Wesley.
• 39. Greenberg, J. ve Baron, R.A. (1993). Behavior in Organizations: Understanding and Managing the Human Side of Work, Boston: Allyn & Bacon.
• 40. Güçlü, N. (2001). Stres Yönetimi, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (1), 91–109.
• 41. Gümüşeli, A. İ. (2004). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Çatışma Yönetimi Stilleri İle Öğretmenlerin İş Doyumları Arasındaki İlişki, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 30–36.
• 42. Hales, C. (1997). Power, Authority and Influence. A. Harris, N. Bennett ve M. Preedy (Eds.) Organizational Effectiveness and Improvement in Education (pp. 22–30). Buckingham: Open University Press.
• 43. Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2010). Eğitim Yönetimi: Teori, Araştırma Uygulama, S. Turan, (Çeviri Edt.), Ankara: Nobel.
• 44. Izgar, H., Ertekin, A.L. ve Deniz, M.E. (2009). Aynı İş Kolunda Çalışan Sendikalı ve Sendikasız İşgörenlerin İş Doyumu, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 105– 114.
• 45. İşbilir, H. (2003). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Duygusal Zekâ Yeterlilikleri ile Kullandıkları Yönetsel Güç Kaynakları Arasındaki İlişkinin Öğretmen Algılarına Dayalı Olarak İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• 46. Karaköse, T., Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2009). Örgütsel Adaletin Öğretmenlerin İş Doyumu Üzerindeki Etkileri, Uluslararası 5. Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi (ss. 558– 561), Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Edirne.
• 47. Karayel, B. (1999) İşletme Yöneticilerinin Önderlik Davranışları ve İşgören Tatmini Üzerine Etkileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• 48. Kırel, Ç. (1996). Örgütlerde Güdüleme Süreci ve Kuramları, E. Özkalp (Ed.), Örgütsel Davranış, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• 49. Koç, H., Yazıcıoğlu, İ. ve Hatipoğlu, H. (2009). Öğretmenlerin İş Doyum Algıları ile Performansları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 13–22.
• 50. Koçel, T. (1989). İşletme Yöneticiliği – Yönetici Geliştirme, Organizasyon ve Davranış, İstanbul: Yön Ajans.
• 51. Locke, E. (1983). Nature and Causes of Job Satisfaction, J. Durnette (Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology, USA: Wiley & Sons.
• 52. Lok, P. ve Crawford, J. (1999). The Relationship between Commitment and Organizational Culture, Subculture, Leadership Style and Job Satisfaction in Organizational Change and Development, Leadership & Organization Development Journal, 20 (7), 365–374. Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Güç Kaynakları ile Öğretmenlerin İş ... 399 May 2012 Vol:20 No:2 Kastamonu Education Journal
• 53. Lunenburg, F.C. ve Ornstein, A.C. (2000). Educational Administration: Concepts and Practices. Belmont, CA: Wadsworth Thomson Learning.
• 54. Luthans, F. (1992). Organizational Behavior, NY: Mc Graw Hill.
• 55. Mitchell, T.R. ve Larson, J.R. (1987). People in Organizations – An Introduction to Organizational Behaviour, NY: Mcgraw-Hill.
• 56. Morrison, R.S., Jones, L. ve Fuller, B. (1997). The Relation between Leadership Style and Empowerment on Job Satisfaction of Nurses, Journal of Nursing Administration, 27 (5), 27–34.
• 57. Nidich, R.J. ve Nidich, S.I. (1986). A Study of School Organizational Climate Variables Associated with Teacher Morale, Clearing House, 60 (4), 189–191.
• 58. Özaslan, G. ve Gürsel, M. (2008). Eğitim Yöneticilerinin Güç Tipi Tercihlerinin Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 351– 370.
• 59. Özer, N., Demirtaş, H., Üstüner, M. ve Cömert, M. (2006). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Güven Algıları, Ege Eğitim Dergisi, 7 (1), 103–124.
• 60. Özkalp, E. (1996). Tutumlar ve İş Tatmini, E. Özkalp (Ed.), Örgütsel Davranış, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• 61. Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2003). Örgütsel Davranış, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• 62. Pfeffer, J. (1992). Managing With Power: Politics and Influence in Organizations. USA: Harvard Business School.
• 63. Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet, Örgütsel Güven, Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına İlişkin Algıları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14 (54), 307–331.
• 64. Rahim, M.A. (1989). Relationships of Leader Power to Compliance and Satisfaction with Supervision: Evidence from a National Sample of Managers, Journal of Management, 5 (4), 545–556.
• 65. Robbins, S.P. (1994). Örgütsel Davranışın Temelleri, S. A. Öztürk (Çev.), Eskişehir: ETAM.
• 66. Rollinson, D. ve Broadfield, A. (2002). Organisational Behaviour and Analysis. London: Prentice Hall.
• 67. Silah, M. (2002). Sanayi İşletmelerinde Önemli Ve Çağdaş Bir Gereksinim: Süreç Danışmanlığı Uygulamaları, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26 (1), 143–168.
• 68. Silah, M. (2005). Sosyal Psikoloji Davranış Bilimi, Ankara: Seçkin.
• 69. Spector, P.E. (1997). Job Satisfaction: Application, Assessment, Cause, and Consequences, California: SAGE.
• 70. Şahin, N.H. ve Batıgün, A.D. (1997) Bir Özel Hastanede İş Doyumu ve Stresi, Türk Psikoloji Dergisi 12 (39), 57–71.
• 71. Tanrıöğen, A. ve Yücel, Z. (2007). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Yetki Kullanımında Yaşadıkları Sorunlar, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 55–66. 400 Kürşad YILMAZ, Yahya ALTINKURT Mayıs 2012 Cilt:20 No:2 Kastamonu Eğitim Dergisi
• 72. Taşdan, M. (2008). Kamu ve Özel İlköğretim Okullarında Görevli Öğretmenlerin Değer, İş Doyumu ve Öğretmene Mesleki Sosyal Destek İle İlgili Görüşleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• 73. Taşdan, M. ve Tiryaki, E. (2008). Özel ve Devlet İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin İş Doyumu Düzeylerinin Karşılaştırılması, Eğitim ve Bilim, 33 (147), 54–70.
• 74. Tengilimoğlu, D. ve Yiğit, A. (2005). Hastanelerde Liderlik Davranışlarının Personel İş Doyumuna Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Alan Çalışması, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 8 (3), 374–400.
• 75. Toker, B. (2006). Konaklama İşletmelerinde İşgören Motivasyonu ve Motivasyonun İş Doyumuna Etkileri: İzmir`deki 5 ve 4 Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• 76. Turhan, B. (2008). Yönetici Hemşirelerin Kullandıkları Güç Tarzlarının Astları Tarafından Algılanışı ve Organizasyona Bağlılığın İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• 77. Türk-İş (27 Ocak 2011). Ocak 2011 Açlık ve Yoksulluk Sınırı, Türk-İş Haber Bülteni.
• 78. Ünal, Z. (2003). Öğretmenlerde İş Doyumu ve Örgütsel Vatandaşlık, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• 79. Yücel, C. (1999). Bureaucracy and Teachers’ Sense of Power, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Virginia Polytechnic Institute and State University, Virginia, USA.
• 80. Yücel, C. ve Gülveren, H. (2007). Sınıfta Öğrencilerin Motivasyonu. M. Şişman ve S. Turan (Edt.), Sınıf Yönetimi (ss. 69–84). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• 81. Zafer, D. (2008). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Kullandıkları Örgütsel Güç Kaynaklarına İlişkin Öğretmen Görüşleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.