Bilimsel Okuryazarlık Becerileri Testinin Türkçe’ye Uyarlanması

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 5, 2019 - 2043, 30.09.2020

Demet Şahin Kalyon

Öz

Eğitim ve öğretim faaliyetleri öğrencilerin günlük yaşam problemlerine çözüm bulmalarına yardımcı olmayı hedeflemektedir. Günlük yaşam problemlerinin çözümü bilimsel okuryazarlık becerilerine sahip olmayı gerektirmektedir. Çünkü bilimsel okuryazarlık bilimsel bilgiye ulaşmada kullanılan yöntemleri kullanabilme, bilgi ve veriyi organize etme, veri yorumlama gibi alt becerileri içermektedir. Bahsedilen tüm becerilerin kazanılıp kazanılmadığını belirlemek için nitelikli bir ölçme aracına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu araştırmanın amacı Gormally ve diğerleri (2012) tarafından lisans öğrencilerinin bilimsel bilgi ve argümanları değerlendirmelerini ölçmek amacı ile geliştirilen “Bilimsel Okuryazarlık Ölçeği’ni” Türkçe’ye uyarlayarak güvenirlik ve geçerlik çalışmalarını yapmaktır. Bu test bilimsel okuryazarlık ile ilgili becerileri ölçmek için tasarlanmıştır. Testin ölçtüğü beceriler “geçerli bilimsel bir argümanı belirleme, bilgi kaynaklarının doğrulunu belirleme, bilimsel ve bilimsel olmayan bilgiyi birbirinden ayırma, araştırma yöntemini bilme ve bu yöntemin bulgu ve sonuçları nasıl etkileyeceğini kavrama, grafik oluşturma, verilerin grafik gösterimlerini okuma ve yorumlama, matematiksel becerileri kullanarak problem çözebilme, temel istatistikleri anlama ve yorumlama, Çıkarımları, tahminleri ve sonuçları nicel verilere dayanarak gerekçelendirmedir.” Bilimsel Okuryazarlık Becerileri Testi bahsedilen becerileri ölçmek için 28 maddeden oluşmaktadır. Araştırmaya 284 sınıf öğretmeni adayı katılmıştır. İstatistiksel analiz için TAP (Test Analysis Program) kullanılmıştır. Bilimsel Okuryazarlık Becerileri Testinin güvenirlik katsayısı (KR–20) 0.82 bulunmuştur. Testin ortalama güçlüğü, 0.58; ortalama ayırt edicilik düzeyi ise 0.43 bulunmuştur. En düşük madde zorluk değeri 0.35; en yüksek madde zorluk değeri 0.83’tür. En düşük madde ayırıcılık değeri 0.14; en yüksek değer ise 0.65 olarak bulunmuştur. Ayrıca faktör analizi sonucunda ortaya çıkan tüm uyum indeksleri incelendiğinde testin yapısının uyumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tüm bu değerler dikkate alındığında Türkçe ’ye uyarlanan Bilimsel Okuryazarlık Becerileri Testi’nin geçerli ve güvenilir olduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Bilimsel okuryazarlık, Beceri testi, Ölçek Uyarlama, Sınıf öğretmeni adayı

Kaynakça

• AAAS (1993). Benchmarks for science literacy. Oxford University Press.
• Başol, G. (2016). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Pegem Akademi.
• Borsa, J. C., Damásio, B. F. ve Bandeira, D. R. (2012). Cross-cultural adaptation and validation of psychological instruments: Some considerations. Paidéia, 22(53), 423-432. doi:10.1590/1982-43272253201314
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Eğitim Yönetimi Dergisi, 32, 470- 483.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Cronbach L. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika 16, 297–334.
• Çüm, S. ve Koç, N. (2013). Türkiye’de psikoloji ve eğitim bilimleri dergilerinde yayımlanan ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarının incelenmesi, Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 12 (24), 115-135.
• D’Agostino, M.E. (2020). Teens learning epidemiology? A cohort study on epidemiology instruction for high school youth. Annals of Epidemiology, 47, 8-12.
• Deniz, K. Z. (2007). The adaptation of psychological scales. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 40 (1). 1–16. doi: 10.1501/Egifak_0000000160
• Dombaycı, M. A., Ercan, O. (2017). Öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık düzeyleri ve bilimsel araştırmaya yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (3), 1265-1284.
• Ebel, R. L. ve Frisbie, D.A. (1991). Essentials of educational measurement. Prentice Hall
• Fives, H., Huebner, W., Birnbaum, A. S., ve Nicolich, M. (2014). Developing a measure of scientific literacy for middle school students. Science Education, 98(4), 549-580. doi: 10.1002/sce.21115.
• Gormally, C., Brickman, P., & Lutz, M. (2012). Developing a test of scientific literacy skills (TOSLS): Measuring undergraduates' evaluation of scientific information and arguments. CBE‐Life Science Education, 11(4), 364– 377 https://doi.org/10.1187/cbe.12‐03‐0026.
• Hambleton, R. K. (2005). Issues, designs, and technical guidelines for adapting tests into multiple languages and cultures. Hambleton, R.K., Merenda, P. F. ve Spielberger, C. D. (Editörler.), Adapting educational and psychological tests for cross-cultural assessment (pp. 3-38). Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Hambleton, R.K. & Patsula, L. (1999). Increasing the validity of adapted tests: Myths to be avoided and guidelines for improving test adaptation practices. Journal of Applied Testing Technology, 1(1), 1-30.
• Hobson, A. 2008. The surprising effectiveness of college scientific literacy courses. The Physics Teacher , 46, 404–406.
• International Test Commission. (2017). The ITC guidelines for translating and adapting tests (Second edition). www.InTestCom.org
• Jarman, R., & McClune, W. (2007). Developing scientific literacy using news media in the classroom. Open University.
• Kan, A. (2011). Ölçme aracı geliştirme. S. Tekindal (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme içinde (s. 239-276). Pegem Akademi.
• Keskin, H , Tezel, Ö , Acat, M . (2016). Ortaokul Öğrencilerinin Fen Bilimleri Dersine İlişkin Bilimsel İçerik Bilgi Seviyeleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 1 (1) , 19-38 .
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (Third ed.). The Guilford Press. Kütükçü, Y. (2016). Ortaokul öğrencilerinin canlılar ve hayat öğrenme alanına ilişkin bilimsel okuryazarlıklarının geliştirilen ölçme aracıyla incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi.
• Laugksch, R. C. (2000). Scientific literacy: A conceptual overview, Science Education, 84(1), 71-94.
• Laugksch, R. C., & Spargo, P. E. (1996). Construction of a paper-and-pencil Test of Basic Scientific Literacy based on selected literacy goals recommended by the American Association for the Advancement of Science. Public Understanding of Science, 5(4), 331–359. https://doi.org/10.1088/0963-6625/5/4/003
• Miller, J. D. (1983). Scientific literacy: A conceptual and empirical review, Daedalus, 112(2), 29-48.
• Miller, J. D. (2007, February 18). The impact of college science courses for non-science majors on adult science literacy.: Critical Role of College Science Courses for Non-Majors sunulmuştur. (San Francisco, CA).
• National Research Council (NRC) (1996). National science education standards. National Academies Press.
• Norris S.P., & Phillips, L.M. (2003). How literacy in its fundamental sense is central to scientific literacy. Science Education, 87, 224-240.
• Nuhfer, E. B., Cogan, C. B., Kloock, C., Wood, G. G., Goodman, A., Delgado, N. Z., & Wheeler, C. W. (2016). Using a concept inventory to assess the reasoning component of citizen-level science literacy: Results from a 17,000-student study. Journal of Microbiology & Biology Education, 17, 143–155.
• Ofori-Boadu, A. N. (2018, June),: Assessment of Scientific Literacy Skills and Attitudes of Undergraduate Construction Management 2018 ASEE Annual Conference & Exposition sunulmuştur, Utah. https://peer.asee.org/30093
• Organisation for Economic Co-operation and Development (2003). The PISA 2003 assessment framework—mathematics, reading, science and problem solving knowledge and skills.
• Ovwigho, B .O. (2013). Empirical demonstration of techniques for computing the discrimination power of a dichotomous ıtem response test. IOSR Journal of Research and Method in Education, 3(2), 12-17.
• Öztürk, N. B., Eroğlu, M. G. ve Kelecioğlu, H. (2015). Eğitim alanında yapılan ölçek uyarlama makalelerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(178), 123-137. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2015.4091. Pallant, J. (2001). SPSS survival manual. Open University Press.
• Roth, W‐M. and Barton, A. C. 2(004). Rethinking science literacy. Routledge Falmer.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci. Anı Yayıncılık.
• Segarra, V. A., Hughes, N. M., Ackerman, K. M., Grider, M. H., Lyda, T., & Vigueira, P. A. (2018). Student performance on the test of scientific literacy Skills (TOSLS) does not change with assignment of a low stakes grade. BMC Res Notes, 11(422), 1-5.
• Shaffer, F. J., Ferguson, J. Ve Denaro, K. (2019). Use of the test of scientific literacy skills reveals that fundamental literacy ıs an ımportant contributor to scientific literacy. CBE‐Life Science Education, 18, 1-10. https://doi.org/10.1187/cbe.18-12-0238
• Shamos, M. (1995). The myth of scientific literacy. Rutgers University Press.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3 (6), 49-74.
• Süren, T. (2008). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinde bilimsel okuryazarlık düzeyi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Şahin, F., & Ateş, Ş. (2018). Ortaokul öğrencilerine yönelik bilimsel okuryazarlık ölçeği adaptasyon çalışması. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 38(3), 1173- 1205.
• Tan, Ş. (2019). Öğretimde ölçme ve değerlendirme. Pegem Akademi.
• Tekin, H. (2003). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Yargı Yayınevi.
• Tekin, N., Aslan, O. & Yağız, D. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 23-50. doi:10.17539/aej.76710
• Tosun, C. (2013). Kimya motivasyon ölçeği-II’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 173-202.
• Tunç Şahin, C. ve Say, Ö. (2010). İlköğretim öğrencilerinin bilimsel okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 6(11), 2010, 223–240.
• Turgut, Halil (2005). Yapılandırmacı tasarım uygulamasının fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliliklerinden bilimin doğası” ve bilim-teknoloji-toplum ilişkisi boyutlarının gelişime etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Ullman, J. B. (2001). Structural equation modeling. B. G. Tabachnick ve L. S. Fidell (Editörler). Using multivariate statistics içinde. Allyn and Bacon.
• Utami, Arfiati Ulfa. (2019). Analysıs of scıence lıteracy capabılıtıes through development test of scıentıfıc lıteracy skılls (tosls) ıntegrated ınternet of thıngs (ıot) technology. Science Education and Application Journal (SEAJ), 1 (2), 1-5
• Yetişir, M. İ. (2007). İlköğretim fen bilgisi öğretmenliği ve sınıf öğretmenliği birinci sınıfında okuyan öğretmen adaylarının fen ve teknoloji okuryazarlık düzeyleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi.