Okul Yöneticilerinin Program Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 2, 348 - 361, 25.05.2021

Tarık Başar , Songül Berilgen

Öz

Bu araştırma, okul yöneticilerinin program okuryazarlık düzeylerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada bu amaç doğrultusunda tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu ise Kırşehir il merkezinde görev yapan okul yöneticileri oluşturmaktadır. Bu kapsamda, araştırma 106 okul yöneticisinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, Yar Yıldırım ve Dursun (2019) tarafından geliştirilen “Okul yöneticileri öğretim programı okuryazarlık düzeyleri ölçeği” kullanılmıştır. Ölçek; “Program yönetim becerisi”, “Tutum”, “Bilgi” ve “Öğretim tasarımı (proje) ve planlama becerisi” olmak üzere dört alt boyuttan oluşmaktadır. Araştırma sonucunda, araştırmaya katılan okul yöneticilerinin program okuryazarlık düzeylerinin ortalamanın üzerinde yüksek olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca okul yöneticilerinin “Program yönetim becerisi”, “Tutum”, “Bilgi” ve “Öğretim tasarımı (proje) ve planlama becerisi” alt boyutlarından da ortalamanın üzerinde puanlar elde ettikleri belirlenmiştir. Dolayısıyla da okul yöneticilerinin kendilerini iyi bir program okuryazarı olarak algıladıkları söylenebilir. Araştırma kapsamında elde edilen önemli sonuçlardan birisi de okul yöneticilerinin program okuryazarlık düzeylerinin cinsiyet, yaş, branş, mesleki kıdem, yöneticilik kıdemi, eğitim durumu, mezun olunan okul türü, çalışılan okul türü ve yöneticilik durumu gibi değişkenlere göre anlamlı bir farklılık göstermediğinin belirlenmesidir.

Anahtar Kelimeler

Okul yöneticisi, Program okuryazarlığı, Öğretimsel liderlik

Determination of Curriculum Literacy Levels of School Administrators

Öz

Purpose: This research was conducted to determine the curriculum literacy levels of school administrators.
Design/Methodology/Approach: In this research, survey model was used. The study group of this research consists of school administrators working in the city center of Kırşehir. In this context, the research was conducted with the participation of 106 school administrators. In the research, “School administrators curriculum literacy levels scale” which developed by Yar Yıldırım and Dursun (2019) was used as data gathering tool. This scale has four sub-dimensions which are: “Curriculum management skills”, “Attitude”, “Knowledge” and “Instructional design (project) and planning skill”.
Findings: As a result of the research, it was found that the average score obtained from the school administrators participating in the research was above the middle score of the scale. In addition, it was determined that school administrators obtained above the middle score of the scale scores from the sub-dimensions of "Curriculum management skills", "Attitude", "Knowledge" and "Instructional design (project) and planning skill".
Highlights: Within the scope of the research, it can be said that school administrators perceive themselves as good curriculum literate. One of the important results obtained in the research is that it is determined that the curriculum literacy levels of school administrators do not differ significantly according to variables such as gender, age, branch, professional seniority, management seniority, educational status, school type graduated, type of school which they work at and management status.

Anahtar Kelimeler

School administrator, Curriculum literacy, Instructional leadership

Kaynakça

• Acar, Z. Z. (2015). İlkokul ve ortaokul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışlarını gösterme düzeyleri (Iğdır ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Akalın Akdağ, G. (2009). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının yeni ilköğretim müfredatının uygulanmasındaki etkililik düzeyi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Akman, Ş. (2015). Ortaöğretim kurumu müdürlerinin öğretimsel liderlik rollerini gerçekleştirme düzeyleri (Kayseri ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Aksoy, E. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rolleri (Aydın ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Akyıldız, S. (2020). Öğretim programı okuryazarlığı kavramının kavramsal yönden analizi: bir ölçek geliştirme çalışması. Electronic Journal of Social Sciences, 19(73), 315-332.
• Argon, T., & Mercan, M. (2009, Mayıs). İlköğretim okul yöneticilerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirebilme düzeyleri. I. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi’nde sunulan bildiri, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Aslan, O., Akpunar, B., & Erdamar, F. S. (2018). Okul yöneticilerinin program liderliği algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Electronic Journal of Education Sciences, 7(14), 139-153.
• Aslan, O. (2019). İlk ve ortaokul yöneticilerinin program okur-yazarlığına ilişkin algılarının çeşitli değişkenlere göre analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Aslan, S., & Gürlen, E. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin program okuryazarlık düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 171-186.
• Ayık, A., & Şayir, G. (2014). İlköğretim kurumlarında görevli okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, 18(60), 15-30.
• Aydın, M. (2017). Ortaöğretim müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarının incelenmesi (Gaziantep örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Aygün, E. (2014). Ortaöğretim kurumları yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeyleri (Ergani ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Aygün, H. E. (2019). The prediction of the teaching readiness level of prospective teachers in terms of curriculum literacy. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 9(2), 203-220.
• Bayrak, A. (2009). Yeni ilköğretim programının uygulanması sürecinde yaşanan yönetimsel sorunlar hakkında yönetici görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trakya.
• Bloom, B. S. (2012). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme. (D. A. Özçelik, Çev.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bozkurt, E. (2019). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük.
• Bulduklu, E. (2014). Okul müdürlerinin öğretimsel liderliği, öğretmen öz-yeterliği ve öğrenci başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mevlana Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, N. (2007). İlköğretim okulu yöneticisinin bir öğretim lideri olarak yeni öğretim programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasındaki yeterliliği. Eğitimde kuram ve uygulama, 3(2), 228-244.
• Cotton, K. (2003). Principals and student achievement: What the research says. Alexandria, VA: ASCD
• Çetinkaya, S., & Tabak, S. (2019). Öğretmen adaylarının eğitim programı okuryazarlık yeterlilikleri. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 38(1), 296-309.
• Dağdeler, İ., & Arseven, A. (2015). İlkokul öğretim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinin görev ve sorumluluklarına ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 33, 185-205.
• Daşkın, S. (2019). İlkokul müdürlerinin öğretimsel liderlik rolleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Demiral, S. (2009). Öğretmen ve okul yöneticisi algılarına göre ilköğretim okul müdürlerinin program liderliği davranışları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Demirel, Ö. (2015). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Doğan, D. (2016). Eğitim programlarının uygulanmasında okul yöneticilerinin görev ve sorumluluklarına ilişkin yönetici görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Erdamar, F. S. (2020). Sınıf öğretmenlerinin program okuryazarlık algıları ve ilkokul yöneticilerinin öğretmenlerin program okuryazarlık becerisine yönelik algılarının ilerlemeci felsefe bağlamında analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Erdem, C., & Eğmir, E. (2018). Öğretmen adaylarının eğitim programı okuryazarlığı düzeyleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 123-138.
• Ergüneş, Y., & Mercan, B. (2011). İlköğretim okulu müdürlerinin eğitim programını yönetme davranışlarının değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(26), 67-81.
• Ertürk, S. (2013). Eğitimde “program” geliştirme. Ankara: Edge Akademi Yayıncılık.
• Fidan, N. (2012). Okulda öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Gömleksiz, M. N., & Erdem, Ş. (2018). Eğitim fakültesi ve pfe programına kayıtlı öğretmen adaylarının eğitim programı okuryazarlığına ilişkin görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 73, 509-529.
• Gülbahar, B. (2014). Okul yöneticilerinin öğretim programlarının uygulanmasındaki öğretim liderliği rollerini belirlemeye yönelik bir alanyazın tarama çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 44(201), 83-108.
• Gülbahar, B., & Özdemir, S. (2019). Okul yöneticilerinin öğretim programlarının uygulanmasındaki öğretimsel liderlik rollerine ilişkin öğretmen algılarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 1759-1790.
• Gündoğan, G. (2019). Öğretmenlerin program okuryazarlıkları hakkında nitel bir değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Hallinger, P., & Murphy, J. (1985). Assessing the instructional management behavior of principals. The elementary school journal, 86(2), 217-247.
• Kahramanoğlu, R. (2019). Öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlığına yönelik yeterlik düzeyleri üzerine bir inceleme. The Journal of International Social Research, 12(65), 827-840.
• Karaduman, A. (2017). İlkokul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Keskin, A. (2020). Öğretmenlerin öğretim programı okuryazarlık düzeylerine yönelik algılarının belirlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Köse, Ü. (2016). İlkokul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Küp, H. (2011). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği niteliğinin eğitim programlarının başarıyla uygulanmasına etkilerinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Kayseri ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Kuyubaşıoğlu, R. M. (2019). Öğretmenlerin eğitim programı okuryazarlığı yeterliklerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Mansuroğlu, C. (2019). Öğretmenlerin eğitim programı okuryazarlıkları ile yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Oliva, P.F. (1988). Developing the curriculum. Boston: Scott, Foresman and Company.
• Ornstein, A. C. & Hunkins, F. P. (2004). Curriculum foundations, principals and issues. Boston: Allyn and Bacon.
• Önder, A. (2010). İlköğretim ve ortaöğretim okulu yöneticilerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirme düzeyleri ve bunu sınırlayan etkenler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Özdemir, S., & Sezgin, F. (2002). Etkili okullar ve öğretim liderliği. Kırgızistan Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 266-282.
• Özgün, V. (2018). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Posner, G. J. (1995). Analyzing the curriculum. New York: Mc Graw-Hill Inc.
• Rençber, İ. (2008). Yeni ilköğretim programının uygulanmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin müfettiş, yönetici ve öğretmen görüşleri (Konya ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Sağır, M., & Memişoğlu, S. P. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerine ilişkin öğretmen ve yönetici algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 1-12.
• Sağır, M., & Memişoğlu, S. P. (2013). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerinde sorunla karşılaşma dereceleri ve karşılaştıkları sorunlar. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 39-56.
• Saral, N. Ç. (2019). Exploring curriculum literacy level of english language teachers in Turkey. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Senemoğlu, N. (2013). Gelişim, öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Sezer, G. (2017). Okul öncesi eğitim kurumu yöneticilerinin öğretimsel liderlik uygulamalarında okul öncesi eğitim programı bilgisinin önemi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Sim, Q. C. (2011). Instructional leadership among principals of secondary schools in Malaysia. Educational Research, 2(12), 1784-1800.
• Sucu, A. (2016). Öğretmenlerin motivasyonu ile okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları arasındaki ilişkinin analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Sural, S., & Dedebali, N. C. (2018). A study of curriculum literacy and information literacy levels of teacher candidates in department of social sciences education. European Journal of Educational Research, 7(2), 301-315.
• Şenay, T. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin yöneticilerinde algıladıkları öğretimsel liderlik davranışı ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Şişman, M. (2016). Şişman© öğretim liderliği davranışları ölçeği: geçerlik, güvenirlik ve norm çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 375-400.
• Taba, H. (1962). Curriculum development theory and practice. New York: Harcourt, Brace & World Inc.
• Tatlılıoğlu, K., & Okyay, E. O. (2012). Özel eğitim okul müdürlerinin ve öğretmenlerin öğretim liderliği rolleri: Gaziantep örneği. Turkish Studies, 7(2), 1045-1061.
• Ural, A., & Tüfekçi Aslim, S. (2013). Okul müdürlerinin öğretim programlarını bilme, denetleme ve destekleme düzeyleri: öğretmen değerlendirmelerine ilişkin bir betimleme. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 26-38.
• Varış, F. (1996). Eğitimde program geliştirme “teori ve teknikler”. Ankara: Alkım Yayıncılık.
• Yalçın, M., & Erginer, A. (2012). İlköğretim okullarında okul müdürüne ilişkin meteforik algılar. Journal of Teacher Education and Educators. 1(2), 229-256.
• Yar Yıldırım, V., & Dursun, F. (2019). Okul yöneticileri öğretim programı okuryazarlık düzeyleri ölçeğinin geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 705-750.
• Yeşilyurt, E. (2019). Güncellenen öğretim programları bağlamında okul yöneticilerinin program liderliğinin değerlendirilmesi. The Journal of International Social Research, 12(62), 1119-1142.
• Yıldız, N. N. (2008). Eğitim yöneticilerinin öğretim programları yönetimi yeterliliklerine yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldız, S. (2019). Öğretmen adaylarının program geliştirmeye ilişkin bilişsel farkındalık algıları ile eğitim programı okuryazarlıkları arasındaki ilişki. International Social Sciences Studies Journal, 5(44), 5177-5191.