Okulda Halkla İlişkiler Sürecine Yönelik Bir Ölçek Geliştirme Çalışması ve Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 3, 627 - 642, 01.09.2021

Adil Çoruk

Öz

Toplumsal yaşamla birlikte önemi daha da artan halkla ilişkiler; toplum ile kurumlar arasındaki ilişkileri düzenlemeyi hedefleyen karşılıklı iletişimi ve işbirliğini sağlayan bir süreçtir. Eğitim ortamlarında yaşanan hızlı değişmelerle birlikte önemi daha artan halkla ilişkiler süreci okullar için de bir gereksinim haline gelmiştir. Bu kapsamda, çalışmanın amacı okulda halkla ilişkiler sürecine yönelik bir ölçek geliştirmek ve bu ölçekle toplanan veriler üzerinden okuldaki halkla ilişkiler sürecinin çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde yapılmış betimsel bir çalışmadır. Ölçek geliştirme sürecine ilişkin farklı örneklemler üzerinden açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi (AFA) için 198, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) için 344 öğretmenden veri toplanmıştır. Analizler neticesinde elde edilen 39 maddelik ölçek geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılarak cinsiyet, branş, yöneticilik deneyimi ve görev yapılan okul türü değişkenleri açısından incelenmiştir. Veriler normal dağılım sergilediği için cinsiyet, branş ve yöneticilik deneyimi değişkenleri için bağımsız gruplar t-testi yapılmıştır. Cinsiyet değişkeni açısından anlamlı bir farklılık ortaya çıkmazken, branş ve yöneticilik deneyimi değişkenleri açısından anlamlı farklılıklar ortaya çıkmıştır. Görev yapılan okul türü değişkeni açısından yapılan ANOVA testi sonucuna göre anlamlı farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır. Geliştirilen ölçeğin alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ölçeğin farklı evren ve örneklemlerde de test edilerek uygulanmasının alana yönelik ilgiyi ve farkındalığı artıracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Halkla İlişkiler, Okul, Halkla İlişkiler Süreci, Ölçek Geliştirme

A Scale Development Study for Public Relations Process in School and Its Investigation in Terms of Various Variables

Öz

The importance of public relations increases with social life. Public relations is a process that aims to regulate the relations between society and institutions, and ensures mutual communication and cooperation. The public relations process, which has become more important with the rapid changes, has become a necessity for schools as well. The aim of the study is to develop a scale for the public relations process at school and to examine the public relations process in the school in terms of various variables through the data collected with this scale. The study is a descriptive research designed as a relational survey method. For scale development, exploratory and confirmatory factor analysis were performed over different samples. . Data were collected from 198 teachers for exploratory factor analysis (AFA) and 344 teachers for confirmatory factor analysis (CFA). As a result of the analyzes, a 39-item scale was obtained. Validity and reliability studies related to the scale were conducted and examined in terms of gender, branch, managerial experience and school type. Since the data showed normal distribution, independent samples t-test was performed for gender, branch and management experience variables. While no significant difference in terms of gender, there are significant differences regarding branch and management experience. The ANOVA test conducted for the type of schools variable showed that there are significant differences. It is thought that this developed scale will contribute to the field. It is thought that the application of the scale by testing it in different populations and samples will increase the interest and awareness of the field.

Anahtar Kelimeler

Public Relations, School, Public Relations Process, Scale Development

Kaynakça

• Acar-Şentürk, Z. & Selvi, Ö. (2019). Halkla İlişkiler. Ö. Selvi & Z. Acar-Şentürk (Ed). içinde, Halkla İlişkiler ve Uygulama Alanları: Yeni Eğilimler (s. 9-32). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Aycan-Yüksel, Y. (2009). Özel ilköğretim okullarındaki halkla ilişkiler uygulamalarının değerlendirilmesi ve İstanbul Özel Bilfen Çamlıca İlköğretim Okulu’nda bir uygulama örneği. (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Aydoğan, D. (2018). Halkla İlişkiler. Ş. Esen, & A. Aytekin içinde, İşletme Bilimine Giriş (s. 393-420). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Balta Peltekoğlu, F. (2013). Halkla İlişkilerin Uygulama Alanları, Diğer Alanlarla İlişkisi, Meslek Olarak Halkla İlişkiler”, Aydın Ziya Özgür (Ed.). Halkla İlişkiler, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Matbaası, 30-53.
• Balta Peltekoğlu, F. (2016). Halkla İlişkiler Nedir? İstanbul: Beta Basım Yayım A.Ş.
• Başaran, İ. E. (2000). Eğitim Yönetimi (Nitelikli Okul). Ankara: Feryal Matbaası.
• Bayrak, S. & Köksal, O. (2017). Ebeveynlerin okul öncesi eğitimden beklentilerinin incelenmesi ( Elazığ ili örneği). Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (45), 547-557.
• Bozkurt, E., Bayar, A. &Üstün, A. (2018). Okul Yöneticilerinin Okul Çevre İlişkileri İle İlgili Sorunları ve Çözüm Önerileri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 11 (3), 2561-2574.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research (2. bs.). New York: The Guilford Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2003). Veri analizi el kitabı (3. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Özkahveci, Ö. & Demirel, F. (2004). Güdülenme ve öğrenme stratejileri ölçeği’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 207-239.
• Cabrera-Nguyen, P. (2010). Author guidelines for reporting scale development and validation results in the Journal of the Society for Social Work and Researh. Journal of the Society for Social Work and Research, 1(2), 99-103.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ciner, Ö. (2003). Halkla ilişkiler sektöründe cinsiyete dayalı ayrımcılık. (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Cutlip, S. M., Center, A.H. & Broom, G.M. (2000). Effective Public Relations. (8th edition). New Jersey: Prentice Hall.
• Çamdereli, M. (2000). Ana Çizgileriyle Halkla İlişkiler. Konya: Çizgi Kitapevi.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LİSREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• DeVellis, F. R. (2014). Ölçek geliştirme: Kuram ve uygulamalar (T. Totan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayınları.
• Dikici, V. (2019). Halkla ilişkilerin stratejik planlama sürecindeki rolü ve etkisi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ekici, E., Taşkın Ekici, F. & Kara, İ. (2012). Öğretmenlere yönelik bilişim teknolojileri öz-yeterlik algısı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 31; 53-65.
• Erciş, M. S. (2017). Halkla İlişkiler Süreci. F. Geçikli (Ed.) içinde, Halkla İlişkiler (s. 127-144). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Erdem, A. ve Akbaba, E. (2007). Halkla İlişkiler Nedir? Ne Değildir? Metin Işık (Ed.), Tüm Yönleriyle Halkla İlişkiler ve Tanıtım, Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları, 181-206.
• Eren, E. (2000). İşletmelerde Stratejik Planlama. İstanbul: Beta Basım Yayıncılık.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. London: Sage publications.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Güven, B. (2014). Yükseköğretim kurumlarında halkla ilişkiler faaliyetleri: Atatürk ve Muş Alparslan üniversiteleri örneğinde. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Hooper, D., Coughlan, J. & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6 (1), 53-60.
• Kalaycı, Ş. (2008). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (25.baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karpat, I. (1999). Bankacılık sektöründen örneklerle kurumsal reklâm. İstanbul: Yayınevi Yayıncılık.
• Kılıç, S. Z. (2006). Özel Türk ilköğretim okullarında halkla ilişkiler etkinliklerinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Korkmaz, İ. H. (2010). Kamu İdarelerinde Stratejik Planlama: TÜİK Üzerine Bir İnceleme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep.
• Mandacı, G. (2019). Özel okullarda halkla ilişkiler uygulamaları: İzmir Özel Ege Lisesi örneği. (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Morris, R. & Vrabel, G. (1979). The role of the principal in public relations. Theory into Practice, 18 (1), 50-52.
• Noar, M. S. (2003). The role of structural equation modeling in scale development. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 10(4), 622-647.
• Norton, M. S. (2013). Competency-based leadership: A guide for high performance in the role of the school principal. Lanham, MD: Rowman & Littlefield Education
• Okay, A. & Okay, A. (2015). Halkla İlişkiler: Kavram Strateji ve Uygulamaları. İstanbul: Der Yayınları.
• O’Reilly, F. L. & Matt, J. J. (2013). Public relations opportunities for schools utilizing innovations in virtual communities. Journal of Education and Learning, 2 (2), 139-143.
• Önsal-Kuyumcu, Ş. (2019). İstanbul’da özel okulların yürüttüğü halkla ilişkiler çalışmalarının velilerin okul tercihlerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Galatasaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pira, A. & Koçabaş, F. (2005). Halkla ilişkileri sorgulamak. Selçuk İletişim, 3 (4), 34-40.
• Sabuncuoğlu Z (2001). İşletmelerde Halkla İlişkiler. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Muller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures.Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23 – 74.
• Seçim, H. (1998). Halkla ilişkiler. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Steiger, J. H. (2007). Understanding the limitations of global fit assessment in structural equation modeling. Personality and Individual Differences, 42 (5), 893-898.
• Sülüş, T. (2009). Sivil toplum örgütlerinde halkla ilişkiler. (Yüksek lisans tezi). Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş. Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı [Using Multivariate Statistics]. M. Baloğlu (Çev. Ed.), Ankara: Nobel Yayınları.
• Tan, M. (2002). İlköğretim okulu yöneticilerinin halkla ilişkiler rolü. (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tellan, D. (2009). Halkla İlişkiler: Teori ve Uygulama. Ankara: Ütopya.
• Tortop N (2006). Halkla İlişkilere Giriş. Ankara: Yargı Kitap ve Yayınevi.
• Türk, S. ve Güven, A. (2007). Yeni Başlayanlar İçin Halkla İlişkiler. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Varış, F. (1996). Eğitimde program geliştirme. Teori ve teknikler. Ankara: Alkım Kitapçılık-Yayıncılık.
• Yıldırım, N. (2007). Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda kurum imajı ve halkla ilişkiler çalışmaları “Malatya örneği”. (Yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Yılgın, İ. (2016). Özel ortaöğretim kurumlarında halkla ilişkiler uygulamaları: Doğa Okulları ve Özel Seymen Eğitim Kurumları incelemesi. (Yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.