Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni’nde Anlatısal Metinler ve Anlatısal Yetinin Dil Düzeylerindeki Görünümü

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 3, 559 - 573, 01.09.2021

Nermin Yazıcı , İlke Altuntaş Gürsoy , Gül Deniz Demirel Aydemir

https://doi.org/10.24106/kefdergi.774173

Cited By: 1

Öz

Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni (AOBM) Avrupa Konseyi üyesi ülkeler arasında dil yeterliklerinin betimlenmesine bir standart getirerek dil öğrenme/öğretme süreçlerinin yapılandırılmasında tutarlılık sağlanmasına hizmet eder. AOBM’de, eylem odaklı yaklaşım doğrultusunda metin türleri, geleneksel veya güncel adlandırmalardansa, edimbilimsel yeti ile ilişkilendirilerek sunulmuştur. Tür bilgisinin önemine ve en yaygın söylem türü olarak karşımıza çıkan anlatısallığa vurgu yapılıp, yabancı/ikinci dil öğrenicilerinin hedef dilde anlamlı iletişim kurabilmeleri için edinmeleri gereken anlatısal yetiyi gerektiren metin türleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede, AOBM’deki farklı ölçeklerde yer alan düzey betimleyicilerinden anlatısallıkla ilişkili görülenler, dil düzeylerine ve öğrenme alanlarına göre sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Böylelikle çalışmanın alan uzmanlarının hazırlayacağı öğretim programları ve materyallerde AOBM’deki düzey betimleyicilerinin ilgili dile özgü anlatısal yapılanış özelliklerini yansıtacak olan kazanım görünümlerinin belirlenmesine ve programların, daha özelde materyallerin ve planlanan etkinliklerin niteliklerinin arttırılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Nitel olan bu çalışmada veriler, doküman incelemesi yoluyla toplanmış ve içerik analiziyle çözümlenmiştir. AOBM’de hikaye, mektup, roman, hayali metinler gibi anlatısal metinlere dahil edilebilecek metin türlerine ve bu türlerle ilgili düzey betimleyicilerine daha çok yer verildiği; ancak doğrudan yer verilmemiş da olsa edimsel yaklaşım açısından diğer türlerle ilgili bir çerçeve sunulduğu; A, B ve C düzeylerine göre öğrenicilerin anlatısal yetiye sahip olup olmadıklarıyla ilgili çıkarım yapılmasında işlevsel olabilecek düzey betimleyicilerinin aşamalı bir şekilde yapılandırıldığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

anlatı, anlatısal metin, anlatısal yeti, Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni, yabancılara Türkçe öğretimi

Aspects of Narrative Competence in Language Levels and Narrative Texts in the CEFR1

Öz

Purpose: This study aimed to identify the genres that require second/foreign language learners to draw on their narrative
competence along with the related level descriptors in the Common European Framework of Reference for Languages (CEFR)
and the CEFR Companion Volume with New Descriptors, which serve to achieve coherence in the structuring of language
learning/teaching processes by standardizing the way language ability is described.
Design/Methodology/Approach: In this qualitative research, data were collected from the Common European Framework of
Reference for Languages(2001) and the CEFR Companion Volume (2018) published by the Council of Europe through document
review, and a content analysis was conducted. The processes of collecting, categorizing, and preparing the data for description
were carried out sequentially.
Findings: In the CEFR, written texts such as novels, personal letters, short stories, short newspaper articles (that describe
events), comic strips, photo stories, travelogues, news items, biographies, cartoons, advertisements, postcards, messages,
notes, e-mails, blogs and fairy tales, which can be considered as narrative texts, are mentioned. In addition, personal
narratives, films, and anecdotes, which are not written genres, are also encountered. It has been found out that the level
descriptors that can be functional in drawing inferences about whether the learners developed a narrative competence or not
are structured gradually from level A to C in the CEFR. Upon analysis of the level descriptors regarding narrative texts and
narrative competence with respect to the four skills, it has been noted that the level descriptors that can be associated with
narrative texts and competence at all levels were the fewest in number regarding speaking and listening and the highest
regarding reading.
Highlights: Even though other genres are not referred to directly in the CEFR, a general framework about other genres is evident
in the text. The categorization of the narrativity-related level descriptors based on proficiency levels and skills is thought to
contribute to the designation of the learning objectives that reflect the language-specific features of narrative structures based
on the level descriptors in the CEFR, and thus to the enhancement of the quality of curriculum, materials, and activities to be
developed.

Anahtar Kelimeler

narrative, narrative text, narrative competence, Common European Framework of Reference for Languages, foreign language teaching

Kaynakça

• Referans 1 Adalı, O. (2003). Anlamak ve anlatmak. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Referans 2, Akbayır, S. (2013). Cümle ve metin bilgisi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Referans 3 Aktaş, Ş. & Gündüz, O. (2004). Yazılı ve sözlü anlatım kompozisyon sanatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Referans 4 Aristoteles . (2015). Poetika- şiir sanatı üzerine. (S. Rifat, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Referans 5 Bayat, N. (2018).Yapılandırmacılık. (H. Ülper Çev. & Ed.). Okumaya genel bir bakış içinde (s. 63-94). Ankara: Pegem Yayınları.
• Referans 6 Bozkurt, Ü. (2018). Okuma ve yazma eğitiminde metin türlerini sınıflama sorunsalı ve çoklu/karma türlerin öğretimiyle ilgili öneriler. N. Uzun (Ed.), Türkçenin eğitimi-öğretiminde kuramsal ve uygulamalı çalışmalar içinde (s. 75-99). İstanbul: Okan Üniversitesi Yayınları. Referans 7 Brown, , H. D., & Lee, H. (2015). Teaching by principles: An interactive approach to language pedagogy (4th ed.). New York: Pearson.
• Canlı, S. & Bozkurt, Ü. (2019). Çocuklar için felsefe dizilerinde metin yapısı görünümleri. Türkçe eğitimi ve çocuk edebiyatı kurultayı bildirileri kitabı (s. 523-531). Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları, 645.
• Chatman, S. (2008). Öykü ve söylem- filmde ve kurmacada anlati yapisi (story and discourse: narrative structure in fiction and film). (Ö. Yaren, Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Cortazzi, M. (1994). Narrative analysis. Language teaching, 27(3), 157-170. doi:10.1017/S0261444800007801
• Council of Europe (2001). Common European framework of reference for languages: learning, teaching, assessment. Strasbourg: Council of Europe/Cambridge University Press.
• Council of Europe (2018). Common European framework of reference for languages: learning, teaching, assessment, companion volume with new descriptors. Strasbourg: Council of Europe.
• Çakır, Ö. (2001). Metinlerin sözbilim yapısının temel eğitim düzeyinde metin işlemleme süreçlerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 26 (121), 45-50. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5252/1420. Erişim Tarihi: 20 Mart 2020.
• Dilidüzgün, Ş. (2017). Metindilbilim ve Türkçe öğretimi- uygulamalı bir yaklaşım. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Eziler Kıran; A. (1990). Dilbilim-göstergebilim ilişkiler. Dilbilim Araştırmaları, 51-62. http://dad.boun.edu.tr/tr/download/article-file/303001. Erişim Tarihi: 23 Şubat 2020.
• Fludernik, M. (2000). Genres, text types, or discourse modes? narrative modalities and generic categorization. Style, 34(2), 274-292. www.jstor.org/stable/10.5325/style.34.2.274. Erişim Tarihi: 20 January 2020.
• Günay, D. (2007). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual.
• Güneş, F. (2013). Türkçe öğretiminde metin seçimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1 (1), 1-12.
• Harmer, J. (2007). The practice of English language teaching (4th ed.). London: Pearson.
• Kökpınar Kaya, E. (2018). Şimdi’nin etkileşimsel anlatılardaki anlatıcı odaklı görünümleri: Bir söylem belirleyicisi olarak şimdi üzerine bir inceleme. Y. Aksan & D. Aksan (Haz.), Türkçede yapı ve işlev şükriye ruhi armağanı içinde (s. 91-111). Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Keçik, İ. & Uzun, L. (2004). Türkçe sözlü ve yazılı anlatım. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kıran, Z. & Eziler Kıran, A. (2007). Yazınsal okuma süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Koç, A. A. (1983). Anlatı yapısının kavramsal ve dilsel gelişimi. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 51-60. http://dad.boun.edu.tr/tr/issue/4537/289846. Erişim Tarihi: 9 Mart 2020.
• Korkut, E. (2016). Metin dilbilimi ve dil öğretimi. E. Korkut & İ. Onursal-Ayırır (Ed.), Dil Bilimleri ve Dil Öğretimi (s. 173-226). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kuzu, F. (2016). Söz (parole)-dil (langue) dönüşümü çerçevesinde şiir dili (klâsik türk şiiri bağlamında). Ekev Akademi Dergisi, 20(65), 239-252. http://www.ekevakademi.org/Makaleler/411397553_11%20Fettah%20KUZU.pdf. Erişim Tarihi: 1 Nisan 2020.
• Labov, W. (1972). Language in the inner city: studies in the black english vernacular. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Lüle Mert, E. (2016). The awareness of 8th graders towards particular genres of fairytale and story. Journal of international social research, 9(42), 1258-1264. https://pdfs.semanticscholar.org/cd9d/7156a2148c7d7539616f2ce99e6d88c0c41f.pdf?_ga=2.111736896.517272466.1587334927-1850994960.1587334927. Erişim Tarihi: 21 Şubat 2020.
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2009). Diller için avrupa ortak başvuru metni- öğrenme- öğretme- değerlendirme. http://www.dilbilimi.net/ab_diller_icin_ortak_avrupa_basvuru_metni_meb_tarafindan.pdf. Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2020.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı dersi (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103715395-T%C3%9CRKD%C4%B0L%C4%B0EDEB%C4%B0YAT%20PROGRAM.pdf. Erişim Tarihi: 23 Aralık 2019.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019a). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201957163922530T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf. Erişim Tarihi: 23 Aralık 2019.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019b). PISA 2018 Türkiye ön raporu- eğitim analiz ve değerlendirme raporları serisi no: 10. http://pisa.meb.gov.tr/wp-content/uploads/2014/11/PISA_2018_Turkiye_On_Raporu.pdf. Erişim Tarihi: 23 Aralık 2019.
• Oktar, L. & Yağcıoğlu, A. S. (1993). Metnin retorik yapısının okuma anlama becerisi üzerindeki etkileri. VII. Dilbilim kurultayı bildirileri kitabı (s. 171-179). Özdemir, E. (1983). Yazı ve yazınsal türler. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Özsoy, S. (2012). Dil ve dilbilim. A. S. Özsoy & Z. Erk Emeksiz (Ed.), Genel Dilbilim I içinde (s. 2-17). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, 2378.
• Pavlenko, A. (2006). Narrative competence in a second language. In H. Byrnes, H. Weger-Guntharp & K. A. Sprang (Ed.), Educating for Advanced Foreign Language Capacities (s. 105-117). Washington D. C.: Georgetown University Press.
• Platon. (2005). Devlet. (C. Saraçoğlu & Veysel Atayman, Çev.). İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
• Prince, G. (1982). Narratology: The Form and Functioning of Narrative. Berlin, New York, Amsterdam: Mouton Publishers.
• Rifat, M. (2013). XX. yüzyılda dilbilim ve göstergebilim kuramları 1. tarihçe ve eleştirel düşünceler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Rimmon-Kenan, S. (2007). Afterthoughts, almost twenty years later. M. Bal (Ed.), Narrative Theory (Vol. I) içinde (s. 42-55). London and New York: Routledge. (Orijinal yayımlanma tarihi 2002).
• Saussure, F. (1916). Cours de linguistique generale. (B. Vardar, Çev.), 1998, Genel Dilbilim Dersleri. İstanbul: Multilingual.
• Şenöz Ayata, C. (2005). Metindilbilim ve Türkçe. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Temizkan, M. (2009). Metin türlerine göre okuma eğitimi. İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
• Temizyürek, F. (2008). Farklı türlerdeki metinlerin ilköğretim 8. sınıflarda okuduğunu anlamaya etkisi. Eğitim Araştırmaları, 30, 141-152.
• Toolan, M. J. (1988). Narrative a critical linguistic introduction. London and New York: Routledge.
• Uçan, H. (2008). Dilbilim, göstergebilim ve edebiyat eğitimi. Ankara: Hece Yayınları.
• Uzun, L. (2011a). Anlatı çözümlemesi. A. S. Özsoy & Z. Erk Emeksiz (Ed.), Genel Dilbilim II içinde (s. 182-210). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Uzun, L. (2011b). Metindilbilim: temel ilke ve kavramlar. A. S. Özsoy & Z. Erk Emeksiz (Ed.), Genel Dilbilim II içinde (s. 152-181). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Wajnryb, R. (2003). Stories: Narrative activities for the language classroom. Cambridge: Cambridge University Press. Yazıcı, N. (2004). Anlatı metinlerinde ön ve arka planı belirginleştiren dilsel görünümler: Türkçe üzerine gözlemler. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Yazıcı, N. (2013). Deli dumrul’da anlatının düzenlenişi ve retorik şemanın görünümü. Milli Folklor, 25(98), 87-99.
• Yıldırım, K., Yıldız, M., Ateş, S. & Rasinsky, T. (2010). İlköğretim beşinci sınıf Türk öğrencilerinin metin türlerine göre okuduğunu ve dinlediğini anlama düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10 (3), 1855-1891.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.