Öğretmenlerin ve Okul Yöneticilerinin Algılarına Göre Öğretmenlerin Eğitim Örgütlerinde Bencillik Düzeyi

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 4, 52 - 67, 30.11.2021

Naciye Çalışıcı Çelik , Bilgen Kıral

https://doi.org/10.24106/kefdergi.744874

Öz

Bu araştırma, eğitim kurumlarının en önemli paydaşlarından olan öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin, eğitim ortamlarında gözlemledikleri ya da deneyimledikleri bencillik düzeyini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, nicel araştırma yöntemlerinden, betimsel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini, oranlı örneklem yöntemi ile seçilen 356 öğretmen ve basit tesadüfi örneklem ile seçilen 139 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplamak için “Eğitimde Bencillik Ölçeği” kullanılmıştır. Toplanan veriler SPSS 22.0 programı ile analiz edilmiştir. Sonuç olarak öğretmenlerin cinsiyetleri, branşları, kıdemleri ve eğitim durumları; okul yöneticilerinin ise aynı okulda çalışma süreleri; hem öğretmenlerin hem de okul yöneticilerinin ise okul kademeleri, onların eğitimde bencilliğe ilişkin algılarını etkilemektedir. Bu sonuçlara göre anlamlı farklılık ortaya çıkan değişkenlere göre katılımcıların farklı düşünme nedenlerinin araştırılması, öğretmenlerin istihdam sürecinde mesleki etik davranış düzeylerini belirlemeye yönelik mülakatlara ve psikoteknik testlere dâhil edilmeleri gibi öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bencillik, Eğitimde bencillik, Okul yöneticisi, Öğretmen

Teachers Selfishness Level in Educational Organization According to The Perception of Teachers and School Administrators

Öz

Purpose: In this study, it is aimed to determine the level of selfishness that teachers and school administrators, one of the most important stakeholders of educational institutions, observe in teachers.
Design/Methodology/Approach: The research was carried out with the descriptive survey model, one of the quantitative research methods. The sample of the research consists of 356 teachers selected with stratified sampling method and 139 school administrators selected with simple random sample. The selfishness scale was used in education, which was used as a data collection tool. The collected data was analyzed with SPSS 22.0 program. Frequency, percentage, arithmetic mean, t-testi, Mann Whitney U test, One Way Anova and Kruskal Wallis test have been used to analyze the data.
Findings: As a result, the perceptions of teachers and school administrators about selfishness in teachers; It differs according to the teachers' gender, branch, seniority and educational status, school administrators' working time at the same school, the level of teaching at which both teachers and school administrators work affects.
Highlights: According to these results, researchers were suggested to conduct studies that reveal the reasons for the meaningful differences in participants' thoughts, and to conduct various interviews and psychotechnical tests in order to determine the levels of ethical behavior before starting candidate teachers.

Anahtar Kelimeler

selfishness, selfishness in education, school administrator, teacher

Kaynakça

• Abaslı, K. (2018). Örgütsel dışlanma, işe yabancılaşma ve örgütsel sinizm ilişkisine yönelik öğretmen algıları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Alpar R. (2014). Uygulamalı çok değişkenli istatistik yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık. Ardıç, M. (2019). Modernite ve bencillik. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Arslan Hendekci, E. ve Özen, F. (2018). Algılanan örgütsel etik iklimin ilköğretim okullarında öğretmenlerin etik dışı davranışlarına etkisi Diyarbakır merkez ilçeleri örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 425-450. Bursalıoğlu, Z. (2013). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Akademi. Büte, M. (2011). Algılanan örgüt ikliminin etik olmayan davranışlar üzerindeki etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25 (2), 103-122. Büyüköztürk, S., Kılıç Çakmak, E., Akgün, O. E., Karadeniz, S. & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Can, M. (2018). Ayn Rand’ın rasyonel bencillik ahlakı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. Cranston, N. C. (2002). school-based management, leaders and leadership: change and challenges for principal. International Studies in Educational Administration, 30(1), 2-12. Çalışıcı Çelik, N. & Kıral, B. (2019). Eğitimde bencillik ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Social Sciences Research Journal, 8 (3), 156-168. De Vries, D. & Vardi, Y. (2001) The bank shares regulation affair and ıllegality in ısraeli society: A theoretical perspective of unethical managerial behaviour. Israel Affairs, 8 (1), 226-252. doi: 10.4324/9781410609052 Dubois, D., Rucker, D. D & Galinsky, A. D. (2015). Social class, power, and selfishness: when and why upper and lower class ındividuals behave unethically. Journal of Personality and Social Psychology, 1, 1-16. doi: 10.1037/pspi0000008 Ergen, S. (2015). Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Ersoy, E. (2014). Ayn Rand'ın siyaset felsefesinde etik egoizmin rolü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. George, J. M. & Brief, A.P. (1992). Feeling good-doing good: a conceptual analysis of the mood at work-organizational spontaneity relationship. Psychological Bulletin, 112 (2), 310-329. doi: 10.1037/0033-2909.112.2.310 Gökyer, N. & Türkoğlu, İ. (2018). Liselerde görev yapan öğretmenlerin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 43, 317-340. doi: 10.15390/EB.2018.7440 Gül, H. (2006). Etik dışı davranışlar ve ussallaştırılması: devlet hastanelerinde bir uygulama. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10 (9), 65-79. Gürbüz, S. (2006). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile duygusal bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 53-56. Hair J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M. & Sarstedt, M. (2016). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). 2nd edition, Thousand Oaks: Sage. http://www.pls-sem.com/ adresinden 28.12.2019 tarihinde edinilmiştir. Hammond, M. (2005). Next steps in teaching: a guide to starting your career in the secondary school. London, New York: Routledge. Jones, C. (2005). Character virtue and physical education. European Physical Education Review, 11(2), 139–151. doi: 10.1177/1356336X05052893 Kantarcıoğlu, J. (2016). Örgüt kültürü ve örgütsel sinizm ilişkisi: ermeni azınlık okulları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kasapoğlu, A. (2010). Kur’ân psikoloji atlası. Malatya: Kendini Bilmek Yayınları. Katip, M. (2019). Ortaöğretim okul yöneticilerinin etik dışı liderlik davranışları hakkında öğretmen algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul. Kesikoğlu, Ş. (2016). Felsefede bencillik kavramı ve sosyal darwinizm eleştirisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kim, H. Y. (2013). Statistical notes for clinical researchers: assessing normal distribution using skewness and kurtosis. Restorative Dentistry & Endodontics, 38(1), 52–54. doi: 10.5395 / rde.2013.38.1.52 Klonsky, M. F. (2010). Discussing undiscussables: exercising adaptive leadership. Doctoral Thesis, Fielding Graduate University, Santa Barbara. Kolthoff, E. W. (2012. April). The quest for catalysts of corruption and other organizational misbehavior. 13th International Winelands Conference, Stellenbosch, 1-18. Kozikoğlu, İ. & Senemoğlu, N. (2018). Mesleğe yeni başlayan öğretmenlerin karşılaştıkları güçlükler: nitel bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 341-371. doi:10.14689/issn.2148-2624.1.6c3s16m Nartgün, S. Ş. & Kartal, V. (2013). Öğretmenlerin örgütsel sinizm ve örgütsel sessizlik hakkındaki algıları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 47-67. doi : 10.14686/201321980. Onsekizoğlu, N. (2004). Kelam ilmi açısından egoizm. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Önal, N. E. (2018), Burjuvazinin “insan bencildir” tezinin eleştirisine doğru. Madde, Diyalektik ve Toplum, (3), 212-225 Özbay, A. (2018). Kur'an-ı Kerim'e göre sebep ve sonuçlarıyla bencillik ve diğerkâmlık. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Özdemir, Y. (2005). Kariyer devreleri ile örgütsel vatandaşlık eğilimi arasındaki ilişki: Sakarya üniversitesi İİBF örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli. Rachlin, H. (2002). Altruism and selfishness. Behavioral and Brain Sciences, 25, 239–296. doi: 10.1017/S0140525X02000055 Saavedra, A. R., & Opfer, D. (2012). Teaching and learning 21st century skills: lesson from learning sciences. RAND Corporation. https://www.rand.org/pubs/external_publications/EP51105.html adresinden 19.12. 2019 tarihinde edinilmiştir. Schnake, M. E. & Dumler, M. P. (2003). Levels of measurement and analysis issues in organizational citizenship behaviour research. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76, 283–301. doi: 10.1348/096317903769647184 Şen, A. (2016). Eğitim ile bencillik arasındaki ilişki: Dumlupınar Üniversitesi örneği. Eğitim ile bencillik arasındaki ilişki: Dumlupınar üniversitesi örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, (5)7, 1892-1904. doi: 10.15869/itobiad.259351 Tabancalı, E. ve Korumaz, M. (2014). Eğitim örgütlerinde yetenek yönetimi. International Journal of Social Science, 25, 139-156. doi: 10.9761/JASSS2336 Tanrıkulu, B. (2008). Egoizm in party time and kozalar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya Tarhan, N. ( 2006). Duyguların psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayıncılık. Uysal Arpaguş, A. (2011). Okul kültürünün öğretmen davranışlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi, Edirne. Vardi Y. & Wiener Y. (1996). Misbehavior in organizations: a motivational framework. Organization Science, 7(2), 151-165. doi: 10.1287/orsc.7.2.151 Vardi, Y., & Weitz, E. (2004). Misbehavior in Organizations: Theory, Research, and Management. Mahwah, NJ: Erlbaum. Whillans, A. V., Caruso, E. M. & Dunn, E. W. (2017). Both selfishness and selflessness start with the self: How wealth shapesresponses to charitable appeals. Journal of Experimental Social Psychology, 70, 242-250. doi: 10.1016/j.jesp.2016.11.009