Improvement of Urban Stream Corridors with Green Infrastructure System: The Example of Izmir-Poligon Creek

Yıl 2024, , 978 - 1004, 16.05.2024

Merve Tokmak , Aslı Güneş Gölbey

https://doi.org/10.35674/kent.1116432

Öz

Stream corridors, which have been used as waste discharge areas since the Industrial Revolution, have become invisible in uncontrolled developing cities due to rapid population growth. Most of the urban stream corridors have been enclosed in concrete canals, covered and their beds have been changed. Streams, which lost most of their natural functions as a result of pollution and the aforementioned processes, became a source of problems as a result of the pressures they were subjected to. However, flood control, recreational potential, being a biodiversity reserve area, etc. Due to the benefits they provide to the ecosystem with these services, urban river corridors are areas that need to be improved and brought back to the city and the ecosystem. With this approach, awareness of urban river corridors has increased for nearly 30 years and improvement efforts have started to gain momentum by reintegrating the corridors into ecosystems. The study area, Poligon Stream, is an urban river system that has been squeezed into a concrete canal under intense urbanization pressure and has been cut off from the ecosystem by being covered in some parts and causing floods that cause loss of life and property. This study presents restorative and rehabilitative design proposals for the reintegration of Poligon Creek with the green infrastructure approach into the ecosystem and the city. The study was carried out with two different approaches. In order to improve the destructive floods caused by the Polygon Stream in the short term, a rehabilitation project was prepared primarily to improve the current situation, and a second restoration project was proposed in order to set an example for the possibility of rehabilitating the area and reintroducing it to nature in the long term and to set an example for the correct use of the river corridors in new urban settlements. The restoration project also includes the case for the design of urban rivers in accordance with ecological principles before they are under pressure of construction. As a result of the study, rehabilitation and restoration projects were discussed and compared with the current situation, and various suggestions were made for improvement. As a result, in order to create a healthy urban ecosystem, it has been seen that ecological-based approaches will give much better results; as for large-scale planning decisions, the resilience of cities to disasters will increase with the support of green infrastructure systems, and existing natural resources can be used more sustainably and efficiently.

Anahtar Kelimeler

Green Infrastructure, Urban Stream, Rehabilitation, Restoration, Poligon Creek

Kentsel Akarsu Koridorlarının Yeşil Altyapı Sistemi ile İyileştirilmesi: İzmir-Poligon Deresi Örneği

Öz

Sanayi devriminden bu yana atık deşarj alanları olarak kullanılan akarsu koridorları, hızlı nüfus artışı nedeniyle kontrolsüz gelişen kentler içerisinde görünmez olmuşlardır. Kentsel akarsu koridorlarının büyük bir çoğunluğu beton kanal içerisine alınmış, üzerleri kapatılmış ve yatakları değiştirilmiştir. Kirlilik ve bahsi geçen işlemler sonucunda, doğal işlevlerinin birçoğunu kaybeden akarsular, uğradıkları baskılar sonucunda sorun kaynağı haline dönüşmüşlerdir. Oysaki, taşkın kontrolü, rekreasyon potansiyeli, biyoçeşitlilik rezerv alanı olma vb. hizmetlerle ekosisteme sağladıkları faydalar nedeniyle kentsel akarsu koridorları iyileştirilerek kente ve ekosisteme yeniden kazandırılması gereken alanlardır. Bu yaklaşımla, yaklaşık 30 yıldan bu yana kentsel akarsu koridorlarına yönelik farkındalık artmış ve koridorların yeniden ekosistemlere entegre edilerek iyileştirme çalışmaları hız kazanmaya başlamıştır. Çalışma alanı olan Poligon Deresi de yoğun kentleşme baskısı altında, beton kanala sıkıştırılmış ve kimi bölgesinde üzeri kapatılmış olarak ekosistemden koparılmış ve can ve mal kaybına yol açan sel baskınlarına neden olan kentsel akarsu sistemidir. Bu çalışma, Poligon Deresi’nin yeşil altyapı yaklaşımıyla yeniden ekosisteme ve kente entegre edilmesini ön gören restoratif ve rehabilitif tasarım önerilerini sunmaktadır. Çalışma iki farklı yaklaşımla yürütülmüştür. Poligon Deresi’nin yaratmış olduğu yıkıcı taşkınların kısa vadede iyileştirilebilmesi için öncelikli olarak mevcut durumun geliştirilmesine yönelik rehabilitasyon projesi hazırlanmış, alanın uzun vadede iyileştirilip doğaya yeniden kazandırılması ihtimaline ve yeni kentsel yerleşim alanlarında bulunan akarsu koridorlarının doğru kullanımlarına örnek oluşturulabilmesi açısından ikinci bir restorasyon projesi önerilmiştir. Restorasyon projesi aynı zamanda kentsel akarsuların yapılaşma baskısı altında kalmadan önce ekolojik prensiplere uygun olarak tasarımına yönelik durumu da içermektedir. Çalışmanın sonucunda, oluşturulan, rehabilitasyon ve restorasyon projeleri mevcut durum ile kıyaslanarak tartışılmış, iyileştirmeye yönelik çeşitli önermelerde bulunulmuştur. Sonuç olarak, sağlıklı bir kent ekosistemi oluşturulabilmesi için, büyük ölçekli plan kararları alınmasından itibaren ekolojik temelli yaklaşımların çok daha iyi sonuç vereceği, yeşil altyapı sistemlerinin desteği ile kentlerin afetlere dirençliliğinin yükseleceği ve mevcut doğal kaynakların daha sürdürülebilir ve verimli kullanılabileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yeşil Altyapı, Kentsel Akarsu, Rehabilitasyon, Restorasyon, Poligon Deresi

Teşekkür

Bu makale ikinci yazarın danışmanlığında, birinci yazar tarafından İzmir Demokrasi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalında 2021 yılında tamamlanan “Yeşil Altyapı Yaklaşımıyla Kentsel Akarsu Koridorlarının Rehabilitasyonu: Poligon Deresi Örneği” adlı yüksek lisans tezinden türetilmiştir.

Kaynakça

• Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi. (2014). İzmir'de İdari ve Mahalli Yer Adları (Birinci Cilt). İzmir Kent Ansiklopedisi. İzmir Büyükşehir Belediyesi.
• Aksoy, S. (2016). Reclaımıng Ecologıcal Sustaınabılıty Of Urban Streams By Use Of Green Infrastructure Technıques. İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü . İzmir: Yüksek Lisans Tezi.
• Benedict ve McMohan. (2002). Green İnfrastructure: Smart Conservation For The 21st Century. Renewable Resources Journal.
• Büyükerşen ve Efelerli. (2005). Doğal afet zararlarını azaltma yaklaşımı Eskişehir-Porsuk Projesi. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası Eskişehir Şubesi( s.161-170,). Eskişehir: 4.Kentsel Altyapı Ulusal Sempozyumu.
• Cengiz, S. (2022). Kentsel Ekolojik Koridor Modeli: Malatya Örneği. Artium Architecture, Urbanism, Design and Construction Vol. 10, Issue 2. DOI: 10.51664/artium.1147872
• Derse, M.A. (2023). Suya Dayalı Ekosistem Servislerinin Mekânsal Planlama Sürecine Entegrasyonu: Silifke Örneğinde Yeşil Altyapı Yaklaşımı. Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Çukurova Üniversitesi. Adana. Doktora Tezi.
• Cho, M.-R. (2010). The politics of urban nature restoration:The case of Cheonggyecheon restoration in Seoul,Korea. doi:doi:10.3828/idpr.2010.05
• European Environment Agency. (2011). Green İnfrastructure And Territorial Cohesion The Concept Of Green İnfrastructure And İts İntegration İnto Policies Using Monitoring Systems (ISBN 978-92-9213-242-2 b.). Copenhagen. Doi:10.2800/88266
• Federal Interagency Stream Restoration Working Group. (2001). Stream Corridor Restoration: Principles, Processes, and Practices. doi:GPO Item No. 0120-A; SuDocs No. A 57.6/2:EN3/PT.653. ISBN-0-934213-59-3.
• İzmir Büyükşehir Belediyesi. (2020). Poligon Deresi Halihazır Harita, poligon_ITRF96_3 DERECE.DWG. Elden Temin Edilmiştir. İzmir. 10 Eylül, 2020 tarihinde alındı.
• Kılıçaslan, Ç. (2004). Akarsuların Kentsel Gelişme - Dönüşüm Süreci İçinde Çeşitli Kullanımlar Yönünden Etkileşimlerinin İzmir Kenti Örneğinde Ortaya Konulması. İzmir: Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kirmencioğlu, B. (2015). Türkiye’de Dere Yataklarına Müdahalelerin Taşkınlar Üzerindeki Etkilerinin Değerlendirilmesi. Orman ve Su İşleri Bakanlığı. Uzmanlık Tezi.
• Özalp, Gökçen. (2020). Akarsu Koridorlarında Tasarım ve Planlama Stratejilerinin Belirlenmesi: Bir Model Önerisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Peng, J., Zhao, H. And Liu, Y. (2016). Urban ecological corridors construction: A review, Acta Ecologica Sinica, Volume 37, Issue 1, 2017, Pages 23-30, ISSN 1872-2032, https://doi.org/10.1016/j.chnaes.2016.12.002.
• Speed ve ark. (2016). River Restoration:A strategic Approach to Planning and Management. Part of a series on strategic water management(ISBN 978-92-3-100165-9). (U. N. Educational, Dü.) France: UNESCO.
• Şimşek, G. (2011). An Approach To Urban Rıver Rehabılıtatıon For Coexıstence Of Rıver And Its Respectıve Cıty: Porsuk Rıver Case And Cıty Of Eskişehir. Orta Doğu Teknik Üniversitesi. Ankara: Doktora Tezi.
• Turenscape. (2019). Meishe River Greenway and Fengxiang Park. Mayıs 25, 2021 tarihinde https://www.turenscape.com/en/project/detail/4676.html adresinden alındı.
• Woolsey ve ark. (2005). Handbook for evaluating rehabilitation projects in rivers and streams. A publication by the Rhone-Thur project. Eawag. http://www.rivermanagement.ch/download.php adresinden alındı.