The Conservation of Historical Industrial Buildings and the Effects of Function Change on Urban Space: The Case of Aydın Textile Factory

Yıl 2024, , 2142 - 2168, 15.11.2024

Muhterem Hoşer , Zeynep Kerem Öztürk

https://doi.org/10.35674/kent.1493864

Öz

Until the end of the twentieth century, historically significant industrial buildings that ceased production continued to exist in an idle state in urban areas worldwide, including in our country. When the structures of these idle industrial buildings are physically reinforced as necessary and transformed for new functions, historical and cultural heritage is preserved to the present day, contributing to the revitalization of spatial memory. In the same vein, in cities that are constantly in motion, the functioning of buildings contributes to the revitalization and creation of aesthetic values in spatial areas. Especially in the centers of large cities, minimizing the visual and environmental negative impacts created by unused industrial buildings and transforming their presence into an opportunity should be seen as a public action that must be undertaken. Interventions aimed at redevelopment play a significant and active role in economically revitalizing these abandoned derelict areas and their surroundings. The functionalization of structures not only contributes to architecture, thereby allowing the revitalization of city centers but also encourages the more efficient use of urban spaces. This study examines the conservation-oriented transformations of industrial buildings and the challenges encountered and investments required during the process of creating new functions, using the Aydın Textile Factory as an example. The case study reveals that the transformation action of industrial structures is not merely an architectural endeavor; it is a process that includes social, environmental, and cultural components.

Anahtar Kelimeler

Refunctioning, Industrial Heritage, Protection Focused Transformation Urban Transformation, Aydın Textile Factory

Tarihi Endüstriyel Binaların Koruma Eylemi ve İşlev Değişikliğinin Kentsel Mekâna Etkileri: Aydın Tekstil Fabrikası Örneği

Öz

Yirminci yüzyılın sonlarına kadar dünya genelinde ve ülkemizde, değişik alanlarda faaliyet gösteren tarihi nitelikli endüstriyel binalar çeşitli sebepler nedeniyle üretimlerini durdurduktan sonra atıl bir halde kentsel alanlarda fiziksel varlıklarını sürdürmeye devam etmişlerdir. Atıl kalan endüstriyel binaların strüktürleri gerekli olmaları halinde fiziksel sağlamlaştırmayla birlikte yeni işlevlerine dönüştürüldüğünde, tarihi ve kültürel miras günümüze kadar taşınmakta ve mekansal belleğin canlanmasına katkı sağlanmaktadır. Aynı zamanda devinim halinde olan şehirlerde, yeniden işlevlenen binaların katkısıyla mekânsal alanlarda canlanma ve estetik değerler oluşmaktadır. Özellikle büyük şehir merkezlerinde, kullanılmayan endüstriyel binaların yarattığı görsel ve çevresel olumsuz etkilerin boyutlarını en aza indirgeyerek bu binaların varlığını fırsata dönüştürecek bir evrilme ile kente ve kentliye kazandırmak, mutlak yapılması gereken bir kamusal eylem olarak görülmelidir. Yeniden geliştirmeye yönelik müdahalelerin bu terkedilmiş metruk alanların ve çevresinin ekonomik olarak canlandırılmasında önemli ve aktif rolü bulunmaktadır. Yapıların yeniden işlevlendirilmesi, hem mimariye katkı sağlayarak şehir merkezlerinin canlanmasına imkân tanımakta hem de kentsel alanların daha verimli kullanılmasını teşvik etmektedir. Bu çalışmada, endüstriyel binaların koruma odaklı dönüşümleri ve dönüşüm sürecinde yeni işlevler oluşturulurken karşılaşılan zorluklar ve sürecin gerektirdiği yatırımlar, Aydın Tekstil Fabrikası örneği üzerinden incelenmiştir. Üzerinde çalışılan örnek, endüstriyel yapıların dönüşüm eyleminin sadece mimari proje boyutunda bir uğraşıdan ibaret olmadığını; sosyal, çevresel ve kültürel bileşenleri olan bir süreç olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yeniden İşlevlendirme, Endüstriyel Miras, Koruma Odaklı Dönüşüm, Kentsel Dönüşüm, Aydın Tekstil Fabrikası

Kaynakça

• Acungil, Y. (2012). Kentleşme Sürecinde Tokat’ta Kentlilik Bilinci.
• Arabacıoğlu, F. P., ve Aydemir, I. (2007). Tarihi Çevrelerde Yeniden Değerlendirme Kavramı. YTÜ Mim. Fak. E-Dergisi YTÜ Arch. Fac. E-Journal Cilt, 2.
• Aydın, D., ve Yaldız, E. (2010). Yeniden Kullanıma Adaptasyonda Bina Performansının Kullanıcılar Üzerinden Değerlendirilmesi̇. Metu Journal of the Faculty of Architecture, 27(1), 1-22. https://doi.org/10.4305/METU.JFA.2010.1.1
• Aydın Tekstil Fabrikası. (2010). Aydın Tekstil Fabrikası. https://scontent.fteq3-2.fna.fbcdn.net/v/t39.30808-6/245011140_4054609477973261_9022448074631178880_n.jpg?_nc_cat=101veccb=1-7ve_nc_sid=730e14ve_nc_ohc=_it-ZLk5OCUAX-NrW1Zve_nc_ht=scontent.fteq3-2.fnaveoh=00_AfDt9MZ3XeXE_2hcrscOeEPqcW1dbrg6fDtNjEJw47zfCgveoe=63C95B68 (Erişim Tarihi: 08/01/2023)
• Başer, N. E. (2011). I. Sanayi Devriminde Teknolojik Gelişmenin Rolü.
• Celadyn, M. (2019). Interior Architectural Design for Adaptive Reuse in Application of Environmental Sustainability Principles. Sustainability (Switzerland), 11(14). https://doi.org/10.3390/su11143820
• Etm Mimarlık. (2021). ETM Mimarlık Facebook Sayfası. ETM Mimarlık. https://www.facebook.com/people/ETM-Mimarl%C4%B1k/100064272510397/?sk=photos_by (Erişim Tarihi: 15/01/2023)
• Etm Mimarlık. (2022). Etm Mimarlık Instagram Sayfası. ETM Mimarlık. https://www.instagram.com/etm_mimarlik/ (Erişim Tarihi: 10/01/2023)
• Fakıbaba, E. (2019). Yeniden İşlevlendirilen Kilise Yapılarında İç Mekân Müdahalelerine Yönelik Analizler: Sivrihisar Ermeni Kilisesi Örneği. Sanat ve Tasarım Dergisi, 23, 77-103.
• Gil-Mastalerczyk, J., ve Gardyńska-Kieliś, E. (2023). Accessibility Study of Historic Buildings And Contemporary Heritage – On The Example of Kielce’s Public Utility Buildings. Structure and Environment, 15(3), 133-146. https://doi.org/10.30540/sae-2023-012
• Joint ICOMOS. (2011). TICCIH Principles for the Conservation of Industrial Heritage Sites, Structures, Areas and Landscapes «The Dublin Principles». Içinde Adopted by the 17th ICOMOS General Assembly.
• Karatosun, M., ve Arıtan, Ö. (2010). Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı. Mimarlık 355. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlikveDergiSayi=369veRecID=2485# (Erişim Tarihi: 23/03/2024)
• Kolsal, F. (2015). Cumhuriyet Dönemi Modernleşmesinin Bir Sanayi Yapısı Üzerinden Kentsel ve Mekânsal Olarak Okunması: Aydın Tekstil Yerleşkesi.
• Lanz, F., ve Milano, D. (2018). Perspective Re-Inhabiting. Thoughts on the Contribution of Interior Architecture to Adaptive Intervention: People, Places, and Identities. Journal of Interior Design.
• Milliyet Gazetesi. (2014). Menderes’in Hatırası Aydın Tekstil Alevlere Yenik Düştü. Milliyet Gazetesi. https://www.milliyet.com.tr/yerel-haberler/aydin/menderes-in-hatirasi-aydin-tekstil-alevlere-yenik-dustu-10402862 (Erişim Tarihi: 23/03/2024)
• Mohajan, H. K. (2019). The First Industrial Revolution: Creation of a New Global Human Era. Journal of Social Sciences and Humanities, 5(4), 377-387.
• Özel, M. (2005). Kentsel Gelişme ve Kentleşme Sürecinde Niğde. http://de.wikipedia.org
• Ses Gazetesi. (2022). Kılıçdaroğlu, Aydın Tekstil Park’ı açacak. Ses Gazetesi. https://www.sesgazetesi.com.tr/haber/11183277/kilicdaroglu-aydin-tekstil-parki-acacak (Erişim Tarihi: 23/03/2024)
• Tırnakçı, A. (2020). İşlevini Yitirmiş Endüstriyel Peyzajların Yeniden İşlevlendirilmesi: Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası Örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 21(1), 82-92. https://doi.org/10.17474/artvinofd.633718
• TICCIH. (2003). The Nizhny Tagil Charter for the Industrial Heritage.
• Tolga, H. B. (2006). Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstriyel Alanların Dönüşümü, Kentsel Mekâna Etkileri: Beykoz Kundura ve Deri Fabrikası için Bir Dönüşüm Senaryosu.
• Tomtom. (2022). TomTom Maps. https://www.tomtom.com/products/maps/ (Erişim Tarihi: 03/05/2024)
• Yaşdağ, M. (2021). Şehrin Bellek Mekânı Olarak Aydın Tekstil Yerleşkesi: Mimari ve Yaşantı. Içinde Aydın Adnan Menderes University Journal of Institute of Social Sciences (C. 8, Sayı 1).
• Yiğitoğlu, Ş. (2020). Mimaride İşlev Değişikliğinin Etkileri: Fabrikadan Çağdaş Sanat Müzesi’ne Dönüşüm ‘Beykoz Deri ve Kundura Fabrikası Örneği’. Kocaeli Üniversitesi Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 5(2), 381-402. https://doi.org/10.26835/my.674968
• Zhang, J., Cenci, J., Becue, V., ve Koutra, S. (2021). The overview of the conservation and renewal of the industrial belgian heritage as a vector for cultural regeneration. Information (Switzerland), 12(1), 1-24. https://doi.org/10.3390/info12010027