Kentsel Kimlik ve İmge Olarak İzmir Basmane-Kadifekale Aksının Dünü Bugünü Yarını

Yıl 2020, , 404 - 416, 15.09.2020

Ayşe Kalaycı Önaç , Tanay Birişçi , Ahenk Karcı Demirkol

https://doi.org/10.35674/kent.729659

Öz

Tarih boyunca kentler farklı yaşam ve inanca sahip toplulukların bir arada yaşadıkları, birlikte ortak değerler ürettikleri alanlar olmuşlardır. Kentler ve toplumlar sürekli bir etkileşim içinde birbirlerini değiştiren ve dönüştüren dinamik olgulardır. Kentler, içlerinde yaşayan toplumların yaşam alışkanlıkları, ihtiyaçları ve kültürleri doğrultusunda şekillenirken; toplumlar da yaşadıkları mekânlara ve orada bulunan diğer toplulukların etkilerine bağlı olarak yaşamlarını biçimlendirirler. Kentlerin toplumları, toplumların kentleri dönüştürmesi olağan olsa da, bazı durumlarda kentlerin maruz kaldığı ani, yoğun göçler, tarihi kimlik değerlerini, kentin peyzaj özelliklerini değiştirebilecek düzeyde etki etmekte; böyle durumlarda kentin kimlik değerlerini korumak adına bazı önlemler alınması gerekmektedir.
Türkiye’nin çoğu bölgesi Nisan 2011’den itibaren Suriye’de yaşanan iç savaş sonucu yoğun bir göç baskısı ile karşı karşıya kalmış, İzmir kenti mültecilerin gerek yaşam alanı gerekse Avrupa’ya geçiş sürecinde konaklama alanı olarak en çok tercih ettiği kentlerden biri haline gelmiştir. Bu süreçte mültecilerin yoğun olarak yerleştiği Basmane- Kadifekale aksı üzerinde bulunan mahallelerde mekânsal dönüşümler oluşmaya başlamış, kentin tarihi kimlik değerleri ve peyzaj özellikleri gözle görülür biçimde değişime uğramıştır. Bu çalışmada, “Peyzaj Kimlik Özelliklerini Değerlendirme Matrisi” nin kültürel kimlik bileşenleri değerlendirme bölümü kullanılarak söz konusu bölgenin mevcut kültürel peyzaj kimlik özellikleri belirlenmiş, bölgenin mülteci yerleşiminden önceki peyzaj kimlik özellikleri bölgeye ait fotoğraf ve belgeler üzerinden görsel değerlendirme metodu ile kıyaslanmıştır. Çalışma sonucunda İzmir kenti Kadifekale- Basmane aksı üzerinde bulunan yerleşim alanlarının değişen peyzaj özellikleri saptanmış; geçmişe dayalı algısal, nicel ve nitel peyzaj kimlik özelliklerinin yeniden kazandırılması ve henüz etkilenmemiş olan kimlik değerlerinin korunması için öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kent kimliği, Kültürel peyzaj kimlik özellikleri, İzmir Basmane- Kadifekale Aksı

Teşekkür

Bu çalışmanın ilk taslağı 7. Uluslararası Peyzaj Mimarlığı Kongresi/ 6-8 Kasım 2019/ Antalya’da sözlü olarak sunulmuş, özet ya da tam metin olarak hiçbir yerde basılmamıştır.

The Yesterday, Today and Tomorrow of İzmir Basmane Kadifekale Axis As An Urban Identity and Image

Öz

Throughout history, cities have been areas where communities with different cultures, beliefs and life habits live together and produce common values together. Cities and societies are dynamic phenomena that change and transform each other in a continuous interaction. Cities are shaped in line with the living habits, needs and cultures of the societies living in them; societies also shape their lives depending on the places they live and the effects of other communities there. Even though it is common for cities to transform societies and cities to transform cities, sudden and intense migrations to which cities are exposed in some cases affect historical identity values at a level that can change the landscape characteristics of the city; in such cases, some measures should be taken to protect the identity values of the city.
Almost every region of Turkey from April 2011, a result of the civil war in Syria has faced intense pressure from migration. The city of İzmir has become one of the cities most preferred by refugees both as a living space and as an accommodation area during transition to Europe. In this process, spatial transformations have started to occur in neighborhoods located on the Basmane-Kadifekale axis where the refugees are densely settled, and the historical identity values and landscape characteristics of the city have changed significantly. In this study, the cultural identity components of the region were determined using the cultural identity components assessment section of the Landscape Identity Characteristics Assessment Matrix and the landscape identity characteristics of the region before the refugee settlement were compared with the visual evaluation method on the photographs and documents of the region. As a result of the study, changing landscape characteristics of settlement were determined. Recommendations have been developed to restore the perceptual, quantitative and qualitative landscape identity characteristics of the past and to protect the identity values that have not been affected yet.

Anahtar Kelimeler

Urban identity, cultural landscape identity characteristics, Izmir Basmane-Kadifekale Axis

Kaynakça

• Arabacıoğlu, D. F. P., & Aydemir, P. (2007). Tarihi çevrelerde yeniden değerlendirme kavramı. MEGARON/Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi E-Dergisi, 2(4), 204-212.
• Birol, G., 2007. “Bir Kentin Kimliği ve Kervansaray Oteli Üzerine Bir Değerlendirme”, Arkitekt Dergisi, Kasım-Aralık 2007, sayı: 514, s. 46-54.
• Cilasun, A., Bayram, G., 2016. Kentsel Mirası Aydınlatma ile Görünür Kılmak: Tarihi İzmir Kadifekale Sarnıç Örneği, MEGARON 2016;11(2):273-281, DOI: 10.5505/megaron.2016.17363.
• Gülgün, B., Güney, M. A., Aktaş, E., & Yazici, K. (2014). Role of landscape architect in interdıscıplinary planning of sustainable cities. Journal of Environmental Protection and Ecology, 15(4), 1877–1880.
• Köse, Y., Şahin, Ş., 2017. Bir Kırsal Yerleşim Olarak Evciler Mahallesi Peyzaj Özellikleri, Ankara Araştırmaları Dergisi, (2), 257-272, DOI: 10.5505/jas.2017.62634.
• Ocakçı, M., 1994. Kimlik Elemanlarının Şehirsel Tasarıma Yönlendirici Etkisi, Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu, Kentsel Tasarıma Ekolojik Yaklaşım, 239-245, İstanbul.
• Oğurlu, I. (2014). Çevre-Kent Imajı-Kent Kımlıgı-Kent Kültürü Etkılesımlerıne Bır Bakış, Istanbul Ticaret Universitesi Fen Bilimleri Dergisi, 13(26), 275-293.
• Önem, B., Kılınçaslan, İ., 2005. Haliç Bölgesinde Çevre Algılama ve Kentsel Kimlik, İTÜ Dergisi/A Mimarlık, Planlama Ve Tasarım, Cilt:4 Sayı:1, 115-125.
• Şahin, Ş., Perçin, H., Kurum, E., Uzun, O. ve Bilgili, B. C., 2014. Bölge-alt bölge (il) ölçeğinde peyzaj karakter analizi ve değerlendirmesi ulusal teknik kılavuzu. TÜBİTAK KAMAG 1007 Programı 109G074 No’lu PEYZAJ-44 Projesi [Doküman], Ankara.
• Tavakoli N., 2010. The Role Of Physical Identity Of City In Urban Sustainability (The Case Study: Yazd, Iran). 14 Th International Planning History Society Conference.
• Tavakoli, N.and Zarabadi,Z.S.S. 2009. Presence of place sense in street,an approach toward urban sustainability,göl 3d international conference on built environment in developing countries (ICBEDC2009),University of Sains Malaysia, School of housing building and planning 2, 1383-1395.
• TDK, 2019. https://sozluk.gov.tr/?kelime=k%C3%BClt%C3%BCrel%20kimlik. (Erişim tarihi: 01.09.2019).
• Ulu A., & Karakoç İ. (2004). Kentsel değişimin kent kimliğine etkisi. Planlama Dergisi, 3(29),59-66.
• Yıldırım, D. Ş. (2019). Suriyeli Göçü Ve Sığınmacıların Entegrasyon Sürecinde Stk'lar. Journal of International Social Research, 12(63), 726-735.
• Zhou B., Liu L., Oliva A., Torralba A., 2014. Recognizing City Identity via Attribute Analysis of Geo-Tagged Images. Lecture Notes In Computer Science