Bingöl ve Munzur Üniversitesinde Açılan Zaza Dili ve Edebiyatı Bölümleri ve Bu Bölümlerin Üniversitelerine Katkıları

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 1, 163 - 172, 15.03.2018

Hatip Erdoğmuş , Şeyhmus Orkin

Öz

Türkiye’de;
Bingöl, Tunceli önemli merkezler olmakla birlikte bunların dışında  farklı kentlerde yaşayan yaklaşık beş milyon
Zaza nüfusunun olduğu tahmin edilmekte. Bu sayıya göre Zazaca Türkiye’de en çok
konuşulan üçüncü dil olma özelliğini kazanmaktadır. Son on beş yıla
bakıldığında Türkiye’de “Demokratik Açılım” temelinde farklı dillerin
öğretilmesi noktasında bunların önündeki birçok engel yasal anlamda kaldırıldı.
2002’den itibaren AB uyum çerçevesinde birçok değişiklik yapıldı. “Türk
vatandaşlarının günlük yaşamalarında geleneksel olarak kullandıkları farklı dil
ve lehçelerin öğrenilmesi” hakkındaki yönetmeliğin değiştirilmesiyle birlikte
diğer diller gibi Zazacanın  da
öğretilmesinin önü açıldı. İlk olarak özel eğitim kurumlarında bu dillerin önü
açıldı. Daha sonraki önemli adımlardan biri,  bu dillerle ilgili üniversitelerde bölümlerin
açılması oldu. 2011 yılında Munzur Üniversitesinde ( o zaman Tunceli
Üniversitesi) Zaza Dili ve Edebiyatı bölümünün açılması izni YÖK tarafından
onaylandı. 2012-2013 döneminde öğrenci almaya başlayan bu üniversitemize öğrenciler
tarafından yoğun bir ilgi gösterildi. Bir sonraki yıl Bingöl Üniversitesi de
Zaza Dili ve Edebiyatı bölümünü açarak bu bölüme öğrenci almaya başladı. İlk
mezunlarının geçen yıl Munzur Üniversitesi tarafından verilen bu bölüm şu an
sadece bu iki üniversitemizde bulunmaktadır. Farklı yerlerde yaşayıp bu dile
ilgi gösterenlerin eğitim alabilecekleri birer merkez haline geldi bu iki
şehrimiz. Çalışmamızda, sadece bölgede iki 
üniversitede açılan bu bölümün genel bir değerlendirilmesi yapıldıktan
sonra bölümün bulunduğu üniversiteye kazanımları ele alınmıştır. Bu bağlamda
bölümü tercih eden öğrencilere yönelik bir anket düzenledik. Bölümde okuyan
öğrencilere yönelik yaptığımız  bu
ankette; sorduğumuz sorulara aldığımız cevaplardan yola çıkarak öğrencilerin
bölüme karşı ilgilerini, bölümün bulunduğu üniversiteye, şehre katkısını ortaya
koymaya çalıştık. 

Anahtar Kelimeler

Zazaca, Dil, Bölüm

The Contributions of Zaza Language and Literature Departments of Bingöl and Munzur Universities to Their Universities

Öz

It
is estimated that there are around five million Zazas in Turkey living in
various cities most of whom dwell in the districts of Bingöl and Tunceli. In
this respect Zazaki should be accounted as the third widely spoken language of
Turkey. In the last fifteen years many legal obstacles preventing people from
teaching their mother tongues have been removed as the country is passing
through a process of “democratic expansion”. Since 2002 various attempts have
been made and a series of changes have taken place as a result of European
Union alignment framework. Zazaki like the other unofficial languages has
benefitted from new regulations of “the law related with the usage of
traditional languages and dialects”. At the first stage the permission of
education was restricted to private schools. However the next significant step
was the establishment of language and literature departments. YÖK (The
institution of Higher Education) approved the opening of Zaza Language and
Literature Department in Munzur University (it was Tunceli University then) in
2011. This university began accepting students in 2012 and the students
attending the mentioned department were in a state of great exciment. In the
following year Bingöl University established the same department and accepted
students too. The first graduates were naturally from Munzur university. At the
present time the department of Zazaki language and literature is available only
in the two mentioned universities. Thus they have become the centres of Zazaki
studies and activities for those who have an interest in this field. In this
study our aim is to make a general evaluation of the mentioned two departments
and to discuss their possible contributions to the universities. In this
context we have prepared a questionnaire and shared it with our students.
Through the help of this questionnaire we have obtained various data such as
the interest of students for their department and the possible advantages of
the departments for their universities and cities. 

Anahtar Kelimeler

Zazaki, language, department, university

Kaynakça

• AKTAY, Yasin, 2012, “Demokratikleşmenin Sosyolojik Analizi”, Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara, s.97-120.
• ALANOĞLU, Murat, 2016, İslam Ansiklopedisi, Zazalar Md, Cilt Ek1, TDV Yayınları, İstanbul, s.696-698.
• GÖRKEMLİ, H. Nur, 2011, Üniversiteler ve Kent Ekonomisi, Selçuk Üniversitesi Örneği, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya.
• ERDOĞMUŞ, Hatip, 2016, “Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümleri ve Üniversitelerine Katkıları” , Muş Alparslan Üniversitesi, (Muş, 28-30 Eylül 2016), ÜNİDAP Uluslararası Bölgesel Kalkınma Konferansı- Sosyal Kalkınma, Muş, s.41-50.
• ERGUN, Cem, 2014, “Üniversite ve Kent İlişkisi Üzerine Görüşler: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Örneği” Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi/31, Burdur, s.216-237.
• EROL, Abdullah; YERGİN, Haluk; MERCAN, Mehmet, 2012, “Üniversite Öğrencilerinin Üniversite Tercihlerinin Belirleyicileri: Hakkâri Örneği”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi/4(2), Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği (SoBiAD), 1309-8012 (Online) .
• HAKYEMEZ, Yusuf Şevki, 2012, “Türkiyede Son 10 Yılda (2002-2012) Demokratikleşme Sürecinde Atılan Adımlar”, Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara, s.7-42.
• KARADAĞ, Engin; YÜCEL, Cemil, 2017, Türkiye Üniversite Memnuniyet Araştırması [TÜMA], Üniversite Araştırmaları Laboratuvarı, Eskişehir, s.1-65.
• KESKİN, Mesut, 2010, Zazacanın İrani Diller Arasındaki Yeri ve Özellikle Dersim’de Olan Durumu ve Yarını, http://www.zazaki.de/turkce/makaleler/keskin-zazacaninyeriveyarini.pdf, (Erişim:22.07.2017).
• KORKUT OWEN, Fidan; KEPİR, Didem; ÖZDEMİR, Serap; ULAŞ, Özlem; YILMAZ, Olcay, 2012, “Üniversite Öğrencilerinin Bölüm Seçme Nedenleri”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi/8(3), Mersin, s.135-151.
• IŞIK, Şevket, 2008, “Türkiye’de Üniversitelerin Kentleşme Üzerine Etkileri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi/ 10(3), İzmir, s.159-181.
• RESMİ GAZETE, 05 Aralık 2003, sayı 25357.
• SDE, 2012, “Türkiye’nin Demokratik Dönüşümü”, Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara, s.1-48.
• SELCAN, Zülfü, 2004, Zaza Dilinin Gelişimi, http://zilfiselcan.net/2016/11/12/zaza-dilinin-gelisimi/ (Erişim: 15.07.2017).
• SELCAN, Zülfü, 2017, “Zaza Dili ve Edebiyatı Hakkında” http://zilfiselcan.net/2017/06/20/zaza-dili-ve-edebiyati-hakkinda/ (Erişim:19.07.2017).
• ŞANLI KULA, Kamile; SARAÇ, Turan, 2016, “Üniversite Öğrencilerinin Gelecek Kaygısı”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi/13(33), s.227-242.
• ÖZYÜREK, Ragıp; ATICI, Meral, 2002, “Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi Kararlarında Kendilerine Yardım Eden Kaynakların Belirlenmesi”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi/2(17), Ankara, s.33-42.
• VAROL, Murat, 2015,”Cumhuriyetten Günümüze Zazacanın Eğitim Faaliyetleri İçindeki Durumu” Turkish Studies/10(3), Ankara, s.1071-1078.