Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Taşkın Tehlike Haritalarının Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 4, 545 - 558, 15.12.2018

Gül Uslu , Faik Ahmet Sesli , Bayram Uzun

Öz

Doğal
afetler, insan yaşamını olumsuz yönde etkileyen, maddi ve manevi zararlara yol
açan doğa olaylarıdır. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde depremlerden sonra en
büyük doğal afetlerden biri de taşkınlardır. Nehir yatağının değişmesi, nehir
kenarlarına yapılaşmanın artması, nehrin akış yönüne dik olacak şekilde önünün
kesilmesi gibi insan müdahalelerinden kaynaklanan durumda taşkın olayı afete
dönüşür. Bu çalışmada, 2012 yılında Samsun’da Mert Irmağı ve nehrin yan kolu
olan Yılanlıdere’de meydana gelen taşkında çok sayıda can ve mal kaybı olduğu
için çalışma alanı olarak Mert Irmağı ve Yılanlıdere seçilmiştir. Çalışma
alanına ait taşkın risk haritasını oluşturmak için 75 adet 1/1000’lik halihazır
harita ve 2 adet 1/5000’lik imar planı ile 10, 25, 50, 100, 500 ve 1000 yıllık
taşkın tekerrür debileri gerekli kurumlardan temin edilmiştir. Daha sonra bu
verilerden taşkın tekerrür debilerine göre Coğrafi Bilgi Sistemi  (CBS) tabanlı Hec-GeoRAS ve HEC-RAS programı
kullanarak taşkın risk haritaları oluşturulmuştur. Elde edilen taşkın risk
haritalarına göre mahalle bazında 2014 yılında yapılan taşkın ıslah çalışması
öncesi ve sonrasına göre taşkın alanının yüzölçümü, bu alana giren bina ve
parsel sayıları, binalarda bulunan bağımsız bölüm sayıları (mesken ve işyeri) ve
meskenlerde yaşayan ve işyerlerinde çalışan kişi sayıları tespit edilmiştir. Çalışmanın
sonucunda, yapılan ıslah çalışmasının yeterli olup olmadığı tespit edilmiş ve
taşkın alanında kalan binalar hakkında önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Taşkın, Taşkın Risk Haritası, Coğrafi Bilgi Sistemi, Taşkın Islah çalışması

Determınatıon Of Flood Hazard Maps Wıth Geographıc Informatıon Systems

Öz

Natural disasters are
natural events that negatively affect human life and cause material and moral
damages.  As in all over the world, one
of the biggest natural disasters after earthquakes is floods. In case of human
intervention such as changing the river bed, increasing the building to the
rivers, and interrupting the river perpendicular to the direction of flow, the
flood event becomes a disaster. In this study, Mert River and Yılanlıdere were
chosen as the study area because of the loss of life and property in the floods
occurred in Samsun Mert River and Yılanlıdere which is the river reach in 2012.
In order to generate the flood hazard map of the study area, 75 pieces of
1/1000 current maps, 2 pieces of 1/5000 zoning plans and 10, 25, 50, 100, 500
and 1000 year flood repetition rates were obtained from the necessary
institutions. Then, flood hazard maps were created by using Geographical
Information System (GIS) based Hec-GeoRAS and HEC-RAS program according to
flood recurrence rates. According to the flood hazard maps, the area of ​​the
flood area, the number of buildings and parcels in this area, the number of
independent sections in the buildings (residence and workplace) and the number
of people living and working in the dwellings were determined according to the
flood hazard maps.

 

As a result of the study, it
was determined whether the breeding study was sufficient and suggestions were
made about the buildings in the flood area.

Kaynakça

• Adams EA, Monroe SA, Springer AE, Blasch KW, Bills DJ. 2006. Electrical resistance sensors record spring flow timing, Grand Canyon, Arizona. Groundwater 44: 630–641.
• Akay O., Volkan B., Bulu A., Taşkın Alanlarının Planlanması ve Yönetimi, II. Ulusal Taşkın Sempozyumu, 22-24 Mart 2010, Afyonkarahisar
• Bayazıt Y, Bakış R., Koç C., Kaya T., 2014, Porsuk Çayı’nın Eskişehir İli Taşkın Haritalarının Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Oluşturulması, Uluslararası Katılımlı IV. Ulusal Baraj Güvenliği Sempozyumu, 09-11 Ekim 2014, ELAZIĞ, 731-739.
• Brivio, P.A., R. Colombo, M. Maggi and R. Tomas, 2002. Integration of remote sensing data and gis for accurate mapping of flooded areas. Int. J. Remote Sens., 23: 429-441.
• Byrne, R.P., Bhowmilk, N.G., A.P. Bonini, W.C.Bogner, 1980. Hydraulics of Flow and Sediment Transport to the Kankee River in Illinois. Illinois State Water Survey Report of Investigation 98, Champaign, Ill.
• Dewan et al. 2007, Dewan AM, Islam MM, Kumamoto T, Nishigaki M (2007) Evaluating flood hazard for land-use planning in greater Dhaka of Bangladesh using remote sensing and GIS techniques. Water Resour Manage 21:1601–1612. doi:10.1007/s11269-006-9116-1
• Ekinci, D., 2003, İhsaniye Deresi Havzası (Zonguldak) Taşkın Analizi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, 11, 97-118
• Geyikli Mehmet Selim, (2015). Taşkın risk haritalarının CBS yazılımları yardımıyla Belirlenmesi, İnönü Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, 424346
• HEC-RAS, http://www.hec.usace.army.mil/software/hec-ras/documentation/HEC-RAS_4.1_Users_Manual.pdf, Erişim Tarihi: 10.02.2016
• http://www.mimarlarodasiankara.org/_media/4/3783.pdf, 2015
• Hydraulic Engineering Center, River Analysis System, 1998, http://www.hec.usace.army.mil/
• Imhof, M.L., Vermillion, C., Story, M.H., Choudhury, A.M., Gafoor, A. ve Polycon, F., 1987. Monsoon Flood Boundary Delineation and Damage Assessment Using Space Borne Imaging Radar and Landsat Data Photogramm, Engng. Rem. Sens., 53, 405413.
• Jing, Z. and Chuan, T.,2010. Urban Flood Damage Estimation Using GIS and Remote Sensing. 2010 3rd International Conforence on Advanced Computer Theory and Engineering (ICACTE)
• Khattak et. Al, 2016,Floodplain Mapping Using HEC-RAS and ArcGIS: A Case Study of Kabul River, Arabian Journal for Science and Engineering, April 2016, Volume 41, Issue 4, pp 1375–1390 .
• Klotz D., Strafaci A., Hogan A., & Dietrich K.(Eds.) (2003). Floodplain modeling using HEC-RAS (1th ed.). USA: Haestad Press.
• Masood M., Takeuchi K., 2016, Indicators of Necessary Storages for Flood and Drought Management: Towards Global Maps (Application), International Centre For Water Hazard And Risk Management (ICHARM), Public Works Research Institute (PWRI), Tsukuba, Japan, Eric Wood Symposium Princeton, 2 June 2016
• Onuşluel, G., 2005, Floodplaın Management Based On The Hec-Ras Modelıng System, Doktora Thesis, Dokuz Eylül Univercity, Graduate School of Natural and Applied Sciences, İzmir, 202726
• Pradhan, B., 2009, Flood susceptible mapping and risk area delineation using logistic regression, GIS and remote sensing, Journal of Spatial Hydrology, Vol.9, No.2 Fall 2009
• Shrestha, R. R. (2000). Application of GIS and numerical modeling tools for floodplain modelling and flood risk assessment of Babai River in Nepal. Retrieved October 26, 2000, from http://www.geocities.com/rajesh_rajs/Abstract.html.
• Smemoe, C., Nelson, J., Zundel A., Developing a Probabilistic Flood Plain Boundary using Hec-1 and Hec-ras, World Water Congress: 2003, ASCE, 1-8, 2003.
• Turkey Disaster Response Plan (TAMP), 2013. Republic of Turkey Prime Ministry Disaster and Emergency Management Presidency, 44 page.
• https://www.afad.gov.tr/UserFiles/File/PLANLAR/Afet_Mud_Pl_ResmiG%2020122013.pdf
• Wahl, T., J. Jensen, and C. Mudersbach, 2010. A Multivariate Statistical Model for Advanced Storm Surge Analyses in the North Sea, Proceedings 32nd International Conference Costal Engineering (ICCE), Shanghai, China.
• Yazıcılar, F., Önder, H., “Taşkın Yatakları Planlamasında HEC-RAS Bilgisayar Programı ile Su Yüzü Profili Hesaplanması-Bartın Nehrinde Bir Uygulama”, Su Mühendisliği Problemleri Semineri (V), Fethiye, Muğla, 13 (1998).