Kentsel Aydınlatma Elemanlarının İnsan Odaklı Tasarım Kavramı Çerçevesinde Ankara Beypazarı Örneği Üzerinden İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 1, 141 - 155, 15.04.2021

Cem Doğan , Bade Kanatlı

https://doi.org/10.35674/kent.852845

Öz

Kentler, sosyal yaşamın devam ettiği ve kültürel mirasın sergilendiği alanlardır. Tarihi kent meydanlarında, bölgenin kültürel mirasını açıkça görmek mümkündür. Ancak tarihi bölgeyi gece görünür kılan en önemli unsur, bir kent mobilyası olan aydınlatma elemanlarıdır. Kent aydınlatmasını sağlayan aydınlatma elemanları, doğru bir planlama çerçevesinde konumlandırılmış ve tasarlanmış olmalıdır. Doğru bir planlama ancak, kentte yaşayan insanları ve kente gelen misafirleri tasarımın odağına alan bir anlayış ile mümkündür. Bu bağlamda, kent aydınlatmalarının insan odaklı tasarım kavramı çerçevesinde yorumlandığı zaman doğru sonuca ulaşılacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada tarihi Ankara Beypazarı Bölgesi örneği üzerinden, insan odaklı tasarım kavramı çerçevesinde incelenmesi sonucunda, bölge kullanıcılarının kent aydınlatması bağlamındaki ihtiyaçlarının karşılanmadığı gözlemlenebilir. Günümüzde halen kabul görmekte olan Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı, insanı odağına almakta ve insanın biyolojik ve çevresel faktörlere dayanan ihtiyaçlarını ortaya koymaktadır. Bu ihtiyaçlar çerçevesinde, Ankara Beypazarı Bölgesi için yeni bir öneri ortaya konulmuştur. Kent bağlamında insanın ihtiyaçlarını karşılamak ve gündüz gibi gece de insanın sosyal hayattaki hareketinin devamlılığını sağlamak oldukça önemlidir. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramını, insan odaklı kent aydınlatma planlaması için bir ilke olarak ele aldığımızda ortaya çıkacak planlama ve tasarımın başarılı bir kent mobilyası sistemine dönüşeceği bu çalışmada ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tarihi Kent Meydanları, Kent Mobilyası, Kentsel Aydınlatma Elemanı, İnsan Odaklı Tasarım

Examining of Urban Lighting Elements Through Ankara Beypazarı Example Within The Framework of Human-Oriented Design Concept

Öz

Cities are areas where social life continues and cultural heritage is exhibited. In the historical city squares, it is possible to see the cultural heritage of the region clearly. However, the most important factor is the lighting elements as an urban furniture that is the feature to makes visible the historical region. Lighting elements that provide urban lighting should be positioned and designed within the framework of a correct planning. A correct planning is only possible with an understanding that puts the people living in the city and the guests coming to the city at the center of the design. In this context, it is thought that the correct result will be achieved when urban lighting is interpreted within the framework of the human-oriented design concept. In this study, it can be observed that the needs of the users of the region in the context of urban lighting are not met, as a result of examining the historical Ankara Beypazarı region within the framework of the concept of human-oriented design. Maslow's Hierarchy of Needs Theory, which is still accepted today, focuses on human and reveals human needs based on biological and environmental factors. Within the framework of these needs, a new proposal has been put forward for the Ankara Beypazarı Region. In the context of the city, it is very important to meet the needs of people and to ensure the continuity of the movement of people in social life at night as well as during the day. When we consider Maslow's Hierarchy of Needs Theory as a principle for human-oriented urban lighting planning, it is tried to be put forward in this study that the planning and design will turn into a successful urban furniture system.

Anahtar Kelimeler

Historical City Squares, Urban Furniture, Urban Lighting Element, Human-Centered Design

Kaynakça

• Akkaya, M. (2019). Kentsel Tasarım Kapsamında Zamanın Mekân Algısı Üzerine Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara, Sayfa: 3- 120.
• Atak, S. (2008). Beypazarı Şehri’nin Kuruluşu, Gelişimi ve Şehir İçi Arazi Kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya (Türkiye Coğrafyası) Anabilim Dalı Ankara, Sayfa: 31-35.
• Aydın, O. (2015). Tralleis Batı Nekropolü Kandil Buluntuları, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, Sayfa:10-23.
• Genamaz, Ş. (2008). Kentsel Mekân Algsında Yapay Aydınlatmanın Kullanılması ve Kent İmajı ile İlişkilendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Kentsel Mekân Organizasyonu ve Tasarımı Programı, İstanbul.
• Küçük, P. (2014). Kentsel Aydınlatmada, Aydınlatma Master Planları ve Aydınlatma Master Planları İçin Bir Rehber Önerisi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kentsel Tasarım Anabilim Dalı, İstanbul, Sayfa: 5, 13, 57.
• Küçükkılıç, E. (2008). Kent Mobilyası Olarak Aydınlatma Elemanları – Boğaziçi’nden Örnek İncelemeler, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı, Yapı Fiziği Programı, Sayfa:2-14.
• Onuk, N. T. (2008).Kentsel Dış Mekânların Aydınlatılması Kapsamında Işık Kirliliğinin İrdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İstanbul.
• Zeybek Çetin, R. (2012). Tarihi Kent Merkezlerinde Yeniden Canlandırma Politikaları Üzerine Değerlendirme: İzmir Kemeraltı Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Kentsel Tasarım Anabilim Dalı, İzmir, Sayfa:41.
• Bertin, S. (2015). A Reflection on Light as a Medium: Surveillance, the Sublime, and Poetics in Montreal’s Nocturnal Landscape, Ph.D. Candidate in Environmental Design, University of Montreal, Intermédialités Dergisi, Çevrimiçi Yayın: 30 Ağustos 2016, Sayı:26.
• Çağlayan, S. A. , Özturan, Ö., & Erten Bilgiç, D., (2014). Kent Meydanı Yapay Aydınlatması Kriterleri. 1.Uluslarası Kentsel Planlama, Mimarlık, Tasarım Kongresi, Kocaeli. Cilt.1,Sayfa:.417-426.
• Düzenli, T., Yılmaz S., Özkan D.G., (2017). Peyzaj Mimarlığı Eğitiminde Donatı-Mekân İlişkisinin Kurgulanması Building The Relaiıonship Between Furniture - Space In The Education of Landscape Architecture, The Journal of International Social Research, 10: 478- 485.
• Fiori, S. and Regnault C. (2007). La conception des ambiances, Concepteurs sonores et concepteurs lumière. Figures professionnelles émergentes des ambiances architecturales et urbaines, Culture et recherche, No:113, Page:19-21.
• Güneş, S. (2005). Kent Mobilyası Tasarımından Disiplinlerarası Etkileşim, Planlama - TMMOB Şehir Planlamacıları Odası Yayını 2005/3, Sayı:33: 92-95.
• Kılıç Sirel, H. (2016). Türkiye Tasarım Kronolojisi- Aydınlatma, 3. İstanbul Tasarım Bienali: Biz İnsan Mıyız? Kapsamında hazırlanmıştır.
• Köseli, C. G. Ve Yener, A.K. (2019). İnsan Odaklı Aydınlatma Tasarım Konsepti: Ofis İç Mekânı İçin Bir Öneri, 12. Aydınlatma Kongresi Bildiriler, 18-19 Eylül 2019 İstanbul Fuar Merkezi İstanbul, Sayfa: 145-152.
• Özer, N. M. ve Ayten, A. M. (2005). Kamusal Odak Olarak Kent Meydanları, Planlama - TMMOB Şehir Planlamacıları Odası Yayını, Journal of the Chamber od City Planners- Union of Chambers of Turkish Engineers and Architects 2005/3, Sayı:33 Sayfa:96-98.
• Özenç, S. ve Menteşeoğlu, D. (2013). İzmir’deki Kent Aydınlatmasına Yönelik Olumsuz Uygulamalar ve Çözüm Önerileri, TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / 28-30 Kasım 2013, Sayfa:69-73.
• Özömer, M. ve Sümengen, Ö. (2019). Kültür Varlıklarının Dönüşümü ile Sokak Ölçeğinde Aydınlatma Tasarımı Değerlendirmesi: Kayseri-Ali Saip Paşa Sokağı, 12. Aydınlatma Kongresi Bildiriler, 18-19 Eylül 2019 İstanbul Fuar Merkezi İstanbul, Sayfa: 105- 112.
• Şerefhanoğlu Sözen, M. (2005). Kent Güzelleştirme ve Aydınlatma Master Planı, TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası, III. Ulusal Aydınlatma Sempozyumu ve Sergisi Bildirileri, Y.T.Ü., Mimarlık Fakültesi, İstanbul, Sayfa:13.
• ISO 9241-210:(2010). Ergonomics of Human-System Interaction, Part 210: Human-Centred Design for Interactive Systems, 2010.03.15, Page:4.
• Lynch, K. (1960). The Image Of The City, Kent İmgesi, Massachuselts Institlite Of Technology &Harvard College, Çeviren: İrem Başaran Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, IV. Basım: Kasım 2012, Sayfa:3-14.
• Maslow, H. A. (1954). Motivation and Personality, Harper and Row, New York. Page:59-75
• Maslow, A. (1962). Toward A Psychology of Being, İnsan Olmanın Psikolojisi, Çeviren: Okhan Gündüz, Kural Dışı Yayıncılık, İstanbul Mart 2001, Sayfa:26, 162-165.
• Narboni, R. (2004). Lighting the Landscape: Art, Design and Technologies, Birkhäuser, Germany, Page:66.
• URL-1. https://gezimanya.com/beypazari (Erişim Tarihi: 2020.05.22).
• URL-2. https://kuvvetlitabanlar.com/beypazari/ (Erişim Tarihi: 2020.11.01).
• URL-3. http://www.hasankoca.com.tr/beypazari/ (Erişim Tarihi: 2020.11.01).
• URL-4 https://kuvvetlitabanlar.com/beypazari/ (Erişim Tarihi: 2020.11.01).