Cumhuriyet Dönemi Cami Mimarisinde Modernizmin İzleri; Isparta ve Burdur Örneği

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 4, 1074 - 1088, 25.12.2021

Nurcihan Akdağ , Şefika Gülin Beyhan

https://doi.org/10.35674/kent.1012836

Öz

Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte yurt genelinde ulusal bilinci ortaya çıkarma düşüncesi hakim olmuştur. Geçmiş değerlerin sürdürülmesi ve yeni değerlerin ortaya çıkmasıyla geleneksel kimliğe sahip cami mimarisinden modern kimliğe sahip cami mimarisine geçiş dönemi yaşanmıştır. Bu süreç içerisinde inşa edilen camilerde bazı ‘izler’ cami mimarisinde “modernizmin izleri’ olarak yer almaktadır. Çalışma kapsamında Cumhuriyet ile birlikte inşa edilmiş olan cami sayısına oranla azınlıkta kalan, modern izler taşıyan cami yapıları incelenmektedir. Çalışma; konu, kapsam ve yöntem açısından Isparta ve Burdur kentleri özelinde daha önce ele alınmamış içerikte bir çalışmadır. Çalışmanın amacı; Isparta ve Burdur kentlerinde bulunan modern dönem cami örneklerinin biçimlenme özelliklerini ortaya koymak ve modern dönem mirası olarak koruyabilmektir. Bu bağlamda Isparta Kenti ve Burdur Kenti’ne değinilmiş, cami kavramı, Cumhuriyet mimarlığı süreci içerisinde cami mimarisi örneklerinden olan altı adet cami konu edilmiştir. Çalışmada; Şengül Öymen Gür’ün mekan paradigmalarından yararlanılmış olup temel tasarım ölçütleri ile birlikte camilerin mimari kimlik analizleri yapılmıştır. Literatür araştırması ve alan çalışması sonucu elde edilen sözel ve görsel veriler ışığında, cami yapılarına ait bir şablon oluşturulmuştur. Plan, Cephesel ve yapısal analizler yapılarak yapıların mimari kimlikleri ortaya konmuştur. Çalışmanın sonucunda; Cami mimarisinde sınırlı örnekler sunulmuş olan modern döneme dikkat çekilmiş, bu yapıların kent kimliğindeki yeri tespit edilmiş ve kente dair oluşan yazılı eser birikimine katkı koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cami, Isparta Kenti, Burdur Kenti, Mimari Kimlik, Mekan Paradigmaları, Tasarım Ölçütleri, Cumhuriyet Dönemi

“Traces of Modernism in The Mosque Architecture of The Republican Period; The Example of Isparta and Burdur”

Öz

With the proclamation of the Turkish Republic in 1923 as a newly-founded state, the idea of enhancing national consciousness throughout the country became dominant. With the continuation of the past values and the emergence of novel ones, there has been a transition period from a mosque architecture style with a traditional identity to a mosque architecture with a modern identity. Some 'traces' in mosques built during this process are included as 'traces of modernism' in mosque architecture. Within the scope of the study, the mosque structures that are in the minority compared to the number of mosques built together with the Republic and carry modern traces are examined. This study is one that has not been dealt with before in the cities of Isparta and Burdur in terms of subject, scope and method. Purpose of the study is to reveal the formation features of the modern period mosque examples in the cities of Isparta and Burdur and to preserve them as a modern period heritage. In this context, the city of Isparta and the city of Burdur are mentioned, and the concept of 6 mosques with the architecture in the Republican period are discussed. In the study; Şengül Öymen Gür's space paradigms were used and architectural identity analyzes of mosques were made along with basic design criteria. In the light of verbal and visual data obtained as a result of literature research and fieldwork, a template of mosque structures was created. The architectural identities of the buildings were revealed through plan, facade and structural analyzes. As a result of the study; attention was aimed to be drawn to the modern period in which limited examples of mosque architecture were presented and a contribution was made to the accumulation of written works about the city.

Anahtar Kelimeler

Mosque, Isparta City, Burdur City, Architectural Identity, Space Paradigms, Design Criteria, Republican Period

Kaynakça

• Akdağ, N. (2017-2021). Şema, Çizim ve Fotoğraf Arşivi [Schema, Drawing and Photo Archive]. Isparta.
• Baltacı, C. (1985). İslam Medeniyetinde Cami [Mosque in Islamic Civilisation]. Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3, 225-241.
• Bektaş, C. (1973). Bir Cami [A Mosque]. Arkitekt Dergisi, 3(351), 124-125.
• Beyhan, G. (2016). Isparta Kentinde Yaşanan Modernizmin Kent Kültürü ve Tipolojisi Üzerine Yansımaları [Reflections of Modernism in Isparta City on Urban Culture and Typology]. İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, 7(18), 116-143.
• Bozcu, M. (2013). Burdur İlinde Türk Mimarisi [Turkish Architecture in Burdur Province]. Burdur Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları, Burdur.
• Eyüpgiller, K.K. (2006). Türkiye’de 20. Yüzyıl Cami Mimarisi [20th Century Mosque Architecture in Turkey]. Mimarlık Dergisi, 331, 20-27.
• Güngör, H. (2005). Görsel Sanatlar ve Mimarlık İçin Temel Tasar. Bilgisayar Destekli Baskı ve Reklam Hizmetleri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti, İstanbul [Basic Design for Visual Arts and Architecture, Computer Aided Printing and Advertising Services Industry and Trade Ltd., Istanbul].
• Gürer, L. (2004). Temel Tasarım [Basic Design]. Birsen Yayıncılık, İstanbul.
• Gürsoy, E. (2013). Günümüz Cami Mimarisinde İlkesiz Yaklaşım [Unprincipled Approach in Contemporary Mosque Architecture]. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 239-253.
• Kara Pilehvarian N., & Akar M. (2019). Türkiye’de Güncel Cami Mimarisi üzerine Bir Araştırma: İstanbul Esenler İlçesi Örneği [A Research Study on Contemporary Mosque Architecture in Turkey: The Case of Istanbul Esenler District]. Yakın Mimarlık Dergisi, 2(2), 63-89.
• Oral, M. (1993). Gelişim Süreci İçinde Republic Dönemi Cami Mimarisinin İrdelenmesi- Konya Örneği. T.C Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi) [Examination of the Republic Period Mosque Architecture in the Process of Development - The Case of Konya. T.C Selcuk University Institute of Science and Technology (Master's Thesis)]. Konya.
• Öymen Gür, Ş. (1996). Mekan Örgütlenmesi [Organization of Space]. Gür Yayıncılık, Trabzon.
• Türkiye Cumhuriyeti Diyanet İşleri Başkanlığı. (1973). Elli Yılda Dini Yapılar [Religious Buildings in Fifty Years]. Türkiye Republici Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, No:153, Ankara.
• Yavuz, Y. (1981). Mimar Kemalettin Bey (1870-1927) [Architect Kemalettin Bey]. O.D.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Dergisi, 7(1). 53-76.
• URL-1 https://www.arkitera.com/haber/5636/turkiyede-cagdas-cami-mimarisinde-egilimler [trends in Turkish contemporary architecture] Retrieved:18.06.19
• URL-2 http://www.burdur.gov.tr/kultur-ve-turizm-sehri-burdur [Burdur, the city of culture and tourism] Retrieved:17.04.2021
• URL-3 http://www.burdurkulturturizm.gov.tr/TR-70156/camiler.html [mosques] Retrieved:17.04.2021
• URL-4 http://isparta.gov.tr/merkez-ilce [city center] Retrieved: 27.04.2021
• URL-5 https://islamansiklopedisi.org.tr/cami [mosque] Retrieved: 10.05.2021