Taşıma Modlarına Göre Türkiye’de Dış Ticaretin Analizi ve Marmara Bölgesi’nin Dış Ticarete Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 1, 109 - 135, 30.03.2022

Hazar Dorduncu

https://doi.org/10.35674/kent.1057164

Öz

Ulaştırma, küresel ekonomin en az görünen ancak en hayati bileşenlerinden biridir. Hammaddeler, ara ürünler ve bitmiş ürünlerin taşımacılığı, yük taşımacılığının, dolaylı yoldan da küreselleşmenin ve küresel ekonominin önemli bileşenleridir. Türkiye transit geçiş ülkesi olmakla beraber coğrafi avantajı sayesinde bölgenin aynı zamanda lojistik üssü de olabilecek bir konuma sahiptir. Bununla birlikte Türkiye ihracat ve ithalatının büyük kısmını denizyolu ile gerçekleştirmektedir. Ancak hem coğrafi etkenler hem de yetersiz altyapı nedeniyle yurtiçi yük taşımacılığı %90 oranda karayolu ile sağlanmaktadır. Karayolu taşımacılığı denizyolu ve demiryolu taşımacılığına göre daha esnek bir taşıma imkânı sunmakla beraber hem düşük hacimle yük taşınması hem de maliyet açısından diğer iki taşıma moduna göre daha dezavantajlıdır. Buna bağlı olarak hem uluslararası ticarette hem de yurtiçi yük taşımacılığında navlun maliyetlerini arttırmaktadır. Bu çalışma kapsamında da Türkiye’nin gerçekleştirmiş olduğu dış ticaret hacminin ulaştırma modları arasında dağılımı yük ve paha bakımından açıklanan ihracat ve ithalat verileri incelenmiş aynı zamanda da en çok ithalat ve ihracatı gerçekleştiren iller ve bölgeler analiz edilmiştir. Sonuç olarak, i)kamu yatırımlarının tüm lojistik modlar arasında daha dengeli bir şekilde dağıtılması, ii) ulaştırma sektöründe eksik altyapı çalışmalarının tamamlanması gerekliliği, iii) daha çevre dostu ve maliyeti karayoluna göre daha düşük olan demiryolu ve kabotaj denizyolu yük taşımacılığının özellikle yurtiçi yük taşımacılığı kapsamında geliştirilmesi, iv) ihracat ve ithalat yapan üretim tesislerinin sadece belirli bir bölgeye değil tüm ülkeye homojen bir şekilde dağılması, sürdürülebilir kalkınma ve sürdürülebilir bir taşımacılık için önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ulaştırma Modları, Dış Ticaret, Uluslararası Taşımacılık, Lojistik, İthalat-İhracat

The Analysis of Turkey’s Foreign Trade Based on the Modes of Transportation and the Marmara Region Impact on Foreign Trade

Öz

Transportation is one of the least apparent yet vitally important components of global economy. Transportation of raw materials, intermediate products or the final products are important components of freight shipment and indirectly globalization as well as global economy. While being a transit country, Turkey, by virtue of its geographical advantage, can be considered as a logistic site in the region due to its location. At the same time, Turkey conducts large sum of its exports and imports via maritime lines. However, due to geographical factors and insufficient infrastructures, road transportation is used at the national level in the ratio of 90%. In contrast to maritime and railroad transportation, road transportation offers a more flexible transportation, yet, it is at a disadvantage due to freightage in low volumes and costs. Correspondingly, it increases the freight costs both in international trade and national freight shipment. In the scope of this study, first, the distribution of Turkey’s foreign trade volume in between the modes of transportation is examined by utilizing the data on imports and exports based on freight and value; second, the cities and regions that principally take part in exports and import activities are analyzed. As a result, for sustainable development and sustainable transportation it is recommended that there is a necessity: i) to provide balanced distribution of public investments among all modes of logistics, ii) to complete the omitted infrastructure works, iii) in the context of particularly national freight transportation to develop the railroad and coaster maritime transportations as eco-friendly and as cost-efficient transportation modes in contrast to road transportation, iv) to homogeneously disperse the production facilities involved in imports and exports not only to specific regions but throughout the country.

Anahtar Kelimeler

Modes of Transport, Foreign Trade, International Transport, Logistics, Import-Export

Kaynakça

• References Alliance Experts. (2021, 12 14). International Transportation of Goods, Transport Prices & Other Costs. Alliance Experts: https://www.allianceexperts.com/en/knowledge/transportation-for-international-trade/ adresinden alındı.
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). Kamu Yatırımlarının Sektörlere Göre Dağılımı. Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (tarih yok). Ulaştırma Türlerine Göre Taşınan Yolcu ve Yük Miktarı. Ankara: T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.
• Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü . (2021). 2020 Havayolu Sektör Raporu . Ankara: Streteji Geliştirme Dairesi Başkanlığı .
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2021, 12 14). Boru Hatları ve Projeleri. https://enerji.gov.tr/nukleer-enerji-ve-uluslararasi-projeler-genel-mudurlugu-boru-hatlari-ve-projeleri adresinden alındı
• European Commission. (2021). EU Transport in Figures. Luxembourg: European Commission.
• Eurostat . (2021). International Trade in Goods by Mode of Transport. Eurostat.
• Görçün, Ö. F. (2018). Ulaştırma Sistemlerine Giriş. K. Büyük içinde, Ulaştırma Sistemleri ve Yönetimi (s. 5). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Güler, A. (2020). Lojistik Sektör Raporu 2020. UTİKAD.
• Güneş, N. (2018, 05 12). Türkiye'nin Stratejik Doğalgaz Boru Hatları. https://www.ilimvemedeniyet.com/turkiyenin-stratejik-dogalgaz-boru-hatlari.html adresinden alındı
• İncaz, S., & Karaköprü, U. O. (2021). The Importance of Ambarlı Port in Container Handling in Turkey; Forecasting Analysis for the Near Future and the Impact of COVID 19 Pandemic. Kent Akademisi 14.4, 899-910.
• Jaganjac, J., Obhodaš, I., & Jerković, D. (2020). Forecast of E-Commerce Growth in Bosnia and Hercegovina. EMC REVIEW-ČASOPIS ZA EKONOMIJU 19.1 , 151-166.
• Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023): Ulaştırma. Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• KPMG Türkiye. (2021). KPMG Perspektifinden Taşımacılık ve Lojistik Sektörüne Bakış. KPMG Türkiye.
• Meixell, M., & Norbis, M. (2008). A Review of the Transportation Mode Choice and Carrier Selection Literature. The International Journal of Logistics Management , 183-211.
• Özoğlu, B., & Demirci, S. (2021). Türkiye'de Karayolu Taşımacılığının Değerlendirilmesi: Bir Literatür Taraması. Ömer Halisdemir Üniversitesi İkitsadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 670-687.
• Polatoğlu, M. G. (2021). Demokrat Parti Dönemi Demiryolu Politikası (1950-1960). Mavi Atlas, 215-231.
• Rashed, Y., Meersman, H., Sys, C., Voorde, E. V., & Vanelslander, T. (2018). A combined approach to forecast container throughput demand: Scenarios for the Hamburg-Le Havre range of ports. Transportation Research Part A: Policy and Practice 117, 127-141.
• Shibasaki, R., & Watanabe, T. (2012). Future forecast of trade amount and international cargo flow in the APEC Region: An application of Trade-Logistics Forecasting Model. Asian Transport Studies, 194-208.
• Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. (2020, 12 31). Havayolu Uçak Filosu İstatistikleri. https://web.shgm.gov.tr/tr/kurumsal/4547-istatistikler adresinden alındı
• Takım, A., & Ersungur, Ş. (2015). Taşıma Şekillerine Göre Türkiye’de Dış Ticaretin Analizi: Mevcut Durum, Sorunlar ve Beklentiler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 357-376.
• TİM. (2021). İhracat 2021 Raporu. İstanbul: Türkiye İhracatçılar Meclisi .
• TİM. (2021). İhracat Rakamları: İller Bazında Rakamlar. Türkiye İhracatçılar Meclisi .
• TÜSİAD. (2012). Türkiye'de Dış Ticaret Lojistik Süreçleri: Maliyet ve Rekabet Unsurları. İstanbul: TÜSİAD.
• TUİK. (2021). İllere Göre İhracat. Türkiye İstatistik Kurumu.
• TUİK. (2021). İllere Göre İthalat. Türkiye İstatistik Kurulu.
• Tüzemen, A., & Yıldız, Ç. (2018). Geleceğe Yönelik Tahminleme Analizi: Türkiye Çimento Üretimi Uygulaması. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 16.3, 162-177.
• Uçakkuş, P., & Koçyiğit, S. Ç. (2019). Sağlık Kurumlarında Talep Tahmini: Cerrahi Gazlı Bez Üzerine Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi 11.4, 3421-3429.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı . (2021). Devlet ve İl Yolları Envanteri. Ankara: Karayolları Genel Müdürlüğü.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2019). 2019 Yılı Deniz Ticareti İstatistikleri. Ankara: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2019). Bütçe. Ankara: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2020). TCDD 2016-2020 İstatistik Yıllığı. Ankara: T.C. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2020). Veriseti. Ankara: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. United States Deparment of Transportation. (2021). U.S. - International Freight Trade by Transportation Mode. Washington: Bureau of Transportation Statistics.
• Yiğit, V. (2016). Hastanelerde tibbi malzeme talep tahmini: Serum seti tüketimi üzerinde örnek bir uygulama. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 5(4), 207-222.
• Zeng, T., Hu, D., & Huang, G. (2013). The Transportation Mode Distribution of Multimodal Transportation in Automotive Logistics. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 405-417. Alliance Experts. (2021, 12 14). International Transportation of Goods, Transport Prices & Other Costs. Alliance Experts: https://www.allianceexperts.com/en/knowledge/transportation-for-international-trade/ adresinden alındı.
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). Kamu Yatırımlarının Sektörlere Göre Dağılımı. Ankara: T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (tarih yok). Ulaştırma Türlerine Göre Taşınan Yolcu ve Yük Miktarı. Ankara: T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.
• Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü . (2021). 2020 Havayolu Sektör Raporu . Ankara: Streteji Geliştirme Dairesi Başkanlığı . Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2021, 12 14). Boru Hatları ve Projeleri. https://enerji.gov.tr/nukleer-enerji-ve-uluslararasi-projeler-genel-mudurlugu-boru-hatlari-ve-projeleri adresinden alındı.
• European Commission. (2021). EU Transport in Figures. Luxembourg: European Commission.
• Eurostat . (2021). International Trade in Goods by Mode of Transport. Eurostat.
• Görçün, Ö. F. (2018). Ulaştırma Sistemlerine Giriş. K. Büyük içinde, Ulaştırma Sistemleri ve Yönetimi (s. 5). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Güler, A. (2020). Lojistik Sektör Raporu 2020. UTİKAD.
• Güneş, N. (2018, 05 12). Türkiye'nin Stratejik Doğalgaz Boru Hatları. https://www.ilimvemedeniyet.com/turkiyenin-stratejik-dogalgaz-boru-hatlari.html adresinden alındı.
• Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023): Ulaştırma. Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• KPMG Türkiye. (2021). KPMG Perspektifinden Taşımacılık ve Lojistik Sektörüne Bakış. KPMG Türkiye.
• Meixell, M., & Norbis, M. (2008). A Review of the Transportation Mode Choice and Carrier Selection Literature. The International Journal of Logistics Management , 183-211.
• Özoğlu, B., & Demirci, S. (2021). Türkiye'de Karayolu Taşımacılığının Değerlendirilmesi: Bir Literatür Taraması. Ömer Halisdemir Üniversitesi İkitsadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 670-687.
• Polatoğlu, M. G. (2021). Demokrat Parti Dönemi Demiryolu Politikası (1950-1960). Mavi Atlas, 215-231.
• Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. (2020, 12 31). Havayolu Uçak Filosu İstatistikleri. https://web.shgm.gov.tr/tr/kurumsal/4547-istatistikler adresinden alındı Türkiye İhracatçılar Meclisi. (2021). İhracat 2021 Raporu. İstanbul: Türkiye İhracatçılar Meclisi .
• Takım, A., & Ersungur, Ş. (2015). Taşıma Şekillerine Göre Türkiye’de Dış Ticaretin Analizi: Mevcut Durum, Sorunlar ve Beklentiler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 357-376.
• TÜSİAD. (2012). Türkiye'de Dış Ticaret Lojistik Süreçleri: Maliyet ve Rekabet Unsurları. İstanbul: TÜSİAD.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı . (2021). Devlet ve İl Yolları Envanteri. Ankara: Karayolları Genel Müdürlüğü.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2019). 2019 Yılı Deniz Ticareti İstatistikleri. Ankara: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2019). Bütçe. Ankara: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2020). TCDD 2016-2020 İstatistik Yıllığı. Ankara: T.C. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı. (2020). Veriseti. Ankara: T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı.
• United States Deparment of Transportation. (2021). U.S. - International Freight Trade by Transportation Mode. Washington: Bureau of Transportation Statistics.
• Zeng, T., Hu, D., & Huang, G. (2013). The Transportation Mode Distribution of Multimodal Transportation in Automotive Logistics. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 405-417.