Observing the Transformation from the Historical City Center: Urban Transformation Implementations in Tokat City Center

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 3, 1310 - 1326, 26.09.2022

Seçkin Hardal

https://doi.org/10.35674/kent.1011548

Cited By: 1

Öz

City centers are important residential areas as the gathering areas of the population and the places where trade develops. The city centers, which lost their former importance over time, lost their richness and experienced the run-down process. The historical Tokat city center has also turned into a place where commercial functions have weakened and where poor and immigrant groups have settled since the 1950s. In this process, slum-like structures were built in and around the historical city center, and the historical texture was damaged. Partial protection programs were implemented in the early 2000s, but they were not sufficient. Since 2018, with the initiatives of Tokat local governments, the Kaledibi Urban Transformation Project and Sulusokak Surrounding Rehabilitation studies have accelerated. The aim of this study is to critically examine the urban transformation projects implemented in the city center of Tokat and the social and spatial effects that have occurred/future in the space. In order to achieve the aim, interviews were held with the residents of the region, local authorities and municipality officials within the framework of semi-structured forms, observations were made in the field, and data were collected through document analysis. According to the findings obtained from field studies The Kaledibi Urban Transformation Project remains uncertain for the residents of the region, and the process is expected to be clarified and implemented as soon as possible. In addition, residents of the region have concerns about displacement and their rights being denied. In the rehabilitation works around Sulusokak, many buildings were revitalized with exterior cladding works, historical buildings were renewed and started to operate as a museum, culture house, art workshop, hotel and restaurant. These initiatives are considered as the beginning of the gentrification process in the region. When the projects are completed, it is expected that a significant economic revival and significant transformations in the social and spatial structure will occur in the city center of Tokat.

Anahtar Kelimeler

Historical City Center, Urban Transformation, Gentrification, Tokat.

Tarihi Kent Merkezinden Dönüşüme Bakmak: Tokat Kent Merkezinde Kentsel Dönüşüm Uygulamaları

Öz

Kent merkezleri, nüfusun toplanma alanı ve ticaretin geliştiği mekânlar olarak önemli yerleşim alanlarıdır. Zaman içerisinde eski önemini yitiren kent merkezleri, zenginliklerini kaybederek köhneleşme sürecini yaşamıştır. Tarihi Tokat kent merkezi de 1950’li yıllardan itibaren ticari fonksiyonların zayıfladığı, yoksul ve göçmen grupların yerleştiği mekâna dönüşmüştür. Bu süreçte tarihi kent merkezi ve çevresinde gecekondu niteliğinde yapılar inşa edilmiş, tarihi doku zarar görmüştür. 2000’li yılların başında kısmi koruma programları uygulanmış ancak yeterli olmamıştır. 2018 yılından itibaren Tokat yerel yönetimlerinin girişimleri ile Kaledibi Kentsel Dönüşüm Projesi ve tarihi Sulusokak çevresinde sağlıklaştırma çalışmaları hız kazanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Tokat kent merkezinde uygulanan kentsel dönüşüm projeleri ile mekânda meydana gelmiş/gelecek sosyal ve mekânsal etkileri eleştirel bir yaklaşımla ele almaktır. Amacı gerçekleştirebilmek için bölge sakinleri, muhtarlar ve belediye yetkilileri ile yarı yapılandırılmış formlar çerçevesinde görüşmeler gerçekleştirilmiş, sahada gözlemler yapılmış, doküman analizi ile de veriler toplanmıştır. Saha çalışmalarından elde edilen bulgulara göre Kaledibi Kentsel Dönüşüm Projesi bölge sakinleri nezdinde belirsizliğini korumakta, bir an önce sürecin netleştirilmesi ve hayata geçirilmesi beklenmektedir. Bunun yanı sıra bölge sakinlerinin yerinden edilme, hakkını alamama gibi konularda endişeleri bulunmaktadır. Sulusokak çevresi sağlıklaştırma çalışmalarında ise birçok yapı, dış cephe giydirme çalışmaları ile yeniden canlandırılmış, tarihi yapılar yenilenerek müze, kültürevi, sanat atölyesi, otel ve restoran şeklinde faaliyete geçmiştir. Bu girişimler bölgede soylulaştırma sürecinin başlangıcı olarak değerlendirilmektedir. Projeler tamamlandığında ise Tokat kent merkezinde ekonomik anlamda belirgin bir canlanma, sosyal ve mekânsal yapıda ise önemli dönüşümlerin meydana gelmesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarihi Kent Merkezi, Kentsel Dönüşüm, Soylulaştırma, Tokat

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2016). Kentsel korumada temel ilkeler ve Fener-Balat. Z. Ahunbay, İ. Dinçer, Ç. Şahin (Ed.), Neoliberal kent politikaları ve Fener-Balat-Ayvansaray bir koruma mücadelesinin öyküsü kitabı içinde (s. 3-16). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ahunbay, Z., Dinçer, İ ve Şahin, Ç. (Ed.). (2016). Neoliberal kent politikaları ve Fener-Balat-Ayvansaray bir koruma mücadelesinin öyküsü. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Akçay, G. D. (2013). Tokat kenti geleneksel konut dokusunun koruma bağlamında irdelenmesi: Halit Sokak, Bey Sokak, Beyhamam Sokak. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Akın, E. S. ve Özen, H. (2013). Tarihi yapılarda yeniden kullanım sorunları Tokat meydan ve Sulu Sokak. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. (1), 23-48.
• Cami-i Kebir Muhtarlığı Alan Araştırması Raporu, (2020). Cami-i Kebir Mahallesi kentsel risk çalışması. Tokat.
• Couch, C. & Fraser, C. (2003). Introduction: the European context and theoretical framework. C. Couch, C. Fraser, S. Percy (Ed.), Urban regeneration in Europe (pp. 1-16). Blackwell Publishing.
• Creswell, W. J. (2014). Araştırma deseni. (S.B. Demir Çev. Ed). Eğiten Kitap.
• Enlil, M. Z. (2000). Yeniden işlevlendirme ve soylulastırma: Bir sınıfsal proje olarak eski kent merkezlerinin ve tarihi konut dokusunun yeniden ele geçirilmesi. Domus m, (8). 46-49.
• Ercan, A. M. (2015). İstanbul’da tarihi mahallelerde sürdürülebilir topluluk gelişimi: stratejiler, çelişkiler ve çıkmazlar. B. Duman, İ. Coşkun (Der.), Neden nasıl ve kim için kentsel dönüşüm kitabı içinde (s. 401-430). Litera Yayıncılık.
• Erkan, E. N. (2009). Kentsel yenileme ve İstanbul: Kente teslim olmak, kenti teslim almak. S. Kayasü, O. Işık, N. Uzun, E. Kamacı (Ed.). Gecekondu, Dönüşüm, Kent Tansı Şenyapılı’ya armağan kitabı içinde (s. 219-242). ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği.
• Erkara, A. (2019). Kentsel korumada sürdürülebilir turizm ilkelerinin belirlenmesi: Tokat kentsel sit alanı örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Eroğlu, E. (2021). Yerel kalkınma ve istihdam projeleri, [Erişim: 10 Eylül 2021, https://eyuperoglu.com.tr/yeniprojeler.php].
• Hardal, S. (2019). İstanbul’da tamamlanan kentsel dönüşüm projelerinin sosyal ve mekânsal etkileri (Gaziosmanpaşa, Esenler ve Zeytinburnu Örneği). [Yayımlanmamış doktora tezi), Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi.
• Harvey, D. (2016). Sosyal Adalet ve şehir (5.bs). (M. Moralı, Çev.). Metis Yayınları.
• Kayasü, S. ve Uzun, N. (2009). Kentsel dönüşüm/yenileme-kentsel yeniden canlandırma/yenileş(tir)me: kavramlara yeni bir bakış. S. Kayasü, O. Işık, N. Uzun, E. Kamacı (Ed.). Gecekondu, Dönüşüm, Kent Tansı Şenyapılı’ya armağan kitabı içinde (s. 151-162). ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği.
• Kılıç, T. ve Hardal, S. (2019). İstanbul’daki kentsel dönüşüm projelerinin genel bir eleştirisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(62), 347-355. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3058
• Kocatürk, A. G. ve Şengül, M. (2014). Ticaret merkezinden yoksulluk mekânına Sulusokak. A. Açıkel vd. (Ed.), Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tokat Tarihi ve Kültürü Sempozyumu Bildiriler: Cilt. II. Şehirleşme, Kent Kuramları ve Mimari ile İlgili Bildiriler içinde (s. 385-410). Tokat Valiliği Özel İdaresi.
• Kocatürk, A. G. ve Şengül, M. (2020). Kapitalist ataerkil ilişkiler ve kentsel mekânda kadınların gündelik hayatının coğrafyası: Tokat örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 75(2), 715-746. https://doi.org/10.33630/ausbf.678772
• Korumaz, M. ve Eraslan, H. M. (2019). Tokat Tarihi Kent Merkezi Taşhan ve Civarı Yeniden Canlandırma Çalışmalarına Yönelik Değerlendirmeler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(65), 411-423.
• Krase, J. & Desena, N. J. (Ed.). (2020). Gentrification around the World, Volume I. Palgrave Macmillan.
• Özden, P. P. (2016). Kentsel yenileme yasal-yönetsel boyut planlama ve uygulama (2.bs). İmge Kitabevi.
• Smith, N. (1987). Gentrification and the rant gap. Annals of the Association of American Geographers. 77(3), 462-465.
• Smith, N. (2002). New globalism, new urbanism: Gentrification as global urban strategy. Antipode, 34(3), 427-450. https://doi.org/10.1111/1467-8330.00249
• Şahin, Z. S. (2015). Uluslararası örnekler ışığında bir kavram ve kamu politikası olarak kentsel dönüşüm. B. Duman, İ. Coşkun (Der.), Neden nasıl ve kim için kentsel dönüşüm kitabı içinde (s. 53-81). Litera Yayıncılık.
• Tokat Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü. (2021). Altyapı ve kentsel dönüşüm hizmetleri şube müdürlüğü faaliyetleri, [Erişim: 18 Temmuz 2021, https://webdosya.csb.gov.tr/db/tokat/webmenu/webmenu11777.pdf].
• TOKİ. (2011). Kentsel dönüşümde model arayışları (1.bs). TOKİ Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı.
• Uzun, N. (2015). İstanbul’da seçkinleştirmenin üç aşaması: Cihangir, Galata ve Tarlabaşı üzerinden bir değerlendirme. B. Duman, İ. Coşkun (Der.), Neden nasıl ve kim için kentsel dönüşüm kitabı içinde (s. 431-452). Litera Yayıncılık.
• Ünal, Ç. (2005). Şehir coğrafyası açısından Tokat (2.bs). Aktif Yayınevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (2.bs). Seçkin Yayıncılık.