Kent İmgesinin Yapıtaşı Olarak Sokaklarda Mekânsal Zenginliğin Fraktal Geometri İle Analizi

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 3, 1341 - 1358, 26.09.2022

Dilara Yılmaz , Sevgi Öztürk , Öznur Işınkaralar

https://doi.org/10.35674/kent.996119

Cited By: 3

Öz

Tarihsel süreç içerisinde birçok alanda sosyal, kültürel ve fiziksel anlamda değişim ve dönüşümler meydana gelmiştir. 21.yüzyılda kentlere dair yaklaşımlarda da değişmeler görülmeye başlanmıştır. Geleceğin kentlerinin artık geçmişteki kentlerin devamı niteliğinde olmayacağı düşünülmektedir. Sonsuz sayıda unsurlarla ve yapılarla meydana gelen kentler artık dinamik, doğrusal olmayan, sürekli değişim ve dönüşüm içerisinde olan karmaşık sistemler olarak açıklanmaktadır. Değişen yeni yaklaşımda ise kentleri tanımlayan, kimliklerine önemli ölçüde katkı sağlayan en önemli unsurun kentsel mekân zenginliği olduğu belirtilmektedir. Bu bağlamda çalışmada kentsel mekân zenginliği fraktal geometri yöntemi ile değerlendirilmiştir. Sokak ölçeğinde yapılan çalışma, İstanbul ve Ankara kentlerinden seçilen 46 sokağın mekânsal zenginliğinin bir analizini sunmaktadır. Örneklem alan olarak sokakların seçiminde fiziksel niteliklerin farklılaşması belirleyici olmuştur. İlk olarak HarFa 5.5 programı yardımıyla sokak görüntülerinin fraktal boyutları hesaplanmış, elde edilen değerler ile sokakların fiziksel nitelikleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi için SPSS 22 programında korelasyon analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda fraktal boyutu istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde etkileyen nitelikler tespit edilmiştir. Daha sonra bu nitelikler etki yönü ve düzeylerine göre sıralanmıştır. Etki düzeyinin en yüksek olduğu niteliklerin, sokaklardaki bina cephelerinin yoğunluğu ve farklı cephe düzenlemesine sahip bina sayısı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

fraktal geometri, kent imgesi, mekansal zenginlik, sokak tasarımı

Teşekkür

Bu çalışma “KENTSEL İMGE AÇISINDAN ÖNEMLİ OLAN SOKAKLARIN FRAKTAL GEOMETRİ İLE İRDELENMESİ” başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiştir.

An Analysis about Spatial Richness of the Streets as a Building Stone of Urban Image via Fractal Geometry

Öz

In the historical process, social, cultural, and physical changes and transformations have occurred in many areas. In the 21st century, changes have begun to be seen in the approaches to cities. It is considered that the city of the future is not going to be a continuation of the cities of the past no longer. Cities, which are formed with an infinite number of elements and structures, are now explained as dynamic, non-linear, complex systems that are in constant change and transformation. In the changing new approach, it is stated that the most important element that defines cities and contributes significantly to their identities is the richness of urban space. In this context, the richness of urban space was evaluated by the fractal geometry method within the study. This street-scale study provides an analysis of the spatial richness of 46 streets selected from the cities of Istanbul and Ankara. The differentiation of physical qualities was decisive in the selection of streets as the sample area. First, the fractal dimensions of the street images were calculated with the help of the HarFa 5.5 program, and correlation analysis was performed in the SPSS 22 program to decide the connection between the obtained values and the physical qualities of the streets. As a result of the analysis, the qualities that affect the fractal dimension at a statistically significant level were determined. Then these qualities were sorted according to the direction and level of influence. It has been established that the qualities with the highest level of influence are the density of building facades on the streets and the number of buildings with different facade arrangements.

Anahtar Kelimeler

fractal geometry, urban image, spatial richness, street design

Kaynakça

• Ahmida Saleh, E. A., Işınkaralar, Ö. (2022). Analysis of trace elements accumulation in some landscape plants as an indicator of pollution in an urban environment: Case of Ankara. Kastamonu University Journal of Engineering and Sciences, 8 (1) , 1-5.
• Akbarishahabi, L. (2017). İmgelenebilir Kentsel Mekânların Niteliklerinin Fraktal Yaklaşım İle Saptanması ve Bir Tasarım Gramerinin Geliştirilmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı. Ankara.
• Akbarishahabi, L., Tekel, A. (2017). Fractal Analysis of Street Physical Characteristics: The Development of a Practical Tool For Improving Visual Quality in Street Scenes. Ecology Planning and Design, 316-326.
• Alexander, C., Ishikawa, S., & Silverstein, M. (1977). A Pattern Language, Towns, Buildings, Construction. (Second Edition). New York: Oxford University Press.
• Batty, M. (2005). Cities and Complexity: Understanding Cities With Cellular Automata, Agent-Based Models, and Fractals. Cambridge: The MIT Press.
• Batty, M., Longley, P. (1994). Fractal Cities: A Geometry of Form and Function. San Diego CA, USA: Academic Press Proffessional Inc.
• Batty, M., Xie, Y. (1996). Preliminary Evidence For a Theory of The Fractal City. Environment and Planning: A, 28, 1745–1762.
• Bayraktar, E. P., Isinkaralar, O., & Isinkaralar, K. (2022). Usability of several species for monitoring and reducing the heavy metal pollution threatening the public health in urban environment of Ankara. World Journal of Advanced Research and Reviews, 14(3), 276-283.
• Benguigui, L., Daoud, M. (1991). Is The Suburban Railway System A Fractal? Geographical Analysis, 23, 362–368.
• Bovill, C. (1996). Fractal Geometry in Architecture and Design. Boston: Birkhauser Verlag.
• Buyukcivelek, A. B. (2017). The Capitalist Political Economy and Transformation of Public Spaces: The Case of Gençlik Parkı, Ankara. Built Environment, 43(2), 173-192.
• Cengiz, B., Cengiz, C., Dağlı, P.K. (2017). Üniversite öğrencileri açısından kentsel kültürel peyzajlarda karakter ve algı değişimi: Bartın, Amasra, Safranbolu. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty, 17(1), 45-56.
• Cengiz, C., Karaelmas, D., & Boz, A. O. Plant Use on Urban Roads within the Scope of Streetscape: Zonguldak Case Study. International Journal of Scientific and Technological Research, 5(12), 306-313.
• Chen, Y. (2012). Fractal Dimension Evolution and Spatial Replecement Dynamic of Urban Growth. Chaos, Solution ve Fractal, 45, 115-124.
• Cooper, J. (2003). Fractal Assessment of Street Level Skylines a Possible Means of Assessing and Comparing Character. Urban Morphology, 7(2), 73-82.
• Cooper, J., Oskrochi, R. (2008). Fractal Analysis of Street Vistas: A Potential Tool for Assessing Levels of Visual Variety in Everyday Street Scenes. Environment and Planning B Planning and Design, 35(2), 349-363.
• Cooper, J., Oskrochi, R. (2013). The Influence of Fractal Dimension and Vegetation on The Perceptions of Streetscape Quality in Taipei: With Comparative Comments Made in Relation to two British Case Studies. Environment and Planning B Planning and Design, 40(1), 43-62.
• Cutting, J., Garvin, J. (1987). Fractal Curves and Complexity. Perception and Psychophysics, 42(4), 365-370.
• Erdoğan, G. (2015). Kent Makroformlarının Mekânı Kullanma Verimliliklerinin Fraktal Boyut İle İncelenmesi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, İzmir.
• Eysenck, M. Keane, M. (2000). Cognitive Psychology. (Fourth edition). Philadelphia: Psychology Press.
• Gehl, J. (1987). Life Between Buildings: Using Public Space. New York: Van Nostrand.
• Goldberger, A. (1996). Fractals and The Birth of Gothic: Reflections on The Biologic Basis of Creativity. Journal of Molecular Psychiatry, 1(2), 99-104.
• Hagerhall, C. M., Purcell, T. and Taylor, R. (2004). Fractal Dimension of Landscape Silhouette Outlines as a Predictor of Landscape Preference. Journal of Environmental Psychology, 24(2), 247–255.
• Işınkaralar, Ö., Varol, Ç. (2021). Kent Merkezlerinde Ticaret Birimlerin Mekânsal Örüntüsü Üzerine Bir Değerlendirme: Kastamonu Örneği. Journal of Architectural Sciences and Applications, 6 (2), 396-40.
• Jacobs, J. (1961). The Death And Life of Great American Cities. London: Vintage Books.
• Kacha, L., Matsumoto, N., Mansouri, A. and Cavalcante, A. (2013). Predicting Perceived Complexity Using Local Contrast Statistics and Fractal Information. Courrier du Savoir, 16, 89-97.
• Karagöz, E. (2019). Geleneksel Konutlarda Cephe Kurgusunun Fraktal Boyut Analizi Kullanılarak Karşılaştırılması: Isparta Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı. Isparta.
• Kilicoglu, C., Cetin, M., Aricak, B., Sevik, H. (2021). Integrating multicriteria decision-making analysis for a GIS-based settlement area in the district of Atakum, Samsun, Turkey. Theor Appl Climatol 143, 379–388.
• Köse, B., Dönmez, Y., (2021). Mahalle Ölçeğinde Kültürel Değerlerin Kent Kimliğine Etkileri: Kale Mahallesi-Samsun. Kent Akademisi, 14(4), 1156-1190.
• Mandelbrot, B. (1982). The Fractal Geometry of Nature. San Francisco: W.H. Freeman and Company.
• Mcadams, M. (2007). Fractal Analysis and The Urban Morphology of a City in a Developing Country: A Case Study of Istanbul. Marmara Coğrafya Dergisi, 15,149-172.
• Montgomery, J. (1998). Making a City: Urbanity, Vitality and Urban Design. Journal of Urban Design, 3(1), 93-116.
• Ozturk, S., Ayan, E. and Isinkaralar, O. (2018) Visual Landscape Evaluation of Kastamonu Clock Tower Environment as a Historical Urban Area. Fresen. Environ. Bull. 27, 9617- 9625.
• Ozturk, S., Isinkaralar, O., Yilmaz, D. and Cicek, E. (2021c). Tourists’ Perspective of Cultural Heritage Areas: Importance-Performance Analysis of Safranbolu. Research&Reviews In Architecture,Planning and Design, Gece Akademi, Chapter 7, pp. 133-155
• Önaç, A.K., Birişçi, T. (2019). Transformation of Urban Landscape Value Perceptionover Time: a Delphitechnique Application. EMAS, 191(12), 1-24.
• Önaç, A., Altunsoy, H. (2020). Cultural and Spatial Changes Caused Byintensive Migration in Urban Areas; Evidence from Hatay, Turkey. Turkish Journal of Forest Science, 4(2), 270-.281.
• Öztürk, S. ve Işınkaralar, Ö. (2019). Kastamonu Kent Merkezinde Otopark Sorunsalı: Eleştirel Bir Değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(67), 506- 511.
• Öztürk, S., Işınkaralar, Ö., Yılmaz, D., Çılgınoğlu, H. (2021b). Bir Kültür Turizmi Destinasyonu Olarak Hasankeyf Örneğinde Ziyaretçi Memnuniyeti. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23 (2), 359-369.
• Öztürk, S., Işınkaralar, Ö., Yılmaz, D., (2021a). Restorasyon çalışmaları sonrası yerel halkın algı ve tutumları (Kayseri kalesi örneği). Doğu Coğrafya Dergisi, 26(45), 183-194.
• Salingaros, N. A. (1999). Urban Space and its Information Field. Journal of Urban Design, 4(1), 29-49.
• Sevik, H., Isinkaralar, K., & Isinkaralar, O. (2018). Indoor air quality in hospitals: The case of Kastamonu Turkey. J Chem Biol Phys Sci Sect D, 9(1), 67-73.
• Stamps, A. E. (2002). Fractals, Skylines, Nature and Beauty. Landscape and Urban Planning, 60(3), 163-184.
• Taylor, N. (1999). The Elements of Townscape and The Art of Urban Design. Journal of Urban Design, 4, 195–209.
• Turhan, K. (2018). Fraktal Geometrinin İç Mimari Kurguda Kullanımına Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı. Ankara.
• Uğur, İ., Dönmez, Y. (2021). Somut Kültürel Miras Alanlarının Turistik Çekicilik Açısından Değerlendirilmesi: Birgi Örneği. Journal of Academic Tourism Studies, 2(2): 54-67.
• Varol, C., Soylemez, E. (2019). Socio-spatial network structures in border regions: West and East borders of Turkey. In Cities as Spatial and Social Networks (pp. 207-225). Springer, Cham.