Şehir Havalimanı Modeli ile Değişen Gelir Yapılarının İçerik Analizi Yöntemiyle İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 1, 612 - 631, 20.03.2023

Tuğçe Çopur , Ümmühan Beste Yıldırım , Vildan Durmaz

https://doi.org/10.35674/kent.1206405

Öz

Havacılık tarihinin başlangıcından günümüze kadar geçen zaman içerisinde insanların yaşam şekillerindeki değişim ve teknolojik gelişmelerle birlikte istek ve ihtiyaçları da değişime uğramıştır. Bu süreç içerisinde ise havalimanları, artan rekabet koşullarında geleneksel uygulamalardan sıyrılarak ticarileşmeye ve şehirleşmeye doğru bir değişim göstermektedirler. Bu değişim ve gelişmeler havalimanlarını, gelirlerini de artıracak yeni uygulamalar aramaya doğru yönlendirmektedir. Artık havalimanları hem ulaşımı tesis eden merkezler hem de eğlence, kültür-sanat, turizm, teknoloji, lojistik, hizmet ve üretim faaliyetlerini bir arada gerçekleştiren merkezler olarak karşımıza çıkmaktadır. Havalimanları süreç içerisinde geleneksel iş modelinden ticarileşen iş modeline ve günümüzde şehirleşen iş modeline dönüşmüşlerdir. Bu dönüşüm havalimanı gelir kaynaklarında da çeşitlenmelere neden olmuştur. Geleneksel havalimanlarının havacılık temelli gelir kaynakları incelendiğinde en önemli gelir kaynaklarının havacılık gelirleri olduğu görülmektedir. Ticari ve şehir havalimanlarında ise havacılık gelirlerinin yanı sıra havacılık dışı gelir kaynaklarının da payının önemli olduğu görülmektedir.
Çalışma kapsamında Skytrax sıralamasına göre 2021 yılı içerisinde ilk 10’a giren havalimanları incelenmiştir. Çalışmada, havalimanlarının yayınlamış olduğu yıllık raporlar ve alanyazın taraması sonucu ikincil veri kaynaklarından faydalanılarak veriler toplanmıştır. Elde edilen veriler nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi ile analiz edilmiştir. Çalışmaya konu olan havalimanlarının iş modelleri ortaya konularak yoğun rekabet koşullarında değişen ve farklılaşan gelir yapıları açıklanmıştır. Çalışma sonucuna göre incelenen havalimanlarının gelirleri teknolojik, toplumsal ve sürdürülebilirlik faaliyetlerinden elde edilen gelirler olarak üç ana başlıkta toplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aerotropolis, Havalimanı İş Modeli, Havalimanı Gelir Yapıları, Gelir Yapısı, Şehir Havalimanı Modeli

Analysis of Changing Revenue Structures of The Cıty Airport Model by The Content Analysis

Öz

From the beginning of aviation background to the nowadays, people's demands and needs have also changed with the changes in their lifestyles and technological developments. In this process, airports show a change towards commercialization and urbanization by getting rid of traditional practices under increasing competition conditions. These changes and developments lead airports to seek new applications that will increase their revenues. Now, airports appear as both centers that establish transportation and centers that perform entertainment, culture-arts, tourism, technology, logistics, service and production activities together. Airports have transformed from a traditional business model to a commercialized business model and an urbanized business model in the process. This transformation has also led to diversification in airport revenue sources. When the aviation-based income sources of traditional airports are examined, it is seen that the most important income sources are aviation incomes. In commercial and city airports, it is seen that the share of non-aviation income sources is important in addition to aviation revenues.
Within the scope of the study, the top 10 airports in 2021 according to the Skytrax ranking were examined. In the study, data were collected by making use of secondary data sources as a result of annual reports published by airports and literature review. The data obtained were analyzed by content analysis, one of the qualitative research methods. The business models of the airports that are the subject of the study are presented and the income structures that change and differentiate under intense competition conditions are explained. According to the conclusions of the article, the revenues of the airports examined were collected under three main headings as revenues from technological, social and sustainability activities.

Anahtar Kelimeler

Airport Business Model, Airport Revenue Structures, Revenue Structure, City Airport Model, Aerotropolis, , Airport Revenue Structures

Kaynakça

• ACAR, N. ve NUR, R. (2018). "Havalimanında Sunulan Hizmetlerin Engelli Yolcular Tarafından Değerlendirilmesi: Ankara Esenboğa Havalimanı Örneği", Erciyes İletişim Dergisi, 5 (4): 733-748.
• Airports Council International (2007). Understanding Airports Business.http://www.aci.aero/Media/aci/file/Position%20Briefs/Understanding%20t he%20airport %20business%202007.pdf / Erişim Tarihi: 30.11.2021.
• AKCA, M. (2020). "Havalimanı Şehri Modeli", International Journal of Management and Administration, 4 (7): 178-188.
• ALICI, A. (2017). "Havalimanı Gelir Türleri Ve Havacılık Dışı Ticari Gelirlerin Önemi", Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 9 (2): 1-16.
• AYDOĞAN, S. (2021). Havalimanı Hizmet Kalitesinin Genel Olmayan Ölçüm Yapısı: Alan Yazın Taraması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26 (2), 97-117.
• BELOBABA, P. (2009). The Global Airline Industry. John Wiley & Sons, Ltd, United Kingdom.
• BATTAL, Ü. (2006). "Bir Kamu Yatırımı Olarak Havaalanı Mülkiyet Yapısı ve Finansman Kaynakları", Amme İdaresi Dergisi, 39 (3): 95-118.
• BATTAL, Ü. ve BAKIR, M. (2017). "The Current Situation and Change in Airport Revenues: Research on The Europe’s Five Busiest Airports", International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 7 (7): 287-303.
• BOLAT, E. ve DURMAZ, V. (2020). "Havalimanlarında Yeni Dönem Aerotropolis Yapılar: İstanbul Havalimanı Örneği", Journal of Awareness, 5 (3): 375-390.
• Changi Airport Group , Annual Report. (2021). changiairport.com/media- centre/resources/archives.html adresinden alındı
• DALKIRAN, A. (2018). "Havalimanı Yönetimi Ve Sürdürülebilirlik", Sürdürülebilir Havacılık Araştırmaları Dergisi, 3 (2): 88-109.
• DAĞLI, D. (2020).” Ticari Havalimanı Modelinde Havacılık Dışı Gelirler”, 5.International EMI Entrepreneurship & Social Sciences Congress ,s. 545.
• DE NEUFVİLLE, R., AMEDEO, O. ve BELOBABA, P. (2013). Airport Systems Planning, Design, and Management Second Edition. The Mcgraw-Hill Education Llc, Usa.
• DOGANİS, R. (2005). The Airport Business. Routledge, New York.
• FRANK, O. (1998). European Airport Retailing Growth Strategies for the New Millennium. Macmillan Press Ltd, London.
• GRAHAM, A. (2009). "How important are commercial revenues to today's airports?", Journal of Air Transport Management, 15 (3): 106-111.
• GRAHAM, A."Airport Strategies to Gain Competitive Advantage". http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.575.1436&rep=rep1&ty pe=pdf /, 27.11.2021.
• HALPERN, N. ve GRAHAM, A. (2013). Airport Marketing. New York: Taylor & Francis Group.
• Hamad International Airport Annual Report. (2021). https://www.qatarairways.com/content/dam/documents/annual- reports/2021/annual-report-en.pdf adresinden alındı.
• Hong Kong Airport Annual Report . (2021). https://www.hongkongairport.com/en/airport- authority/publications/annual-interim-reports/annual2020 adresinden alındı.
• ICAO, A.-1. (2009). Havaalanı Tasarımı ve İşletimi. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• ICAO. (2013). Airport Economics Manual. ICAO Publications, Montreal.
• ICAO. (2018). Annex 14, Aerodromes, Aerodrome Design and Operations. ICAO Publications, Montreal.
• Incheon International Airport Corporation, Annual Report. (2021). https://www.airport.kr/co_file/en/file01/2014_ICN_AR_Eng.pdf adresinden alındı.
• Japan Airport Terminal Haneda, Annual Report. (2021). https://www.tokyo-airport- bldg.co.jp/en/ir/library/index.html adresinden alındı .
• Kansai Airport Annual Report . (2021). http://www.kansai- airports.co.jp/en/news/2021/827/E_20211215_PressRelease_FiscalYear2021.pdf adresinden alındı.
• KENANOĞLU, M. ve AYDIN, M. (2017). Havaalanlarının Ekonomik ve Sosyal Etkileri: Türkiye Değerlendirmesi. ICOPEC Institutions, National Identity, Power, and Governance in the 21st Century (s. 281-304). Belgrade: IJOPEC Publication.
• KRAMER, L. (2010). Airport Revenue Diversification, Transportation Research Board: Washington, D.C.
• KUYUCAK, F. (2001). Havaalanlarında Performans Analizi için Bir Model Önerisi ve Türkiye’deki Havalimanlarında Uygulanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• KUYUCAK, F. (2007). Havaalanlarında Değer Odaklı Yönetim Yönelimli Bilgi Sistemlerinin Kullanılması ve Atatürk Havalimanı Terminal İşletmeciliği Uygulaması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• KUYUCAK, F. (2018). 21. Yüzyılda Havaalanı İşletmeciliği. Nisan Kitabevi, Türkiye.
• London Heathrow Airport Annual Report. (2021). https://www.heathrow.com/content/dam/heathrow/web/common/documents/com pany/investor/reports-and-presentations/annual- accounts/sp/Heathrow_SP_Limited_ARA_2021.pdf adresinden alındı.
• Munich Airport Annual Report . (2021). https://report2021.munich-airport.com/ adresinden alındı.
• Narita International Airport Corporation, Annual Report. (2021). https://www.naa.jp/en/annual/ adresinden alındı.
• NİCHOL, C. (2007) "Innovative Finance and Alternative Sources of Revenue for Airports: A Synthesis of Airport Practice" Transportation Research Board of the National Academies, 9(2): 1-42.
• PEREZGONZALEZ, J. D. ve GİLBEY, A. (2011). "Predicting Skytrax Airport Rankings from Customer Reviews", Journal of Airport Management, 5(4): 335-339.
• RODOPLU, H. ve DAĞLI, D. (2020). "Ticari Havalimanı Modelinde Havacılık Dışı Gelirler", 5th International EMI Entrepreneurship & Social Sciences Congress, 7(38): 557-570.
• RADOPLU, H. (2021).” Ticari Havalimanı Modeline Dönüşüm Kapsamında Havalimanı Gelir Yapısının Değişimi”, Journal Of Socıal Humanıtıes And Admınıstratıve Scıences, 7(38):410-423.
• SCHAAR, D. ve SHERRY, L. (2010). Analysis of airport stakeholders. Integrated Communications Navigation and Surveillance Conference (ICNS) (s. Paper Number 109, 1-15). Herndon, VA, ABD: IEEE.
• TUNCER, B. ve GAVCAR, E. (2014). "Havalimanı Terminal Hizmet Kalitesini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi", Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (6): 183-211.
• TURAN, F. ve TURAN, S. (2008). "Havaalanlarının Sosyal Etkileri: Sabiha Gökçen Havaalanı Örneği", V. Ulusal Coğrafya Sempozyumu: 161-166.
• ZENGLEİN, M. ve MÜLLER, J. (2007). "Non-Aviation Revenue in the Airport Business– Evaluating Performance", Berlin School of Economics,16(18): 1-20.
• Zurich Airport Annual Report . (2021). https://report.flughafen-zuerich.ch/2021/ar/en/ adresinden alındı.