Yeşil Altyapıların Önemli Bir Parçası Olarak Avlu Peyzaj Tasarım Süreci

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 2, 763 - 775, 15.06.2023

Banu Karaşah

https://doi.org/10.35674/kent.1112993

Öz

Kentlerimizde her geçen gün gri altyapılar artmakta yeşil altyapı ögeleri azalmaktadır. Dünya Sağlık Örgütünün 21 yy. salgını olarak listelediği stresi minimize edebilmek için kentsel açık yeşil alan tasarımlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Avlu tasarımları kentsel peyzaj tasarım kapsamında bina düzeyinde düzenlenen yeşil alanlardan biridir. Bu alanlar kentsel hareketliliğe durağanlık katan bazen de durağanlığı harekete geçiren mekanlara sahip olabilir. Bu çalışmada bireylerin yapı kütleleri arasında sıkışıp kalmayacağı, doğayla temas kurabileceği bir yaşam mekânı olarak avlu peyzaj tasarımı süreci değerlendirilmiştir. 25 öğrenci ile yürütülen bu peyzaj tasarım sürecinde, başarılı olan farklı konsept (alış-veriş avlusu, birkaç konut avlusu, spor kulübü, butik otel avlusu, eğitim yapısı avlusu) 5 örnek çalışma kapsamında değerlendirilmiştir. Ayrıca öğrencilerin mekân örgütlemelerini ortaya koyarken kullandığı temel tasarım ögeleri ve ilkeleri tespit edilmiştir. Öğrencilerin mekân kurguları oluştururken en fazla kullandıkları ögenin renk olduğu, ilkenin ise egemenlik - birlik - denge üçlüsü olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmada üretilen tasarım ürünlerinin peyzaj mimarlığı öğrencileri için bir referans olacağı düşünülmektedir. Kentsel alanlarda insan-doğa ilişkisinin sürdürülebilmesi için etkili tasarım yaklaşımlarından biri olan biyofilik tasarım yaklaşımının benimsenmesi önem arz etmektedir. Avlular gibi kentsel peyzajın küçük mozaiklerinde bile yeşil ve mavi altyapı ögelerine yer verilerek hem kentsel ekosisteme katkı sağlanabilir hem de kentlilere fiziksel ve psikolojik açıdan daha yaşanabilir, stresin mininize edildiği ve refahı arttıran mekân kurguları ortaya çıkarılabilir.

Anahtar Kelimeler

Avlu, Peyzaj Tasarımı, Kentsel Yeşil ve Mavi Mekan, İhtiyaç – Etkinlik – Mekan, Biyofilik Tasarım

Courtyard Landscape Design Process as An Important Part of Green Infrastructures

Öz

In our cities, grey infrastructures are increasing day by day and green infrastructure elements are decreasing. Urban open green space designs are needed to minimize the stress that has listed stress as the “Epidemic of the 21st Century by the World Health Organization (WHO). Courtyard designs are one of the green areas organized at the building level within the scope of urban landscape design. These areas may have spaces that add stasis to urban mobility and sometimes activate stagnation. In this study, the courtyard landscape design process was evaluated as a living space where individuals would not be trapped between building blocks and could contact nature. In this landscape design process carried out with 25 students, 5 different concepts (shopping courtyard, several residential courtyards, sports club, boutique hotel courtyard, educational structure courtyard) were evaluated within the scope of 5 case studies. In addition, the basic design elements and principles used by the students while revealing their spatial organization were determined. It has been determined that the most used principle by students when creating space fiction is the trio of dominance-unity-balance and colour is the most used basic design element. It is thought that the design products produced in this study will be a reference for landscape architecture students. It is important to adopt the biophilic design approach, which is one of the effective design approaches, to maintain the human-nature relationship in urban areas. Even in small mosaics of the urban landscape such as courtyards, green and blue infrastructure elements can be included, contributing to the urban ecosystem as well as creating spaces that are physically and psychologically more liveable for the citizens, minimize stress and increase well-being.

Anahtar Kelimeler

Courtyard, Landscape Design, Urban Green, And Blue Spaces, Urban Green, And Blue Spaces, Need – Activity – Space, Biophilic Design

Kaynakça

• Acar, H., Bekar, M. (2017). Peyzaj Mimarlığı Eğitiminde Bir Stüdyo Çalışması: Kıyı Alanı Peyzaj Tasarım Projesi. MEGARON 12(2), 329-342. DOI:10.5505/megaron.2017.65265.
• Akpınar, A. (2016). How is Quality of Urban Green Spaces Associated with Physical Activity and Health? Urban Forestry and Urban Greening 16, 76–83. DOI:10.1016/j.ufug.2016.01.011.
• Arnberger, A., Eder, R. (2012). The Influence of Green Space on Community Attachment of Urban and Suburban Residents. Urban Forestry and Urban Greening 11(1), 41–49. DOI:10.1016/j.ufug.2011.11.003.
• Arnberger, A., Eder, R. (2015). Are Urban Visitors’ General Preferences for Green-Spaces Similar to Their Preferences When Seeking Stress Relief? Urban Forestry and Urban Greening 14(4), 872–882. DOI:10.1016/j.ufug.2015.07.005.
• Ashbullby, K.J., Pahl, S., Webley, P., White, M.P. (2013). The Beach as A Setting For Families’ Health Promotion: A Qualitative Study with Parents and Children Living in Coastal Regions in Southwest England. Health and Place 23, 138-147. DOI:10.1016/j.healthplace.2013.06.005.
• Bjerke, T., Østdahl, T., Thrane, C., Strumse, E. (2006). Vegetation Density of Urban Parks and Perceived Appropriateness for Recreation. Urban Forestry and Urban Greening 5(1), 35–44. DOI:10.1016/j.ufug.2006.01.006.
• Bolund, P., Hunhammar, S. (1999). Ecosystem Services in Urban Areas. Ecological Economic 29(2), 293–301. DOI:10.1016/S0921-8009(99)00013-0.
• Bonnardel, N. (2000). Towards Understanding and Supporting Creativity in Design: Analogies in A Constrained Cognitive Environment. Knowledge-Based Systems 13(7-8), 505-513. DOI:10.1016/S0950-7051(00)00067-8.
• Bulhaz, Ç., Bulhaz, B. (2019). Tasarım Eğitiminde Stüdyo ve Eleştiri Kültürü. Online Journal of Art and Design 7(5), (Special İssue), 244-259.
• Dang, H., Li, J. (2021). The Integration of Urban Streetscapes Provides the Possibility to Fully Quantify the Ecological Landscape of Urban Green Spaces: A Case Study of Xi’an City. Ecological Indicators 133, 108388. DOI:10.1016/j.ecolind.2021.108388.
• Dayı, G. (2021). Kentsel Dokuda Avlu Kullanımının Malatya Kenti Örneğinde İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Fink, G. (2016). Stress: Concepts, Cognition, Emotion, and Behavior: Handbook of Stress Series, Volume 1. Elsevier Scince, USA.
• Garrett, J.K., Clitherow, T.J., White, M.P., Wheeler, B.W., Fleming, L.E. (2019). Coastal Proximity and Mental Health among Urban Adults in England: The Moderating Effect of Household Income. Health Place 59, 102200. DOI:10.1016/j.healthplace.2019.102200.
• Garrett, J.K., White, M.P., Elliott, L.R., Wheeler, B.W., Fleming, L.E. (2020). Urban Nature and Physical Activity: Investigating Associations Using Self-Reported and Accelerometer Data and The Role of Household Income. Environmental Research 190, 109899. DOI: 10.1016/j.envres.2020.109899.
• Gunnarsson, B., Knez, I., Hedblom, M., Sang, Å.O. (2017). Effects of Biodiversity and Environment-Related Attitude on Perception of Urban Green Space. Urban Ecosystems 20(1), 37–49. DOI:10.1007/s11252-016-0581-x.
• Güneroğlu, N., Bekar, M. (2020). Tasarım Sürecinin Bitkisel ve Yapısal Katman Dâhilinde Çözümlenmesi. Bartın Orman Fakultesi Dergisi 22(1), 9-21. DOI:10.24011/barofd.632743.
• Hammitt, W.E. (2002). Urban Forests and Parks as Privacy Refuges. Journal of Arboriculture 28(1), 19–26. DOI:10.48044/jauf.2002.003.
• Hindistan, A. (2006). Avluların Peyzaj Tasarım Kriterleri Yönünden Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kaplan, R., Kaplan, S. (1989). The Experience of Nature: A Psychological Perspective. Cambridge University Press, New York.
• Kim, H., Shoji, Y., Tsuge, T., Aikoh, T., Kuriyama, K. (2021). Understanding Recreation Demands and Visitor Characteristics of Urban Green Spaces: A Use of the Zero-Inflated Negative Binomial Model. Urban Forestry and Urban Greening 65, 127332. DOI:10.1016/j.ufug.2021.127332.
• Maury-Mora, M., Gomez-Villarino, M.T., Varela-Martínez, C. (2022). Urban Green Spaces and Stress during COVID-19 Lockdown: A Case Study for the City of Madrid. Urban Forestry and Urban Greening 69, 127492. DOI:10.1016/j.ufug.2022.127492.
• Mytton, O.T., Townsend, N., Rutter, H., Foster, C. (2012). Green Space and Physical Activity: An Observational Study Using Health Survey for England Data. Health Place 18(5), 1034–1041. DOI:10.1016/j.healthplace.2012.06.003.
• Oğuz, D., Çakcı, I., Sevimli G., Özgür, Ş. (2010). Yaşlı Bakım Evlerinde Dış Mekân Tasarımı. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi 1, 23-33.
• Onur, D., Zorlu, T. (2017). Tasarım Stüdyolarında Uygulanan Eğitim Metotları ve Yaratıcılık İlişkisi. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communi-cation – TOJDAC 7(4), 542-555. DOI:10.7456/10704100/002.
• Özdoğan, H. (2002). Türkiye’de Meydanlar. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Özköse, A. (1995). Avluların Tarihsel Süreç İçindeki Evrimi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Pasanen, T.P., White, M.P., Wheeler, B.W., Garrett, J.K., Elliott, L.R. (2019). Neighbourhood Blue Space, Health and Wellbeing: The Mediating Role of Different Types of Physical Activity. Environment International 131, 105016. DOI:10.1016/j.envint.2019.105016.
• Sarı, D., Karaşah, B. (2018). Bitkilendirme Tasarımı Öğeleri, İlkeleri ve Yaklaşımlarının Peyzaj Tasarımı Uygulamalarında Tercih Edilirliği Üzerine Bir Araştırma. MEGARON 13(3), 470-479. DOI: 10.5505/MEGARON.2018.29981.
• Smith, N., Georgiou, M., King, A.C., Tieges, Z., Webb, S., Chastin, S. (2021). Urban Blue Spaces and Human Health: A Systematic Review and Meta-Analysis of Quantitative Studies. Cities 119, 103413. DOI:10.1016/j.cities.2021.103413.
• Stadler, J., Kabisch, N., Korn, H. (2017). Nature-Based Solutions to Climate Change Adaptation in Urban Areas: Linkages between Science, Policy and Practice. Springer Nature, Switzerland.
• Şahinler, O. (1984). İç Dış Mekân Bütünleşmesinde Psikolojik Ortam, Makro Mekandan Mikro Mekana Kadar Oluşum; Meydanlar, Avlular ve Sokaklar. Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Bölümü, Yayın No:4, İstanbul.
• Tieges, Z., Georgiou, M., Smith, N., Morison, G., Chastin, S. (2022). Investigating the Association Between Regeneration of Urban Blue Spaces and Risk of Incident Chronic Health Conditions Stratified by Neighbourhood Deprivation: A Population-Based Retrospective Study, 2000–2018. International Journal of Hygiene and Environmental Health 240, 113923. DOI:10.1016/j.ijheh.2022.113923.
• Tuncer, O.C. (1980). Mimarlık Tarihi I ve II. ADMMA Yayını, Ankara.
• Tzoulas, K., Korpela, K., Venn, S., Yli-Pelkonen, V., Ka´zmierczak, A., Niemela, J., James, P. (2007). Promoting Ecosystem and Human Health in Urban Areas Using Green İnfrastructure: A Literature Review. Landscape and Urban Planning 81(3), 167–178. DOI:10.1016/j.landurbplan.2007.02.001.
• Van den Bosch, M., Sang, O. (2017). Urban Natural Environments as Nature-Based Solutions for Improved Public Health – A Systematic Review of Reviews. Environmental Research 158, 373-384. DOI:10.1016/j.envres.2017.05.040.
• Völker, S., Kistemann, T. (2013). “I’m Always Entirely Happy When I’m Here!” Urban Blue Enhancing Human Health And Well-Being İn Cologne And Düsseldorf, Germany. Social Science and Medicine 78, 113-124. DOI:10.1016/j.socscimed.2012.09.047.
• Völker, S., Baumeister, H., Classen, T., Hornberg, C., Kistemann, T. (2013). Evidence for the Temperature-Mitigating Capacity of Urban Blue Space- A Health Geographic Perspective. Erdkunde 67, 355–371. DOI:10.3112/erdkunde.2013.04.05.
• Yıldızcı, A.C. (2000). Kentsel Peyzaj Planlama Ders Notu. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, İstanbul.
• Yılmaz, S., Düzenli, T., Çiğdem, A. (2018). Peyzaj Tasarım Eğitiminde Bir Biçim Arama Yöntemi: Doğadan Esinlenme. Journal of History Culture and Art Research 7(2), 376-389. DOI:10.7596/taksad.v7i2.1427.
• Yoldaş, E. (2010). Kentsel Avluların Değişen Anlam ve Biçimleriyle İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• White, M. P., Pahl, S., Ashbullby, K., Herbert, S., Depledge, M. H. (2013). Feelings of Restoration from Recent Nature Visits. Journal of Environmental Psychology 35, 40–51. DOI:10.1016/j.jenvp.2013.04.002.
• World Health Organisation, 2016. Urban Green Spaces and Health: a Review of Evidence. Retrieved from https://www.euro.who.int/data/assets/pdffile/0005/321971/Urban-green-spaces-and-health-review-evidence.pdf.