The Architectural Façade Features of Traditional Nigde Houses that are Influential in the Formation of Urban Identity

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 3, 1560 - 1579, 15.09.2023

Gülhan Benli

https://doi.org/10.35674/kent.1264261

Öz

Factors such as the change of societies living in cities, migration from village to city, unplanned urbanization, socio-economic and socio-political effects cause the emergence of new settlements in the city, as well as the rapid change and transformation of the local architectural identity that has been formed before. This situation causes cities to become ordinary, similar to each other and even the same, distancing from their original identities. One of the most important parts of the city, which is the object of memory and reflects the identity elements of a period, is the residential architecture. When the old and original neighbourhood textures formed by the Nigde houses are reviewed, it is seen that it was settled on the Kayabasi, Tepeviran and Alaaddin hills in the centre. It was observed that the garden walls and houses were placed by using the slope of the land from the hills to the plain and the planning was made without blocking the view and the sun, thus organic street textures emerged. It is seen that the original two-storey stone houses and organic street texture in the gardens, which constitutes the architecture of Nigde and its nearby villages (Yesilburc Village, Fertek Village, etc.), have been demolished in recent years due to the roads opened for vehicle traffic. Within the scope of the study, it is aimed to reveal the contribution of the architectural elements of the traditional Nigde houses, which constitute the urban identity and urban texture of Nigde and which is one of the biggest components of the urban life setup, to the urban identity.

Anahtar Kelimeler

Urban Identity, City Image, Nigde Houses, Stone Houses, Vernacular Architecture

Kentsel Kimliğin Oluşumunda Etkili Olan Geleneksel Niğde Evlerinin Mimari Cephe Özellikleri

Öz

Kentlerin içerisinde yaşayan toplumların değişmesi, köyden kente göç, plansız şehirleşme, sosyo-ekonomik, sosyo-politik etkiler gibi faktörler, kentte yeni yerleşim alanlarının ortaya çıkmasına ancak aynı zamanda daha önce oluşmuş yerel mimari kimliğin hızlı değişim ve dönüşümüne de neden olmaktadır. Bu durum kentlerin özgün kimliklerinden uzaklaşarak, sıradanlaşmasına, birbirine benzemesine ve hatta aynı olmasına sebep olmaktadır. Kentin hafıza nesnesi olan ve kentin bir döneme ait kimlik ögelerini yansıtan en önemli parçalarından biri ise konut mimarisidir. Niğde evlerinin oluşturduğu eski ve özgün mahalle dokuları incelendiğinde merkezde Kayabaşı, Tepeviran ve Alaaddin tepelerinin üzerinde yerleşildiği görülmüştür. Tepelerden ovaya doğru ve arazi eğiminin kullanılarak bahçe duvarları ile evlerin yerleştirildiği, kimsenin manzara ve güneşine engel olmadan planlama yapıldığı ve böylece organik sokak dokularının ortaya çıktığı gözlenmiştir. Niğde ve yakın çevre köylerinin (Yeşilburç Köyü, Fertek Köyü v.b.) mimarisini oluşturan bahçe içinde ikişer katlı özgün taş evlerin ve organik sokak dokusunun, son yıllarda taşıt trafiği için açılan yollar nedeniyle yıkıldığı gözlenmektedir. Çalışma kapsamında Niğde kent kimliğini, Niğde kent dokusunu oluşturan ve kentin yaşam kurgusunun en büyük bileşenlerinden biri olan geleneksel Niğde evlerinin mimari elemanlarının kent kimliğine olan katkısının ortaya konması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kent Kimliği, Kent İmajı, Niğde evleri, Taş evler, Yöresel Mimari

Kaynakça

• Altuner, H., (1999), “Niğde Evleri”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Altuner, E., (1998), “Niğde Aşağı Kayabaşı Mahallesi Tarihi Yerleşim Dokusunun İncelenmesi ve Koruma Geliştirme Önerisi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altuner, H., (2018), Geleneksel Niğde Evleri, T.C. Niğde Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Niğde.
• Altuncan M., (2003), Geleneksel Niğde Evleri, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, Kültür ve Turizm Bak. Dösimm Basımevi, ISBN:975-17-3096-1, vol:3, pp.57-64, Ankara.
• Ardoin, N. M. (2014), Exploring Sense of Place Environmental Behavior at an Ecoregional Scale in Three Sites, Hum Ecol, vol: 42, pp.425-441, DOI:10.1007/s10745-014-9652-x, Springer Science +Business Media New York.
• Ayyıldız, S., & Erturk, F. (2017), Kentsel Kimlik Bileşenleri ile Yerel Kimliğin İzlerini Sürmek: Kapanca Sokak Örneği, Journal of Architecture and Life, vol:2 issue:1, pp.65-88, DOI:10.26835/my.271053.
• Benli, G., Ozer, D. G., (2018). "Kent Kimliğinin Tanımlanmasında Kültür Envanterinin Rolü: Bitlis Sivil Mimarisi”, TMD, International Refereed Journal of Architecture and Design, DOI:10.17365/TMD.2018.1.3., issue 13, pp.92-124.
• Bayart, J. F. (1999), Kimlik Yanılsaması (Çev. Moralı M.), Metris Yayınları, Istanbul.
• Birlik, S. (2004), Kimlik-Değişim-Tasarım: Trabzon Örneği, Değişimde Kentsel Tasarım-Kentsel Tasarımda Değişim, 15. Uluslararası Kentsel Tasarım ve Uygulamalar Sempozyumu, Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, MSGSÜ Matbaası, Istanbul.
• Büyükmıhcı, G., (2000), “Anadolu’da Konut; Niğde Evleri”, Arkitekt, issue:479, pp. 54-70.
• Çiftçi, H., (2022), Kent Unsurları, Iksad Publishing House, ISBN: 978-625-8377-90-3, Ankara
• Efe, E., (2013), “Niğde İli, Kadıoğlu Konağı Restorasyon Önerisi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erdogan, G., & Akay Corbacıoglu, S., (2018), Denizli Kent Kimliği Bileşenleri, Urban Academy / Rewieved Journal of Urban Culture and Management, vol:11, issue:3, pp.459-473.
• Forty, A. (2001), The Art of Forgetting, Bloomsbury Academic, London.
• Kahvecioglu, H., (1998), “Mimarlıkta İmaj: Mekansal İmajın Oluşumu ve Yapısı Üzerine Bir Model”, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kaypak, S., (2010), “Antakya’nın Kent Kimliği Açısından İrdelenmesi”, Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute, vol:7, issue:14, pp.373-392.
• Korkanc, M., & Savran, A., (2010), Niğde Yöresindeki Tarihi Yapılarda Kullanılan Taşlar ve Sorunları, Project Num:106Y220, 274-287, Niğde.
• Kocalar, A.C. (2019), Niğde’de Tarihi Silüetin ve Kentsel Kimliğin Değişiminin Koruma Bağlamında Analizi, Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art, vol:4, issue:8, pp.01-23.
• Lynch, K. (1960), The Image of the City, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts.
• Lynch, K. (1981), A Theory of Good City Form, MIT Press, Cambridge, Massachusetts.
• Morley, D. & Robins, K. (1997), Kimlik Mekânları (Çev. Zeybekoğlu E.), Ayrıntı Yayınları, Istanbul.
• Norberg-Schulz, C. (1979), Genius Loci: Towards a Phenomology of Architecture, Rizzoli-International Publications, Inc, New York, A.B.D
• Ogurlu, İ., (2014), Çevre - Kent İmajı - Kent Kimliği – Kent Kültürü Etkileşimlerine Bir Bakış, Istanbul Ticaret Odası Fen Bilimleri Dergisi, year:13, issue:26, pp.275-293.
• Ozbek, M. O., Ozbek, M. K., (2015), City as organism new visions for urban life, “Defining Traditional Nigde House Typologies and Their Morphological Language in Ancient Inner Castle Area NigdeTurkey”, 22nd ISUF International Conference, pp.217-226, U+D edition, Italy.
• Ozdas, G., (2007), “Modernleşme Sürecinde Niğde’de Mimari Çevre ve Kentsel Dönüşümler”, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Relph, E. (1976), Place and Palacelessness, Pion Limited, London.
• Rowland, K., (1996), The Shape of Towns, GNN Pub., London.
• Sakar, S. & Unlu, T. (2019), Mekânın Biçimlenişi ve Kentsel Karakterin Oluşumu; İzmir (Kemeraltı) Örneği, Planlama Tmmob Şehir Plancıları Odası Yayını, vol:29, issue:2, pp.129-146, Izmir.
• San, M. K. & Akyigit, H. (2014), Şehir, Kimlik ve Mekânsal Ayrışma, Şehir Üzerine Düşünceler-1, Şehir Düşünce Merkezi Şehir Yayınlar, Esenler Belediyesi ŞDMŞ Yayını, ISBN:978-605-86087-9-5, pp.130-148.
• Tekeli, İ. (1991), “Bir Kentin Kimliği Üzerine Düşünceler”, Kent Planlaması Konuşmaları, Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayını, pp.79-89.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://nigde.ktb.gov.tr/TR-166028/nigde-kultur-varliklari.html Erişim Tarihi: 05.02.2023
• Yavascan Efe, E., (2019), “Çok katmanlı Tarihi Kent Merkezlerinin Korunması İçin Yönetim Planı Modeli Araştırması: Niğde Tarihi Kent Merkezi Örneği”, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Mimarlık Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Wiberg, U. (1993), “Medium-Sized Cities and Renewal Strategies”, The Journal of The RSAI, vol:72, issue:2, pp.135-143.
• -., (2009), Niğde Kültür Envanteri, Tekten press, Nigde.
• -., (no date), Eskimeyen Niğde, Niğde Belediyesi, Ed. Ahmet Köseoğlu, 2. edition, ISBN 978-605-125-254-4.