Assesment of the Effect of Urban Sprawl on Natural Areas: The Example of Izmir

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 4, 2373 - 2397, 16.12.2023

Ceylan Arık , Mercan Efe Güney , Sibel Ecemiş Kılıç

https://doi.org/10.35674/kent.1298390

Öz

The sprawl that occurs with or without a plan in the development process of cities is accepted as a natural course of this process. However, when this form gains continuity, the impact of urban development on natural areas increases and irreparable problems arise. These problems are the deterioration of the soil structure and ecosystem integrity, the loss of production areas, the emergence of food and income security risks, the transformation of rural areas into urban areas and social problems. For this reason, it is important to detect sprawling trends, to protect natural areas and agricultural lands and to solve problems. This study chose İzmir, which is a metropolitan city, as the study area, since the relevant literature shows that sprawl occurs mostly in metropolitan cities. In the study, the data of the Corine Project related to natural and artificial areas were transferred to the Geographical Information System (GIS) environment and associated with the grid system created at the scales of the province, region, district and neighborhood. An evaluation system has been established in the scope of the fullness of each square and its contiguity with the other square in the detection of sprawling. As a result, the region with the most urban sprawl (north axis), the district with the most sprawl in this region (Bergama) and the neighborhoods with the most sprawl in this district were determined. In this way, the change of natural and artificial areas and the situation of urban sprawl were conveyed at the provincial, axis, district and neighborhood levels. The study contributes to the literature by developing a method for detecting sprawling in the province of İzmir, and in Bergama in particular, and its neighborhoods, and suggestions in this direction.

Anahtar Kelimeler

Urban Sprawl, City Planning, Natural Areas, Izmir

Kentsel Saçaklanmanın Doğal Alanlara Etkisinin Değerlendirilmesi: İzmir Örneği

Öz

Kentlerin gelişim sürecinde planla ya da plansız biçimde ortaya çıkan saçaklanma, bu sürecin doğal bir seyri olarak kabul edilmektedir. Ancak, bu biçim süreklilik kazandığında doğal alanlar üzerinde kentsel gelişimin etkisi artmakta ve telafi edilemez sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu sorunlar başlıca toprak yapısının ve ekosistem bütünlüğünün bozulması, üretim alanlarının kaybı ile gıda ve gelir güvenliği riski ortaya çıkması, kırsal alanın kentsel alana dönüşmesi ile sosyal sorunların yaşanmasıdır. Bu nedenle saçaklanma eğilimlerinin tespit edilmesi, doğal alanların ve tarım topraklarının korunması ve sorunların çözümü açısından önemlidir. Bu çalışma ilgili literatürün saçaklanmanın en çok metropoliten kentlerde ortaya çıktığını göstermesi nedeniyle bir metropoliten kent olan İzmir’i çalışma alanı olarak seçmiştir. Çalışmada Corine Projesinin doğal ve yapay alanlara ilişkin verileri Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamına aktarılarak il, bölge, ilçe ve mahalle ölçeklerinde oluşturulan karolaj sistemi ile ilişkilendirilmiştir. Saçaklanmanın tespitinde her bir karenin doluluğu ve diğer kare ile bitişikliği kapsamında bir değerlendirme sistemi oluşturulmuştur. Sonuçta, kentsel saçaklanmanın en çok olduğu bölge (kuzey aksı), bu bölgede en çok saçaklanmanın olduğu ilçe (Bergama) ve bu ilçede en çok saçaklanmanın olduğu mahalleler saptanmıştır. Bu sayede, doğal ve yapay alanların değişimi ve saçaklanma durumu il, aks, ilçe ve mahalle düzeylerinde aktarılmıştır. Çalışma genelde İzmir ilinde ve özelde Bergama ilçesinde ve mahallelerinde saçaklanmayı saptamak üzere bir yöntem geliştirmesi ve bu doğrultudaki önerileri ile literatüre katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Saçaklanma, Şehir Planlama, Doğal Alanlar, İzmir

Kaynakça

• Akseki, H. (2011). “Kentsel Yayılmanın Tarım Arazileri Üzerindeki Etkisi, Konya Kenti Örneği”. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Amcoff, J. (2006). Rural population growth in Sweden in the 1990s: Unexpected reality or spatial-statistical chimera. Population Space and Place, (12) 171-185.
• Başaran, C. (2019). “Kentsel Saçaklanmanın Tarım Arazisi Piyasasına Etkilerinin Analizi: Aydın İli Efeler İlçesi Örneği”. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Bruegmann, R. (2006). Sprawl: A Compact History, University of Chicago press.
• CORİNE. (2015). Arazi Örtüsü Haritaları. https://corinecbs.tarimorman.gov.tr/
• Efe Güney, M.., Parlatangiller, B., & Ayer, M. (2020). The Necessity of Urban Boundaries in Planning Legislation: A Case Study in Bilecik, Turkey. International Journal of Urban and Civil Engineering, 14(1), 7-20.
• Ewing, R. H. (2008). Characteristics, causes, and effects of sprawl: A literature review. Urban ecology: An international perspective on the interaction between humans and nature, 519-535.
• Gaigné, C., Riou, S., & Thisse, J. F. (2012). Are compact cities environmentally friendly?. Journal of Urban Economics, 72(2-3), 123-136.
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji. Ankara: Ayraç Yayınları.
• Habibi, S., & Asadi, N. (2011). Causes, results and methods of controlling urban sprawl. Procedia Engineering, 21, 133-141.
• Harvey, T., & Works, M. A. (2002). Urban sprawl and rural landscapes: perceptions of landscape as amenity in Portland, Oregon. Local Environment, 7(4), 381-396.
• Henderson, V. ve Hyoung, W. G., (2005). Aspects of the rural-urban transformation of countries. Journal of Economic Geography (5) 23-42.
• Jenks, M., Burton, E., & Williams, K. (1996). Compact cities and sustainability: an introduction. The Compact City: a sustainable urban form, 11-12.
• Karataş, N. (2007). “İzmir’deki Șehirsel Saçaklanma Eğilimlerinin Torbalı Ayrancılar’da Arazi Sahipliği El Değișim Süreçlerine Etkileri (1968–2000)”. Planlama Dergisi, TMMOB ŞPO Yayını, Ankara, 2: 12-16.
• Lamela, A., Moliní, F. & Salgado, M. (2011) En búsqueda de unas recomendaciones urbanísticas mundiales de densidad y espacios verdes, Nimbus, 27–28, pp. 95–118.
• Öncel, H. ve Meşhur, M.Ç. (2021). “Konya Kentsel Alanının Büyümesinde Kentsel Saçaklanma ve Nedenleri”. Planlama Dergisi, TMMOB ŞPO Yayını, Ankara, 2021;31(2):191–207.
• Özdemir, S. (1993). “Metropoliten Kent Çeperlerinde Mülkiyet Örüntüsü Değişim Süreci İzmir Örneği”. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Paquette, S. ve Domon, G. (2001) Trends in rural landscape development and sociodemographic recomposition in Southern Quebec (Canada), Landscape and Urban Planning, (55), 215-238.
• Pengjun, Z. (2011) Managing Urban Growth in a Transforming China: Evidence from Beijing, Land Use Policy (28) 96-109.
• Rubiera Morollón, F., González Marroquin, V. M., & Pérez Rivero, J. L. (2016). Urban sprawl in Spain: differences among cities and causes. European Planning Studies, 24(1), 207-226.
• Russo, A., & Cirella, G. T. (2018). Modern compact cities: how much greenery do we need?. International journal of environmental research and public health, 15(10), 2180.
• Sezgin, D. (2010). “Kentsel Saçaklanmanın Verimli Tarım Topraklarının Amaç Dışı Kullanımına Etkisi: Ankara Örneği”. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sezgin, D., & Varol, Ç. (2012). Ankara’daki kentsel büyüme ve saçaklanmanın verimli tarım topraklarının amaç dışı kullanımına etkisi. METU JFA (Journal of the Faculty of Architecture), 29/1: 273-288.
• Sorensen, A. (1999) Land Readjustment, Urban Planning and Urban Sprawl in the Tokyo Metropolitan Area, Urban Studies (36:13) 2333- 60.
• Stone, B., Hess, J. J., & Frumkin, H. (2010). Urban form and extreme heat events: are sprawling cities more vulnerable to climate change than compact cities?. Environmental health perspectives, 118(10), 1425-1428.
• Squires, G. D. (Ed.). (2002). Urban sprawl: Causes, consequences, & policy responses. The Urban Insitute.
• UN-HABITAT (2008) State of the World’s Cities 2008/2009-Harmonious Cities, UNHABITAT, London.
• Yenigül, S. B., & Cihangir Çamur, K. (2013). Saçaklanma dinamiklerinin yerleşimlerin dönüşümüne etkisi: Kırsaldan kentsele Ankara/Pursaklar. İdealkent, 4(9), 198-231.