Barınaklar, Kutsal Alanlar ve Fotoğraf Özneleri Olarak Mağaraları Keşfetmek

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 2, 686 - 699, 17.03.2024

Baybars Sağlamtimur

https://doi.org/10.35674/kent.1427531

Öz

Yeraltı boşlukları olan mağaralarda jeokimyasal ve tektonik süreçler, su aşındırması, hidrotermal aktivite gibi farklı kuvvetlerin etkisi altında, uzun sürede oluşan, eşsiz yapılar bulunmaktadır. İnsanoğlu mağaraları geçmişten günümüze barınak, zindan, ibadethane, soğuk hava deposu, terapi, solunum yolu rahatsızlıklarının tedavisi, yeraltı sularından yararlanma, turizm, vb. pek çok farklı amaçla kullanmıştır. Mağaralar, korunaklı yerler olduklarından insanoğlunun bilinen en eski sanat çalışmalarının da bulunduğu yerlerdir. Mağaraların bu geniş kullanım alanı, karanlık ve kapalı yapıları ile tarihsel süreçte üstlendiği farklı görevler onların daima merak uyandıran, keşfe davet eden ve sanatsal çalışmaların sürdürüldüğü mekanlar olmalarını sağlamıştır. Bu çalışmada, barınak işlevi gören mağaralar, insan yaşamındaki rolleri, uyandırdıkları duygular, kutsal mekân statüleri ve fotoğraf aracılığıyla temsil edilmeleri açısından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

mağara, fotoğraf, barınma, sanat

Exploring the Caves as Shelters, Sacred Spaces, and Photography Subjects

Öz

Caves are underground cavities with unique structures that form over time due to various forces, including geochemical and tectonic processes, water erosion, and hydrothermal activity. From past to the present humans have used caves for many different purposes such as shelter, dungeon, place of worship, cold storage, therapy, treatment of respiratory diseases, use of underground water, tourism, etc. Since caves are protected places, they are also the places where the oldest known works of art of mankind are located. The wide range of uses of caves, their dark and closed structures, and the different roles they have played throughout history, have always made them places of curiosity, discovery, and artistic creation. In this study, caves, which serve as shelters, were examined in terms of their role in human life, the emotions they evoke, their status as sacred places, and their representation through photography.

Anahtar Kelimeler

cave, photography, shelter, art

Kaynakça

• Bars, M. E. (2017). Türk Destanlarında Mağara Kültü Üzerine Bir Değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(52), 75-82.
• Ceylan, S., & Demirkaya, H. (2006). Dim Mağarasının (Alanya) Kaynak Değerleri, Turizmde Kullanımı ve Sürdürülebilirliği. Doğu Coğrafya Dergisi, 15, 199-223.
• Cross, G. S. (2004). Encyclopedia of Recreation and Leisure in America. Thomson Gale.
• Çeti̇ndağ, G. (2007). Türk Kültüründe Mağara Motifi, 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15 Eylül Ankara, Bildiriler. Cilt I, 443-455.
• Dave, M. (2018). The phenomenon of emotion within a photograph. [Canterbury Christ Church University (United Kingdom)]. ProQuest Dissertations Publishing.
• Doğaner, S. (2001). Türkiye Turizm Coğrafyası, İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Ercan, N. G., (2018), Türk Kültüründe Analık ve İz Bırakan Analar. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Avrasya Araştırmaları ABD, Niğde.
• Garofano, M., & Govoni, D. (2012). Underground Geotourism: A Historic and Economic Overview of Show Caves and Show Mines in Italy. Geoheritage, 4, 79-92.
• Güldalı, N. (1983). Oluşumları, Gelişimleri ve Ekonomik Değerleriyle Mağaralar. TÜBİTAK Bilim Teknik Dergisi, 188, 1-4.
• Karadeniz, V., Çelikoğlu, Ş., & Akpınar, E. (2009). Gökgöl Mağarası ve Turizm Potansiyeli. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4/8, 1621-1641.
• Karakaş, R. (2013). Siirt Efsane ve Halk İnanışlarında Yılan Miti. Folklor/Edebiyat Dergisi, 19(73), 49-62.
• Kaya, F., Yozcu, S., & Çetin, G. (2019). Görsel Mağaracılık Deneyimine Yönelik Bir Araştırma: Karaca Mağarası. IWACT’19 International West Asia Congress of Tourism Research. Van, Türkiye.
• Koçan, N. (2012). Karaca Mağarası’nın (Gümüşhane) Alternatif Turizm Kapsamında Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1): 37-44.
• Kopar, İ. (2008). Elmalı Mağarası (İspir-Erzurum). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 71-90.
• Özşahin, E., & Kaymaz, Ç. K. (2014). Gilindire (Aynalıgöl) Mağarası’nın Turizm Potansiyeli (Aydıncık, Mersin). Doğu Coğrafya Dergisi, 19(31), 145-166.
• Özdemir, Ü. (2011). Mencilis Mağarası. Doğu Coğrafya Dergisi, 10(13), 135-150.
• Roux, J-P. (2012). Eski Türk Mitolojisi (Çev. Musa Yaşar Sağlam), Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Sağlamtimur, B. (1996a). Mağara Fotoğrafçılığı (1. bölüm). Fotoğraf Dergisi, 6, 38-39.
• Sağlamtimur, B. (1996b). Mağara Fotoğrafçılığı (2. bölüm), Fotoğraf Dergisi, 7, 80-83.
• Sağlamtimur, B. (1997). Yeraltında Olmak. İçel Sanat Kulübü Bülteni, 55, s35.
• Sever, R. (2011). Polat Mağarası ve Turizm Potansiyeli. Doğu Coğrafya Dergisi, 13(19), 251-266.
• Sontag, S. (2008). On photography. Penguin Modern Classics.
• Şengün, M. T., Kılıçarslan, M., & Göktaş, Y. (2022). Bırkleyn Mağaraları (Diyarbakır) ve Turizm Potansiyeli. Mavi Atlas, 10(1), 219-234.
• Tekin, A. (2018). Yapay Zeka Kullanımının Sanata Etkileri. Kent Akademisi Dergisi, 11(4), 692-702.
• Uludağ Eraslan, R. (2020). Sanat Tarihinde Gölgenin Yanıltıcı Özelliği ve Platon’un Mağara Alegorisi. Ulakbilge, 44, 99-108. doi: 10.7816/ulakbilge-08-44-10
• Uzun, A. (1991) Karaca Mağarası (Torul-Gümüşhane), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Coğrafya Bilim ve Uygulama Kolu. Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 3, 15-24.
• Uzun, A., Zeybek, H. İ. (1996). Akçakale Mağarası (Gümüşhane). Türk Coğrafya Dergisi, 31, 39-55.
• Whitaker, R. W. (2022). Shibumi. e-Press.
• White, E. T. (1999). Path, portal, place: Appreciating public space in urban environment. Architectural Media Ltd.
• Yozcu, S. (2017). Mağaraların Rekreasyonel Kullanımı ve Mağaracılık Motivasyonları: Ayvaini Mağarası Örneği, Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı.
• Zaman, M., Şahin, İ. F., & Birinci, S. (2011). Çal Mağarası (Düzköy-Trabzon) ve Çevresinin Ekoturizm Potansiyeli Açısından Önemi. Doğu Coğrafya Dergisi, 26, 1-23.
• Zarkhah, S. A. A., Ultav, Z. T., & Ballice, G. (2022). The Importance of 'Meaning' as a Component of Place Identity in Public/Urban Interiors: Kızlarağası Inn, İzmir. Kent Akademisi Dergisi, 15(4), 2025-2048.