Şanlıurfa Merkez İlçelerinde İtfaiye İstasyonlarının Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Erişilebilirlik Analizi

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 3, 852 - 866, 16.05.2024

Ercan Vural

https://doi.org/10.35674/kent.1437424

Cited By: 1

Öz

İtfaiye araçlarının acil durum esnasında yangın mahalline hızlı bir şekilde erişebilmesi oldukça önemlidir. Bu doğrultuda itfaiye istasyonlarının şehirdeki konumu, yol durumu, yol ağı, itfaiye ekipmanlarının yeterliliği, meydana gelen yangının türü vb. gibi birçok unsur olaya müdahalenin hızlı veya yavaş gerçekleşmesinde birinci dereceden etkilidir. Çalışma alanı Şanlıurfa merkez ilçeleri olan Eyyübiye, Haliliye ve Karaköprü ilçelerini kapsamaktadır. Bu ilçelerde toplamda 5 itfaiye istasyonu bulunmaktadır. Çalışma alanında 2020-2023 yılları arasında merkez ilçelerdeki yangınların tüm yangınlara oranlarına bakıldığında, bina yangınlarının %19,72, işyeri yangınlarının %10,19, araç yangınlarının %7,2 ve çöp-anız-ekili alan ve orman yangınlarının ise %5,37’sine karşılık gelmektedir. 2023 yılında en fazla yangın 1.098 ile Haliliye ilçesinde meydana gelmiştir. Eyyübiye ilçesinde 749 ve Karaköprü ilçesinde ise 595 yangın olaya müdahale edilmiştir. Bu bilgiler ışığında çalışmada Şanlıurfa merkez ilçelerinde (Haliliye, Eyyübiye, Karaköprü) Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak mevcut 5 itfaiye istasyonun ilçe geneline erişim süresi hesaplanmıştır. İtfaiye araçlarının erişim süresi hesaplanırken ArcGIS 10.8’de buffer (tampon) analizi yapılmıştır. Merkez ilçelerdeki itfaiye istasyonları baz alınarak 500 m’den 75 km’ye kadar etki alanı belirlenmiş ve itfaiye araçlarının erişim süresi zon olarak hesaplanmıştır. 500 m-10 km arasında erişim süresi 7,5 dk iken zon genişledikçe en uzak mesafeye 47 dk’ya varan erişim süresi olduğu hesaplanmıştır. İtfaiyelerin yangına müdahale edebilmesinde saniyelerin dahi önemli olduğu düşünüldüğünde mevcut 5 itfaiye istasyonun yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Bu 5 itfaiye istasyonuna ek olarak 3 itfaiye istasyonu yapılması önerilmiştir. Çalışma alanında çöp-anız-ekili alan ve orman alan yangınlarının fazla olması göz önünde bulundurularak önerilen itfaiye istasyonları genel olarak şehir merkezinden uzakta kırsal alanda konuşlandırılmıştır. Önerilen itfaiye istasyonları ile yangına müdahalede erişim süresinin önemli derecede azaldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Şanlıurfa, İtfaiye, CBS, Acil Durum, Buffer, Erişilebilirlik

Teşekkür

Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanı sayın Ahmet Nur Asoğlu’na ve itfaiye ekiplerine ilgi ve verdikleri destekten dolayı teşekkürlerimi sunarım.

Accessibility Analysis of Fire Station in Şanlıurfa Central Districts With Geographical Information System

Öz

It is very important that fire trucks can reach the fire scene quickly during an emergency. In this direction, many factors such as the location of fire stations in the city, road conditions, road network, adequacy of fire brigade equipment, type of fire, etc. have a first-degree effect on the fast or slow response to the incident. The study area covers Eyyübiye, Haliliye and Karaköprü districts, which are the central districts of Şanlıurfa. There are a total of 5 fire stations in these districts. When we look at the ratio of fires in the central districts to all fires in the study area between 2020-2023, it corresponds to 19.72% of building fires, 10.19% of workplace fires, 7.2% of vehicle fires and 5.37% of garbage-landfill and forest fires. In 2023, the highest number of fires occurred in Haliliye district with 1,098. In Eyyübiye district 749 and in Karaköprü district 595 fire incidents were intervened. In the light of this information, in the study, the access time of the existing 5 fire stations in Şanlıurfa central districts (Haliliye, Eyyübiye, Karaköprü) was calculated by using Geographical Information Systems (GIS). While calculating the access time of fire trucks, buffer analysis was performed in ArcGIS 10.8. Based on the fire stations in the central districts, an impact area from 500 m to 75 km was determined and the access time of fire trucks was calculated as a zone. While the access time between 500 m-10 km is 7.5 minutes, as the zone expands, it is calculated that the access time to the farthest distance is up to 47 minutes. Considering that even seconds are important for fire brigades to intervene in fires, it has been determined that the existing 5 fire stations are insufficient. It is proposed to build 3 fire stations in addition to these 5 fire stations. Considering the high number of garbage-land-farmland and forest fires in the study area, the proposed fire stations are generally located in rural areas away from the city centre. With the proposed fire stations, it has been observed that the access time in fire intervention is significantly reduced.

Anahtar Kelimeler

Şanlıurfa, Fire Department, GIS, Buffer, Accesibility

Kaynakça

• Ceyhan, E., Ertuğay, K., Düzgün, Ş. (2013). Exploratory and Inferential Methods for Spatio-Temporal Analysis of Residential Fire Clustering in Urban Areas. Fire Saf, 58, 226-239.
• Corcoran, J., Higgs, G., Brunsdon, C., Ware, A. (2007). The Use of Comaps to Explore The Spatial and Temporal Dynamics of Fire Incidents: A Case Study South Wales, United Kingdom. Prof. Geogr, 59, 521-536.
• Çağdaşoğlu, A. Ç., Şişman, S., Ergül, İ. (2022). Sezgisel Ağ Tabanlı Konum Tahsis Analiz Algoritmaları İle Tesis Yeri Optimizasyonu: İtfaiye Tesisleri Yer Seçimi Örneği. Journal of Turkish Operations Management, 1(6), 955-976.
• Erden, T. (2009). Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Analitik Hiyerarşi Yöntemine Dayalı İtfaiye İstasyon Yer Seçimi İstanbul Örneği, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Ergin, O. N. (1995). Mecelle-i Umur-i Belediye, Cilt 3, Edt. Cengiz Özdemir, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
• Ertuğay, K., Düzgün, H. Ş. (2006). Eskişehir Kenti Acil Durum Donatı Erişebilirliğinin CBS’ye Dayalı Modellenmesi. 1. Uzaktan Algılama-CBS Çalıştay ve Paneli, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Geçen, R. (2019). Ağ Analizi Kullanılarak Acil Durumlarda İtfaiye Araçlarının Erişilebilirlik Analizi: Ceyhan (Adana) Örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 28(2), 199-211.
• Geçen, R., Ölmez, İ. (2018). Antakya’da (Hatay) İtfaiyelerin Acil Durumlarda Erişilebilirliği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(60), 326-339.
• Guo, M., Han, C., Guan, Q., Huang, Y., Xie, Z. (2020). A Universal Parallel Scheduling Approach to Polyline and Polygon Vector Data Buffer Analysis on Conventional GIS Platforms. Transactions in GIS, 24(6), 1630-1654. https://doi.org/10.1111/tgis.12670
• Halden, D., Mcguigan, D., Nisbet, A., Mckinnon, A. (2000). Guidance On Accessibility Measuring Techniques And Their Application. Scottish Executive Central Research Unit. ISBN: 1842680013
• İBB. (2022). İtfaiye Daire Başkanlığı İstatistikleri 2018-2022. (Erişim Linki https://itfaiye.ibb.gov.tr/img/_155003012023_.pdf (Erişim Tarihi: 09.01.2024).
• Juliao, R. P. (1999). Measuring Accesibility Using GIS. Geo-Computation,99.
• Kaya, H. (2018). Türkiye’de Yangınlar (1923-1960). Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 2(1), 28-39.
• Kemeç, S., Karahan, E. K., Mert, Y. (2019). Acil Sağlık Birimleri Mekânsal Erişilebilirlik Analizi: Van Kenti Örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 24(1), 22-32.
• Kuntay, O. (1976). Planlama Kontrol Aracı olarak Fiziksel Erişilebilirlik ve Çekim Gücü. Şehircilik Enstitüsü Dergisi, 33-47.
• Kuntay, O. (1990). Erişilebilirlik Kesin Bir Öncelik. Planlama Dergisi, Journal of the Chamber of City Planners, 90, 1-7.
• Makrí, M. B. (2001). Accessibility Indices. A toolforcomprehensiveland-useplanning. Proceedings of the TLEnet 5th workshop, TheNordicResearch Network on Modeling Transport, Land-Useandthe Environment, Sweden: Nynäshamn.
• Makri, M. C., Folkesson, C. (1999). Accesibility Measures for Analysis of Land Use and Travelling with Geographical Information Systems. Department of Technologyyan Society, Lund Institute of Technology, Lung Universty & Department of Spatial Planning, Universty of Karlskrona.
• Mitchell, A. (1999). The ESRI Guide to GIS Analysis. Geographic Patterns and Relationships. Redlands (CA): ESRI.
• Öncü, G., Çorumluoğlu, Ö. (2023). Determination of Spatial Distribution of Damage Intensity of Tınazlı-Izmir Forest Fire Using Remote Sensing Indexing Techniques. International Journal of Environment and Geoinformatics, 10(2), 151-158.
• Özaydın, E. A., Ülengin, F., Önsel, Ş., Ağaran, B. (2011). İstanbul’da İtfaiye İstasyonu Yerlerinin Seçimi İçin Yeni Bir Model. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 22(4), 2-12.
• Özgür, H., Azaklı, S. (2001). Osmanlı’da Yangınlar ve İtfaiye Hizmetleri. G.Ü. İ. İ. B. F. Dergisi, 1, 153-172.
• Pekşen, M. F., Uyaroğlu, Y., Soyhan, H. S. (2020). İstanbul, Ankara ve Sakarya İllerinin 2018 Yılı İtfaiye Olaylarının Karşılaştırılması. Mühendislikte Yakıtlar. Yangın ve Yanma Dergisi, 8, 1-19.
• Tataroğlu, O., Altundağ, H. (2022). Türkiye’de İtfaiye Teşkilatlarının Yangınla Mücadelesindeki Teşkilat Kültürünün Değerlendirilmesi. Dirençlilik Dergisi, 6(2), 247-256.
• Wan, A. J., Lıu, Y. X., Xıe, X. J., Tu, R. Q., Qı, X. L., Chen, H. L. (2020). Study on the Influence of Water Systems and Roads Based on Arcgis on the Layout and Morphology of the Forest Plates in Western Sichuan. Earth and Environmental Science, 474, 1-7.