Consistency and Contradictions of the Twelfth Development Plan and the Amendment in the Law on the Regeneration of Areas at Risk of Disaster in Terms of Urban Regeneration

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 6, 2529 - 2547, 15.11.2024

Mert Kayalık , Özge Erbaş Melis

https://doi.org/10.35674/kent.1452506

Öz

The industrialization that began to rise in the 1950s in Türkiye due to its impact has led to a dense housing demand from rural to urban areas. As seen in every developing country, in response to this need, informal construction and slum development have also affected our country. This process has brought along fundamental urban living problems. Additionally, the mentioned illegal construction is an extra risky situation for countries like Turkey, which is located in 42% of the first-degree earthquake zone. Urban regeneration has been considered an important tool from the past to the present for overcoming the mentioned urban problems and creating earthquake-resistant cities. In this study, the focal point is the consistency and contradictions of the “Twelfth Development Plan (2024-2028)” which is published in the 100th year of the Republic and the amendments to the “Law on the Regeneration of Areas at Risk of Disaster” on the urban regeneration process. In this way, it is aimed to contribute to the preparation of more compatible and inclusive urban regeneration regulations in terms of both plans and legal legislation. The inclusion of the topic of urban regeneration in the Twelfth Development Plan has been positively received. However, it might take time for these policies to be successful without developing programs that will encourage society and determining current real estate values. In the new regulation published under Law No. 7471 aims to solve the property problems mainly arising after the Kahramanmaraş earthquakes on February 6, 2023. It also addresses “simple majority” and “financial aid”, while topics such as “tenant rights” and “strengthening of buildings” are not mentioned. As a result, it is believed that a harmonized examination of the development plan that serves the development of the country as a whole and the new legal regulation focusing on the regeneration of areas under absolute disaster risk might contribute to smoother urban regeneration regulations and implementation processes.

Anahtar Kelimeler

Urban Regeneration, Development Plan, Law No. 6306, New Legal Regulation, Disaster

On İkinci Kalkınma Planı’nın ve Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’da Yapılan Değişikliğin Kentsel Dönüşüm Açısından Uyum ve Çelişkileri

Öz

Türkiye’de 1950’lerde yükselişe geçen sanayileşmenin etkisiyle kırdan kente göç yoğun bir konut ihtiyacı doğurmuştur. Bu ihtiyaca istinaden her gelişmekte olan ülkede görüldüğü gibi kaçak yapılaşma ve gecekondulaşma, ülkemizi de etkisi altına almıştır. Bu süreç, temel kentsel yaşam problemleri beraberinde getirmiştir. Ayrıca bahsedilen yasa dışı yapılaşma, Türkiye gibi %42’si birinci derece deprem kuşağında yer alan ülkeler için ekstra riskli bir durumdur. Gerek bahsedilen kentsel problemlerin aşılması gerekse deprem dirençli kentlerin oluşturulması adına geçmişten günümüze kentsel dönüşüm önemli bir araç olarak görülmüştür. Bu çalışmada ise Cumhuriyet’in 100’üncü yılında yayımlanan “On İkinci Kalkınma Planının (2024-2028)” ve “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunda Yapılan Değişikliğin” kentsel dönüşüm açısından uyum ve çelişkileri üzerinde durulmuştur. Bu sayede hem plan hem de yasal mevzuat adına daha uyumlu ve kapsayıcı kentsel dönüşüm düzenlemelerinin hazırlanmasına katkı sağlanması amaçlanmıştır. On İkinci Kalkınma Planında kentsel dönüşüm konusunun başlı başına yer alması olumlu karşılanmıştır. Ancak toplumu teşvik edecek programlar geliştirilmeden ve güncel taşınmaz değerleri belirlenmeden bu politikaların başarıya ulaşmasının zaman alacağı öngörülmektedir. Büyük oranda 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş depremlerinin ardından ortaya çıkan mülkiyet sorunlarını çözmeye yönelik 7471 sayılı Kanun kapsamında yayımlanan yeni düzenlemede ise “salt çoğunluk”, “mali yardım” gibi önemli konular ele alınırken; “kiracı hakları”, “yapıların güçlendirilmesi” gibi konulara değinilmediği görülmüştür. Sonuç olarak, tüm ülkenin gelişimine hizmet eden kalkınma planının ve mutlak afet riski altındaki alanların dönüşümü üzerine odaklanan yeni yasal düzenlemenin eş güdümlü olarak incelenmesi, daha sorunsuz kentsel dönüşüm düzenlemelerine ve uygulama süreçlerine katkı sağlayacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Dönüşüm, Kalkınma Planı, 6306 Sayılı Kanun, Yeni Yasal Düzenleme, Afet

Kaynakça

• Akalın, M. (2015). Sosyal Sürdürülebilirliğin Kentsel Dönüşüm Projeleri İçerisindeki Yeri: Adana Belediye Evleri Mahallesi Örneği. Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 55-80.
• Akipek Öcal, Ş., İhtiyaroğlu, U. (2020). Yargı Kararları Işığında Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının İncelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 477-495.
• Alkan, M., Polat, Z. A. (2021). Lisans ve Lisansüstü Düzeyinde Verilen Taşınmaz Değerleme Eğitiminin Değerleme Lisansı Sınavı Kapsamında Değerlendirilmesi. Geomatik, 6(1), 15-30.
• Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2019). Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi Hazırlanmasına İlişkin İlke ve Esaslar. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 1-43.
• ARAAD. (2017). Riskli Yapı Tespit Sürecinin ARAAD Bilgi Sisteminde Yürütülmesine Yönelik Sunum. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 1-39.
• Aydınlı, H. İ., Kaya, A. (2013). Yargı Kararları Örnekleri ile Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Sorun Alanları. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 449-468.
• Aydınlı, H. İ., Turan, H. (2012). Kuramsal ve Yasal Çerçevede Türkiye’de Kentsel Dönüşüm. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 61-70.
• Bilke, E. (2018). Kentsel Dönüşüm Kapsamında Afet Riski Altındaki Alanların Tespit ve Yargısal Denetimi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Candaş, E., Flacke, J., Yomralioglu, T. (2016). Understanding Urban Regeneration in Turkey. International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences - XXIII ISPRS Congress, 669-675.
• Chatterjee, C. (2000). Methods of Research in law. Içinde Old Bailey Press (2. bs).
• Çelik, K. (2017). Kentsel Dönüşüm Alanlarının Seçimi ve Dönüştürülmesine Yönelik Örnek Bir Uygulama. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(2), 221-235.
• Çelikbilek, A., Öztürk, Ş. M. Ç. (2017). 6306 Sayılı Kanun Kapsamında Yürütülen Kentsel Dönüşüm Çalışmaları ve İzmir Uygulamaları. Medeniyet Sanat, İMÜ Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 3(1), 187-213.
• Demirtaş, D. (2019). Parsel Ölçeğinde Dönüşüm Uygulamalarını Etkileyen Faktörler ve Güncel Yasal Düzenlemelerin İncelenmesi: Ümraniye ilçesi, İstiklal ve Adem Yavuz Mahalleleri. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Doğaner, A. (2017). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Politikaları ve Finansman Modelleri. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ertaş, M. (2011). Kentsel Dönüşüm Çalışmalarında Sosyal Boyutun İncelenmesi, Ankara ve Londra örnekleri. Selçuk Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Teknik-Online Dergisi, 10(1), 1-18.
• Ertaş, M. (2019). Education for Real Estate Valuation in Turkey. International Journal of Engineering and Geosciences, 4(1), 8–15.
• Genç, F. N. (2008). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm: Mevzuat ve Uygulamaların Genel Görünümü. Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 115-130.
• Görgülü, Z., Dinçer, İ., Enlil, Z., Örnek, E., Kurtarır, E., Altınok, E. (2006). İstanbul’un Eylem Planlamasına Yönelik Mekânsal Gelişme Stratejileri Araştırma ve Model Geliştirme İşi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, 1-135.
• Gülümser, A. A., Öztürk, N. K., Akay, M., Belli, B. (2023). Ülke Planlamada Kentsel Dönüşüm Yeri: Türkiye Mekânsal Strateji Planı Örneği. Çevre, Şehir ve İklim Dergisi, 2(4), 1-19.
• Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü. (2023). Mevzuat Bilgi Sistemi. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi.
• İlçin, P. (2018). Kentsel Dönüşüme Konu Olan Kamu Arazilerinin Değerlendirilmesi: İstanbul Örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 147.
• İlkme, M. (2008). Kentsel Dönüşüm ve Bursa Raporu. TMMOB Şehir Plancıları Odası Bursa Şubesi.
• İnam, Ş., Salalı, V. (2021). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Çalışmalarının Hukuki Boyutu ve Uygulamada Karşılaşılan Yasal Sorunlar. Ankara Barosu Dergisi, 79(1), 75-110.
• İPA. (2023). Kentsel Dönüşüm Yasa Değişikliği: Dönüşüm Kimin İçin? İstanbul Planlama Ajansı, 1-21.
• Kanun Koyucu. (1985). İmar Kanunu. Resmî Gazete, 18749.
• Kanun Koyucu. (2004). 5104 sayılı Kuzey Ankara Girişi Kentsel Dönüşüm Projesi Kanunu. Resmî Gazete, 25400, 8743-8746.
• Kanun Koyucu. (2005a). 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması Ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun. Resmî Gazete, 25866, 9459-9462.
• Kanun Koyucu. (2005b). 5393 Sayılı Belediye Kanunu. Resmî Gazete, 25874.
• Kanun Koyucu. (2012). 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun. Resmî Gazete, 28309, 1-11.
• Kanun Koyucu. (2023a). 153 Numaralı Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Resmî Gazete, 32341.
• Kanun Koyucu. (2023b). 7471 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. Resmî Gazete, 32364, 1-280.
• Kayalık, M. (2023). GIS-Based Real Estate Legislation Information System Design: The Case of İzmir, Foça. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 91.
• Kayalık, M., Polat, Z. A. (2023). CBS Destekli Nominal Taşınmaz Değer Haritasının 3 Boyutlu Sunumu: Berlin Eyaleti Örneği. Geomatik, 8(2), 180-191.
• Köktürk, E., Köktürk, E. (2007). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm ve Almanya Deneyimi. 11. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 1-18.
• Köse, S., Ayan, Z., Vural, E., Özcivan, K., Koçdemir, Y. (2023). Afete Hazırlık Kapsamında İstanbul’da Kentsel Dönüşüm Uygulamaları. Çevre, Şehir ve İklim Dergisi, 2(4), 196-219.
• Kundak, S. (2023). İstanbul’da Kentsel Dönüşüm Algısı ve Beklentileri. Çevre, Şehir ve İklim Dergisi, 2(4), 20-36.
• Mutlu, S. (2019). Türkiye’de Kentsel Dönüşümün Kalkınma Planları Bağlamında Analiz Edilmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özden, P. (2006). Türkiye’de Kentsel Dönüşümün Uygulanabilirliği Üzerine Düşünceler. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 0(35), 215-233.
• Polat, Z. A. (2019). Analysis of the Regulation of “Zoning Reconciliation” in Local Governments. Journal of Planning, 29(3), 202-209.
• Seydioğulları, H. S. (2016). Yeni Yasal Düzenlemelerle Kentsel Dönüşüm. Planlama Dergisi, 26(1), 51-64.
• Sezgin, E., Tunc, A., Yomralioglu, T. (2022). Determination of Urban Regeneration Areas in Turkey: Current Approach and Auggestions for Sustainable Development. Fresenius Environmental Bulletin, 31(08A), 8258-8557.
• Sütçüoğlu, G. G., Önaç, A. K. (2022). A Site Selection Model Proposal for Sustainable Urban Regeneration: Case Study of Karşıyaka, İzmir, Turkey. Environmental Monitoring and Assessment, 194, 1-23.
• Şahin, C. (2015). Kentsel Dönüşüm Hukuku. Oniki Levha Yayıncılık.
• Tanış, M. (2023). Kentsel Dönüşüm Süreçlerinin İrdelenmesi ve Ümraniye Örneği. İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). Resmî Gazete.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023a). Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2023b). On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028). Resmî Gazete.
• Tığlı, E. (2021). Kentsel Dönüşüm Projelerinde Değer Esaslı İmar Uygulamasının Uygulanabilirliğinin Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 113.
• Tığlı, E., Köroğlu, B. A., Erol, D. (2022). Kentsel Dönüşüm Alanlarının Öncelikli Müdahale Sıralamasının Belirlenmesine İlişkin Yeni Bir Yöntem Önerisi: Tekirdağ İli, Süleymanpaşa ilçesi örneği. idealkent, 14(Özel), 568-602.
• Uslu, G., Uzun, B. (2014). Kentsel Dönüşüm Projelerinde Deprem Etkisi. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 6(2), 1-11.
• Vural, H., Meral, A., Doğan, S. Ş. (2019). Kentsel Gelişim ve Yeşil Alan Planlama Sürecinin Katılımcı Swot Analizi Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Bingöl Kenti Örneği. idealkent, 10(28), 1069-1096.
• Yenice, M. S. (2014). Türkiye’nin Kentsel Dönüşüm Deneyiminin Tarihsel Analizi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 16(1), 76-88.
• Yolcu, F. (2021). Türkiye’de Kentsel Dönüşümün Yasalar ve Aktörler Üzerinden Dönemsel Olarak Değerlendirilmesi. Planlama Dergisi, 31(3), 393-401.
• Yomralıoğlu, T. (2020). Kentsel Dönüşüm Faaliyetlerinde Harita Mühendisliği’nin Yasal Görevlerine Dair Temel Hükümler. 1-8.
• Yücememiş, B. T., Kurt, T. (2021). Türkiye’de Kentsel Dönüşümün Finansmanında Yenilikçi ve Alternatif Finansman Modellerinin Kullanılma Potansiyelinin Belirlenmesine Yönelik Araştırma. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(25), 933-960.