RTÜK’ÜN ÇOCUKLARA YÖNELİK KARARLARININ ÇOCUK VE TELEVİZYON İLİŞKİSİ YÖNÜYLE İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2017, Sayı: 10, 710 - 837, 01.08.2017

Onur Kafadar

Öz

Televizyon kolay ulaşılabilir ve ucuz bir kitle iletişim aracıdır. Televizyon kullanımı çocuğun gelişimine katkı sağlayabileceği gibi ciddi sorunlara da yol açabilir. Ailenin bilinç düzeyi, televizyon izlerken ailenin çocuğuyla kurduğu iletişimin niteliği, çocuğun televizyon izleme süresi ve izlenen yayınların özellikleri ve türleri olumlu ve olumsuz sonuçların ortaya çıkmasında etkili olacaktır. Bu kapsamda, çocukları, televizyonun olumsuz etkilerinden koruma görevi, medyaya, ebeveynlere, ebeveynleri bilinçlendirecek sağlık personellerine, okula ve devlete düşmektedir. Özel televizyon kanallarının yayın hayatına başlaması, televizyon yayınlarının düzenlenme ve denetlenme ihtiyacını ortaya çıkarmış böylece RTÜK kurulmuştur. Çalışmanın amacı 2016 yılı boyunca Radyo ve Televizyon Üst Kurulu RTÜK tarafından alınmış kararlarının incelenmesi yoluyla çocukların ekran başında karşılaşabileceği tehditlerin tespit edilmesidir. Bu makalede RTÜK’ün çocukları televizyonun olumsuz etkilerinden korumak amacıyla almış olduğu yaptırım kararları içerik analizi yöntemiyle incelenmektedir. Araştırmanın sonuçlarına göre çocukların en fazla cinsellik, şiddet ve koruyucu sembollerin uygun şekilde kullanılmaması nedeniyle televizyonun olumsuz etkilerine maruz kalma riskiyle karşı karşıya olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Pazarlama, Çocuk, Televizyon, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu RTÜK, 6112 sayılı Kanun.

AN INVESTIGATION OF RTUK'S DECISIONS FOR CHILDREN WITH THE DIRECTON OF CHILDREN AND TELEVISION RELATIONSHIP BY CONTENT ANALYSIS METHOD

Öz

Television is an easily accessible and cheap mass communication tool. The use of television can lead to the development of the child as well as cause serious problems. The level of consciousness of the family, the nature of the communication that the family builds with the child while watching television, children's television tracking time and features and types of broadcasts being watched will be effective in the emergence of positive and negative consequences. In this context, the task of protecting children from the negative effects of television falls on the media, the parents, the health personnel who make their parents aware, the school and the state. The need to regulate and supervise television broadcasts has arisen with the launch of private TV channels. RTUK is thus established. The aim of the study is to identify the threats that children could face at the screen by examining the decisions taken by Radio and Television Supreme Council RTUK during 2016. In this article, the sanction decisions taken by RTUK in order to protect children from negative effects of television are examined by content analysis method. According to the results of the study, it was determined that children are most at risk of being faced to negative effects of television because of sexuality, violence and the lack of appropriate use of protective symbols.

Anahtar Kelimeler

Marketing, Child, Television, Radio and Television Supreme Council RTUK, the Broadcasting Law No

Kaynakça

• Aktaş, H., Özüpek, M., N. ve Altunbaş, H., (2011). Çocukların Marka Tercihleri ve Medya Tüketim Alışkanlıkları. Selçuk İletişim Dergisi, 6, 4, 115-125. Erişim Ta- rihi, 30.04.2017.
• Bandura, A., (1965). Influence of Models' Reinforcement Contingencies on The Acquisi- tion of Imitative Responses. Journal of Personality and Social Psychology, Vol.1, No:6, 589-595, Haziran. Erişim Tarihi, 12.12.2017, https://www.uky.edu/~eushe2/ Bandura/Bandura1965JPSP.pdf
• Bilgiç, E., E., (2017). Dijital Medya ve Çocuk. Güncel Hukuk Dergisi, Ocak 2017, 9. Di- jimecmua.
• Bolat, Ö. (18.03.2017). Yeni Nesil Gençlik. Gündem Özel Programı, Cnn Türk yayınında geçen konuşma. Erişim Tarihi, 28.06.2017. https://www.youtube.com/ watch?v=cqygxuASXXM
• Buckingham, D. ve Tingstad, V. (2007). Consuming Children Commercialisation and the Changing Construction of Childhood A project description. Erişim Tarihi, 23.12.2016, https://www.ntnu.no/documents/10458/19133836/buckinhamting.pdf
• Büyükbaykal, G., (2007). Televizyonun Çocuklar Üzerindeki Etkileri. İstanbul Üniversi- tesi İletişim Fakültesi Dergisi, sayı 28, 31-44. Erişim Tarihi, 30.04.2017. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/iuifd/article/view/1019010386
• Calvert, S. L., (2008). Children as Consumers: Advertising and Marketing. Future Of Children, Vol. 18, No. 1, Spring. Erişim Tarihi, 13.01.2015.
• Chan, K. ve McNeal, J. U. (2003). Parent-Child Communications about Consumption and Advertising in China. Journal of Consumer Marketing, 20(4), 317-334. Erişim Tarihi, 22.01.2015, Emerald Group Publishing Limited.
• Center for a New American Dream, (2014). Kids Unbranded Tips For Parenting In A Commercial Culture, Erişim Tarihi, 12.05.2015, http://act.newdream.org/page/s/kids-unbranded
• Cesur, S. ve Paker, O., (2007). Televizyon ve Çocuk: Çocukların TV Programlarına İliş- kin Tercihleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C., 6, S., 9, 106-125. Erişim Ta- rihi, 30.04.2017.
• Council Of Europe; Council of Europe Strategy for the Rights of the Child; 2016-2021, Eri- şim Tarihi, 21.06.2017, https://rm.coe.int/168066cff8
• Dökmen, Ü. (06.08.2017). Sağlıklı Aile Nasıl Kurulur?. Gündem Özel Programı, Cnn Türk yayınında geçen konuşma. Erişim Tarihi, 08.08.2017. https://www.youtube.com/watch?v=bqLFd9gpxDw
• Erjem, Y. ve Çağlayandereli, M., (2006). Televizyon ve Gençlik: Yerli Dizilerin Gençle- rin Model Alma Davranışı Üzerindeki Etkisi. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt : 30 No:1 15-30. Erişim Tarihi, 30.04.2017.
• Gladwell, M., (2015). Kıvlıcım Ânı. (2. Baskı). (N. Özata, çev.). İstanbul, Mediacat Yayın- ları.
• Gülmez, M. ve Dörtyol, İ. T., (2013). Açıklamalı Pazarlama Sözlüğü. (2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık Is Advertising Harmful to Kids?. (b.t). Erişim Tarihi, 11.11.2017, https://www.commonsensemedia.org/marketing-to-kids/is-advertising- harmful-to-kids
• İspir, N., B. ve İspir, B., (2008). Televizyon Programı İçeriği Dereceleme Sembollerinin Kullanımı ve Ebeveyn Yönlendirmesi. Selçuk İletişim Dergisi, 5, 3, 176-183. Eri- şim Tarihi, 30.04.2017.
• Karaca, Y., Pekyaman, A. ve Güney, H. (2007), Ebeveynlerin Televizyon Reklam İçerik- lerinin Çocuklar Üzerindeki Etkilerini Etik Açıdan Algılamalarına Yönelik Bir Araştırma, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt.9, Sayı.2, Ara- lık, (233-250). Erişim Tarihi, 01.12.2014, http://www.sbd.aku.edu.tr/Say%C4%B1lar/Cilt%20IX,%20Say%C4%B1%202, %20Aral%C4%B1k%202007/B.14.%20makale,%20Y.%20Karaca%20vd..pdf
• Karaca, Y., Özkan V., Kafadar, O., (2017). “Okul Öncesi (4-6 Yaş) Grubu, Kırsal Kesim- de Yaşayan Çocukların Pazarlama Kavramları Bilinç Düzeyinin Değerlendi- rilmesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Kongresi (Usak) 2017 Bildiri Kitapçığı, İstanbul, 20 – 22 Nisan 2017, ss. 1506-1520, ISBN : 978-605-82729-0-3.
• Karslı, Ö., (30.06.2015). Onların Pokemon kırıkları var. Habertürk Haber. Erişim Tarihi, 17.01.2017
• http://www.haberturk.com/gundem/haber/1096994-onlarinpokemon-kiriklari-var
• Katke, K. (Nisan, 2007). The Impact of television advertising on child health and family spending - A Case Study. International Marketing Conference on Marketing & Society, 8-10 Nisan, 2007, IIMK. Erişim Tarihi, 20.02.2015. http://dspace.iimk.ac.in/handle/123456789/625
• Kaya, K. ve Tuna, M., (2008). İlköğretim Çağındaki Çocukların Sosyalleşmesinde Tele- vizyonun Etkisi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:17, 159- 182. Erişim Tarihi, 30.04.2017.
• Lull, J., (1980). The Social Uses Of Television. Human Communication Research, Vol 7,Issue 3 Mart, 319-333, Erişim Tarihi, 03.02.2017, Sage Journals.
• McNeal, J. U. (2000). Children As Consumers Of Commercial And Social Products. Erişim Tarihi, 01 Ocak 2015, http://www.documentacion.edex.es/docs/1801MCNni%C3%B1.pdf
• Meltzoff, A.N. (1999). Born to Learn: What Infants Learn from Watching Us. (N. Fox ve J.G. Worhol (Ed.), The Role of Early Experience in Infant Development (adlı kita- bın bölümü), Skillman, NJ: Pediatric Institute Publications. Erişim Tarihi, 24.04.2017. http://ilabs.washington.edu/meltzoff/pdf/99Meltzoff_BornToLearn.pdf
• Özdemir, Ş. ve Yaman, F., (2015). Türkiye’de Reklam Ahlâkı Sorunlar ve Çözüm Önerileri. (1. Baskı). İstanbul: İlke Yayınları:10.
• Özdoğan , F., B. ve Altıntaş, M.H., (2010). Parent-Adolescent İnteraction And The Fa- mily's Effect On Adolescent Tv Skepticism: An Empirical Analysis With Tur- kish Consumers. Young Consumers, Vol. 11 Iss 1 pp. 24 – 35. Erişim Tarihi, 12.12.2016. Emerald.
• Öztürk, C. ve Karayağız, G., (2007). Çocuk ve Televizyon. Atatürk Üniversitesi Hemşire- lik Yüksekokulu Dergisi, 10: 2, 81-85. Erişim Tarihi, 30.04.2017.
• Quadir, Ersoy, S. ve Akaroğlu, G., (2010). Farklı Sosyo-ekonomik Düzeydeki Çocukla- rın Televizyon İzleme Alışkanlıkları ve Ailelerinin Tutumları. Akdeniz Üniver- sitesi İletişim Fakültesi Dergisi, s:13, 117-138, Erişim Tarihi, 12.08.2015.
• Raj, M. A., Karlin, A. ve Backstrom, Z. K., (2016). Pokémon GO: Imaginary Creatures, Tangible Risks. Clinical Pediatrics, Vol. 55(13) 1195–1196. Erişim Tarihi, 17.12.2016, SAGE
• Rasmussen, E., (16 Kasım 2016). How Advertisers Tell Our Kids What They Want For Christmas. CCFC Campaign for a Commercial-Free Childhood. Erişim Tarihi, 20.11.2016
• http://www.commercialfreechildhood.org/blog/how-advertisers tell-our-kids-what-they-want-christmas
• RTÜK - Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, (b.t). Hakkımızda. Erişim Tarihi, 11.11.2017. https://www.rtuk.gov.tr/hakkimizda/3803/878/hakkimizda.html
• RTÜK - Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, (2014). Radyo ve Televizyon Yayıncılığı Sektör Raporu, Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Erişim Tarihi, 09.03.2017, https://www.rtuk.gov.tr/rtuk-arastirmalari/3726/1992/radyo-ve-televizyon- yayinciligi-sektor-raporu.html
• RTÜK - Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, (2016). Medya Okur Yazarlığı Araştırması, Eri- şim Tarihi, 09.03.2017, https://www.rtuk.gov.tr/assets/Icerik/AltSiteler/medya- okuryazarligi-arastirmasi.pdf
• Schor, J. B. (2004). Born to Buy: The Commercialized Child and The New Consumer Culture. New York: Scribner
• Schor, J. B. (2008). Understanding the Child Consumer. Journal of the American Aca- demy of Child & Adolescent Psychiatry, 47(5), 486-490. Erişim Tarihi, 24.12.2014. https://pdfs.semanticscholar.org/ee8b/4e99a4f732757c39b9fd3f7f1f7f4bc1b243. pdf
• Semerci, B., (bt). Televizyon Çocuk Bakıcısı Değildir . Erişim Tarihi, 12.12.2017. http://www.bengisemerci.com/televizyon-cocuk-bakicisi-degildir/
• Stockwell, M., (Nisan, 2005). Childhood for Sale Consumer Culture’s Bid for Our Kids. July Policy Report. Erişim Tarihi, 05.11.2015. http://www.ppionline.org/ppi_ci.cfm?knlgAreaID=114&subsecID=144&cont entID=253497
• Sümer, B. ve Adaklı, G., (2007). 6112 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkındaki Kanun’a İlişkin Değerlendirme Raporu. İletişim: Araş- tırmaları Dergisi, 5(2): 141-158. Erişim Tarihi, 31.01.2017. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/23/1820/19200.pdf
• Temür, B. (17.06.2004), Televizyonun Çocuk Üzerinde Etkileri. Erişim Tarihi, 10.08.2017. http://bianet.org/bianet/cocuk/36834-televizyonun-cocuk-uzerinde-etkileri
• Watson, B., (24 Şubat 2014). The Tricky Business Of Advertising To Children. The Gu- ardian Sustainable Business. Erişim Tarihi: 17.06.2016. https://www.theguardian.com/sustainable-business/advertising-to-children- tricky-business-subway
• Wilson, G. ve Wood, K. (Eylül 2004). The influence of children on parental purchases during supermarket shopping. International Journal of Consumer Studies, Vol. 28, Issue 4: 329-36. Erişim Tarihi, 29.11.2014. Blackwell Publishing Ltd.