TOP 500’DEKİ TÜRK ÜNİVERSİTELERİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE ETKİNLİK ÖLÇÜMÜ

Yıl 2016, Sayı: 6, 198 - 209, 01.12.2016

Nazlı Arık , Burak Seyhan

Öz

Üniversitelerin kendi performansını diğer üniversitelerle karşılaştırabilmesini sağlayan Dünya Üniversite Sıralamaları, özellikle son on yıldır tüm dünyada ilgiyle takip edilmektedir. Her üniversite akademik performansını arttırıp en iyi üniversiteler arasında yer almayı hedefler. Bu hedefle üniversiteler akademik performansını etkileyecek bazı stratejiler kullanarak bilimsel üretkenliğin artmasına katkıda bulunacaklardır. Etkinlik analizi, sistemlerin, kaynaklarını amaçları doğrultusunda ne kadar etkin ve verimli kullandığını belirlemek için yapılan performans değerlendirme yöntemidir. Bu çalışmada; 2003’ten bu yana dünya üniversite sıralamalarında ilk 500’de yer alan Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi gibi Türk üniversitelerinin etkinlik düzeyi ele alınmıştır. Çalışma, Top 500 sıralamasında ülkemizi temsil eden bu Türk üniversitelerinin, ülkemize katkısının belirlenmesi ve kendi aralarındaki rekabetin nicel verilerle ele alınması yönünden oldukça önemlidir. Çalışmada, Veri Zarflama Analizi ile üniversitelerin etkinlikleri; görece toplam, teknik ve ölçek etkinlikleri, girdi ve çıktı yönelimli CCR ve BCC modelleri kullanılarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dünya Üniversite Sıralamaları, Veri Zarflama Analizi, Etkinlik, Verimlilik, Performans.

MEASURING THE EFFICIENCIES OF TURKISH UNIVERSITIES LISTED IN TOP 500 USING DATA ENVELOPMENT ANALYSIS

Öz

World University Rankings have been followed with interest for the last ten years with regard to ensure that universities compare their performance to other universities. Each university aims to increase its academic performance and become one of the best universities. With this aim, Universities will contribute to the increase of scientific productivity by using some strategies that will affect their academic performance. Efficiency analysis is a method of performance evaluation to determine how efficiently and productively the systems use their resources to their goals. In this study, the efficiency levels of major Turkish universities listed in Top 500 world rankings like Bosphorus University, Ihsan Dogramaci Bilkent University, Istanbul Technical University, Middle East Technical University and University of Istanbul are analyzed. The study is very important in terms of determining the contribution of these Turkish universities to the country and analyzing the academic competition between them in a quantitative way. The efficiency levels of universities are analyzed in the study with Data Envelopment Analysis using input/ output oriented CCR and BCC models.

Anahtar Kelimeler

World University Rankings, Data Envelopment Analysis, Efficiency, Productivity, Performance.

Kaynakça

• Ahn, T., & Seiford, L. M. (1993). Sensitivity of DEA to models and variable sets in a hypothesis test setting: The efficiency of university operations.Creative and innovative approaches to the science of management, 191-208.
• Balıkçı, C., (2016). Türkiyedeki Hava Alanlarının 2009 – 2014 Yılları Arasındaki Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi Ve Malmquıst Endeks Metoduyla İncelenmesi, Selçuk Üniversi- tesi, Doktora Tezi.
• Baysal, M. E., Alçılar, B., Çerçioğlu, H., & Toklu, B. (2005). Türkiye'deki Devlet Üniversitelerinin 2004 Yılı Performanslarının, Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Belirlenip Buna Göre 2005 Yılı Bütçe Tahsislerinin Yapılması.Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi,9(1), 67-73.
• Dündar, H., & Lewis, D. R. (1995). Departmental productivity in American universities: Econo- mies of scale and scope.Economics of Education review,14(2), 119-144.
• Kao, C., & Hung, H. T. (2008). Efficiency analysis of university departments: An empirical study.Omega,36(4), 653-664.
• Kutlar, A., & Babacan, A. (2008). Türkiye’deki kamu üniversitelerinde CCR etkinliği-ölçek et- kinliği analizi: DEA tekniği uygulaması.
• Kutlar, A., & Kartal, M. (2004). Cumhuriyet üniversitesinin verimlilik analizi: fakülteler düze- yinde veri zarflama yöntemiyle bir uygulama.
• McMillan, M. L., & Chan, W. H. (2006). University efficiency: A Comparison and consolidation of results from stochastic and nonestochastic methods.Education economics,14(1), 1- 30.
• McMillan, M. L., & Datta, D. (1998). The relative efficiencies of Canadian universities: a DEA perspective.Canadian Public Policy/Analyse de Politiques, 485-511.
• Oruç, K. O., (2008). “ Veri Zarflama Analizi İle Bulanık Ortamda Etkinlik Ölçümleri ve Üniver- sitelerde Bir Uygulama” ,Süleyman Demirel Üniversitesi, Doktora Tezi.
• Özden, Ü. H. (2008). Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkin- liğinin ölçülmesi.İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi,37(2), 167-185.
• Rakıcı, C., & Buyrukoğlu, S. (2011). Türkiye'deki Kamuya Ait Yükseköğretim Kurumlarının Performansını Ölçmeye Yönelik Bir Analiz.Zonguldak Karaelmas University Journal of Social Sciences,7(13).
• Sarıca, S. (2007). Üniversitelerin Performansa Gore Yönetimi İçin Veri Zarflama Analizi Tabanlı Bir Karar Destek Sisteminin Tasarımı Ve Geliştirilmesi, Eskişehir Osmangazi Üniversi- tesi, Yüksek Lisans Tezi.
• Savaş, F. (2014). Veri Zarflama Analizi (ss.200-227), Yıldırım B. F. & Önder E. (Ed.) (2014). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Bursa: Dora.
• Sinuany-Stern, Z., Mehrez, A., & Barboy, A. (1994). Academic departments efficiency via DEA.Computers & Operations Research,21(5), 543-556.
• Tomkins, C., & Green, R. (1988). An experiment in the use of data envelopment analysis for evaluating the efficiency of UK university departments of accounting.Financial Acco- untability & Management,4(2), 147-164.
• Uzgören, E., & Şahin, G. (2013). Dumlupınar Üniversitesi Meslek Yüksekokulları’nın Perfor- manslarının Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Ölçümü.Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi,9(18), 91-110.
• Warning, S. (2004). Performance differences in German higher education: Empirical analysis of strategic groups.Review of Industrial Organization,24(4), 393-408.
• Yeşilyurt, C., & Alan, M. A. (2003). Fen Liselerinin 2002 Yılı Göreceli Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemi İle Ölçülmesi, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 2.
• Yeşilyurt, C. (2009). Türkiye’deki İktisat Bölümlerinin Göreceli Performanslarının Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Ölçülmesi: KPSS 2007 Verilerine Dayalı Bir Uygulama.Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi,23(4).
• Yüksel, A., (2014). Türkiye’de Devlet Üniversitelerinde Uygulanan Performans Esaslı Bütçeleme Sisteminin Vakıf Üniversitelerine Uygulanabilirliği Ve Veri Zarflama Analizi İle Fakül- telerin Etkinliklerinin Ölçülmesi, Başkent Üniversitesi, Doktora Tezi.