Change of Rubbing Fastness with Abrasion and Washing Effect on Yarn Dyed Cotton Fabrics

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 434 - 447, 18.06.2024

Gonca Şimşek Gündüz

https://doi.org/10.31466/kfbd.1354769

Öz

Textile products are exposed to constant abrasion and washing effect during their use. These effects can cause fading in the colors of the fabrics. It is important to determine the properties such as the material suitable for the desired feature, the dyeing method, the dyeing conditions and to produce accordingly. In the study, the effects of abrasion, washing time, washing temperature and washing repetition on rubbing fastness of yarn dyed cotton fabrics were investigated. It was determined that the wet and dry rubbing fastnesses decreased as the number of abrasion rounds increased. When the number of turns was increased to 15000, which is the highest value, the wet rubbing fastness was determined as 3 and the dry rubbing fastness was determined as 4. It has been observed that the rubbing fastness of the yarn-dyed fabrics is sufficient against the abrasion effect. In addition, it was determined that wet and dry rubbing fastnesses decreased as washing time, temperature and repetition increased. After the first wash, wet rubbing fastnesses varied between 3-4/5 at all washing temperatures and washing times. After the first washing, wet rubbing fastness was found to be sufficient. It was determined that as the number of washings increased, wet and dry rubbing fastnesses deviated from the accepted values. In the samples that were washed 20 times, it was observed that as the washing temperature and time increased, the rubbing fastness decreased to 1/2 - 2. It has been concluded that the dry and wet rubbing fastnesses of yarn dyed textile products that will be exposed to repeated washing at high temperatures and times should be improved.

Anahtar Kelimeler

Yarn dyed fabric, Rubbing fastness, Abrasion, Washing time, Washing temperature, Washing repeat

İpliği Boyalı Pamuklu Kumaşlarda Sürtme Haslığının Aşınma ve Yıkama Etkisiyle Değişimi

Öz

Tekstil mamulleri kullanımları sırasında sürekli aşınma ve yıkama etkisine maruz kalmaktadır. Bu etkiler kumaşların renklerinde solmaya neden olabilmektedir. İstenilen özelliğe uygun materyal, boyama yöntemi, boyama şartları gibi özelliklerin belirlenmesi ve buna göre üretim yapılması önemlidir. Çalışmada ipliği boyalı pamuklu kumaşlarda aşınma, yıkama süresi, yıkama sıcaklığı ve yıkama tekrarının sürtme haslığı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Aşındırma sayısı arttıkça yaş ve kuru sürtme haslıklarının düştüğü tespit edilmiştir. Tur sayısı en yüksek değer olan 15000’e çıkarıldığında yaş sürtme haslığı 3, kuru sürtme haslığı 4 olarak belirlenmiştir. İpliği boyalı kumaşların sürtme haslıklarının aşınma etkisine karşı yeterli düzeyde olduğu görülmüştür. Ayrıca, yıkama süresi, sıcaklığı ve tekrarı arttıkça yaş ve kuru sürtme haslıklarının düştüğü belirlenmiştir. İlk yıkama sonrası tüm yıkama sıcaklığı ve yıkama sürelerinde yaş sürtme haslıkları 3-4/5 arasında değişmiştir. İlk yıkama sonrası yaş sürtme haslıklarının yeterli düzeyde olduğu görülmüştür. Yıkama sayısı arttıkça yaş ve kuru sürtme haslıklarının kabul edilen değerlerden uzaklaştığı belirlenmiştir. 20 yıkama yapılan numunelerde yıkama sıcaklığı ve süresi arttıkça sürtme haslıklarının 1/2 – 2’ye kadar düştüğü görülmüştür. Yüksek sıcaklık ve sürede tekrarlı yıkamalara maruz kalacak ipliği boyalı tekstil mamullerinin kuru ve yaş sürtme haslıklarının geliştirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İpliği boyalı kumaş, Sürtme haslığı, Aşınma, Yıkama süresi, Yıkama sıcaklığı, Yıkama tekrarı

Kaynakça

• ASTM D4966, Standard Test Method for Abrasion Resistance of Textile Fabrics (Martindale Abrasion Tester Method).
• Balcı O., ve Oğulata R. T., (2006). Boyama Sonrası Poliester/Vizkon/Elastan Karışımlı Dokuma Kumaşlarda Haslık İyileştirme Çalışmaları, Tekstil ve Mühendis, 13(61), 21-32.
• Belten, M. Ş., ve Çetiner, S., (2016). Poliester-Viskon-Elastan Kumaşlarda Boyarmadde Molekül Büyüklüğünün Performans Özelliklerine Etkisi. KSU Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19(2), 27- 34.
• Can, Y., ve Akaydın, M., (2014). Yıkama İşleminin Bezayağı Kumaşların Sürtme Haslığına Etkileri, KSU Mühendislik Bilimleri Dergisi, 17(1), 60-65.
• Can, Y., ve İnanç, L., (2017). Pamuklu Bezayağı Kumaşlarda Aşınma Etkisi ile Sürtme Haslığı Değişimi, Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5, 50-55.
• Cengiz, A. A., (2021). Yikama İşleminin Havlu Ve Peştamallarin Performans Ve Tutum (Kawabata-Kes-F) Özelliklerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Çetin, L., (2017). Denizli’de Üretilen Dokuma Havlu ve Bornozluk Kumaşların Haslık Ve Su Emicilik Özelliklerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Çoban, S., (2004). Terbiye ve Haslıklar Açısından Konfeksiyon Malzeme Muayeneleri. İzmir: Ege Üniversitesi Tekstil ve Konfeksiyon Araştırma Uygulama Merkezi Yayını.
• Demir L., ve Mutlu Ö., (2006), Tekstil Terbiyesinde Uygulanan Art İşlemlerin Kuru Sürtme Haslığı Üzerindeki Etkisinin İstatistiksel Deney Tasarım Yöntemi ile Belirlenmesi. Tekstil ve Mühendis, 12(57), 39-49.
• Doba Kadem, F., ve Oğulata, R. T., (2014). İpliği Boyalı Pamuklu Kumaşlarda Kumaş Konstrüksiyonunun Boncuklanma ve Aşınmaya Etkisinin Araştırılması. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 29(1), 89-97.
• Duran, K., (2001). Tekstilde renk ölçümü ve reçete çıkarma. İzmir: Ege Üniversitesi Tekstil ve Konfeksiyon Araştırma Uygulama Merkezi Yayını, Yayın No:17.
• Içoğlu H. İ., (2006). Pamuklu Dokunmuş Kumaşların Reaktif Boyarmaddelerle Boyanması ve Uygulama Yöntemlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Kalkan, S., ve Oğulata, T., (2020). Evsel Yıkamanın Denim Kumaşlar Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Ç.Ü Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 39 (2), 11-22.
• Kaynak, H. K., ve Topalbekiroğlu, M., (2008). Influence of Fabric Pattern on the Abrasion Resistance Property of Woven Fabrics. FIBRES & TEXTILES in Eastern Europe, 16(1), 54-56.
• Mughal, M. J., Saeed, R., Naeem, M., Ahmed, M. A., Yasmien, A., Siddiqui, Q., ve Iqbal, M., (2013). Dye fixation and decolourization of vinyl sulphone reactive dyes by using dicyanidiamide fixer in the presence of ferric chloride. Journal of Saudi Chemical Society, 17, 23-28.
• Oğuz, S. D., (2019). Reaktif Boyalı Pamuklu Kumaşlarda Kullanılan Fiksatör Tipleri ve Kompozisyonlarının Renk Haslığı Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Omeroglu, S., ve Ulku, S., (2007). An Investigation about Tensile Strength, Pilling and Abrasion Properties of Woven Fabrics Made from Conventional and Compact Ring-Spun Yarns. FIBRES & TEXTILES in Eastern Europe, 15(1), 39-42.
• Oral, G., (2011). Askeri Eğitim Elbisesi Kumaşlarının Yapısal, Mekanik ve Bazı Haslık Özelliklerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Özdemir, A. O., ve Tutak, M. (2016). Pamuklu Kumaş Üzerinde CI Reaktif Kırmızı 194 Boyasının Relatif Fiksaj, Haslık ve K/S Renk Verimi. Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 19-28.
• Özgürel, S., (2008). Boyanmış dokuma havlu kumaşların hidrofilite, yıkama ve sürtme haslıkları üzerine etki eden faktörlerin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Sarıduman, S., (2005). Endüstriyel olarak üretilmekte olan çeşitli atkı fitilli kadife kumaş özellikleri üzerine bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Sezgin Bozok, S., Oğulata, R.T., (2022). Farklı Atkı Sıklıklarına Sahip Denim Kumaşların Aşınma Sonucunda Değişen Optik Özelliklerinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Dergisi, 37(1), 187-195.
• Sungur, E. G., (2020) Dokuma Kumaşların Yapısal ve Mekanik Özellikleri ile Dökümlülüğü Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Şener Gündüz, Y., (2023). Denim Kumaşlarda Üretim Parametrelerinin Tutum ve Performans Özellikleri Üzerine Olan Etkisinin Araştirilmasi. Yüksek Lisans Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Tamtürk, H. F., (2007). Pamuklu Dokuma Kumaşlara Uygulanan Seçilmiş Ön Terbiye İşlemlerinin Kumaş Performansına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Tok, O., (2011). Farklı Pet İpliklerle Oluşturulan Otomotiv Döşemelik Kumaşların Mukavemet Aşınma Dayanımı ve Işık Haslığı Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• TS 5720 EN ISO 6330, Tekstil- Tekstil deneyleri için- Ev tipi çamaşır makinesi ile yıkama ve kurutma işlemleri.
• TS EN ISO 105-X12, Tekstil- Renk haslığı deneyleri- Bölüm x12: sürtmeye karşı renk haslığı tayini.
• Yakartepe, M., (2005). Konfeksiyon Teknolojisi. Ankara: Tekstil ve Konfeksiyon Araştırma Merkezi Yayınları.
• Yıldız, A., Öztaş, M., Yavuzer, S., ve Ağırgan A. Ö., (2012). Yumuşatıcı ve silikon varlığında pamuklu kumaşların haslık değerlerinin incelemesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(22), 55-69.
• Yurdakul, A., Öktem, T., Kumbasar, P., Atav, R., Korkmaz, A., ve Arabacı, A., (2003). Boyama İşleminden Sonra Kullanılan Tekstil Kimyasallarının ve Diğer Terbiye İşlemlerinin Haslık Özellikleri Üzerine Etkileri, TÜBİTAK Tekstil Araştırma Merkezi, Proje No: TAM 2002-02, İzmir.