MEDENİ USUL HUKUKUNDA OKUNAMAYAN VEYA UYGUNSUZ YAHUT İLGİSİZ DİLEKÇE (HMK m. 32)

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 307 - 342, 30.04.2024

Mehmet Kodakoğlu

https://doi.org/10.59909/khm.1433349

Öz

HMK’nın “Yargılamaya hâkim olan ilkeler” başlıklı 32. maddesinin birinci fıkrasında düzenlenen “yargılamanın sevk ve idaresi”, şeklî ve maddî anlamda sevk ve idare olarak ikiye ayrılır. Mahkemeye sunulan dilekçelerin belirli bir disiplin dâhilinde yazılması, özellikle dilekçelerin okunabilmesi, dava ile ilgili olması ve uygunsuz ifadeler içermemesi gerektiği, yargılamanın şeklî bakımdan sevk ve idaresi ile doğrudan ilgilidir.
HMK’nın 32. maddesinin ikinci fıkrasında yargılamanın şeklî bakımdan sevk ve idaresi, “Okunamayan veya uygunsuz yahut ilgisiz olan dilekçenin yeniden düzenlenmesi için uygun bir süre verilir ve bu dilekçe dosyada kalır. Verilen süre içinde yeni bir dilekçe düzenlenmezse, tekrar süre verilemez.” şeklinde düzenlenmiştir. Söz konusu hüküm, mülga HUMK döneminde genel anlamda “münasebetsiz evrak” olarak kaleme alınırken, HMK’ya “okunamayan veya uygunsuz yahut ilgisiz dilekçe” olarak alınmıştır.
Bu çalışmada; mevcut düzenlemenin konuluş amacı başta olmak üzere, hukuk yargılamasında işlerlik kazandığı alanlar ve hükümde geçen “okunamayan dilekçe”, “uygunsuz dilekçe” ve “ilgisiz dilekçe” kavramlarının anlamları noktasında açıklanması gereken konular ile söz konusu düzenlemenin hüküm ve sonuçları ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Münasebetsiz Evrak, Sevk ve İdare, Okunamayan Dilekçe, Uygunsuz Dilekçe, İlgisiz Dilekçe

IN CIVIL PROCEDURAL LAW UNREADABLE OR INAPPROPRIATE OR IRRELEVANT PETITION (CCP ART. 32)

Öz

The “conduct and management of the proceedings” regulated in the first paragraph of Article 32 of the CCP titled “Principles governing the proceedings” is divided into two as formal and substantive conduct and management. The fact that the petitions submitted to the court should be written in a certain discipline, especially that the petitions should be readable, relevant to the case and should not contain inappropriate expressions is directly related to the formal conduct of the proceedings.
The second paragraph of Article 32 of the CCP defines the formal conduct of the proceedings as follows: “An appropriate period of time shall be granted for the reorganization of the petition that cannot be read or is inappropriate or irrelevant, and this petition shall remain in the file. If a new petition is not filed within the given time, no further time shall be granted.” While the said provision was written as “inappropriate documents” in general terms during the abrogated CPC period, it was included in the CCP as “petition that cannot be read or is inappropriate or irrelevant”.
In this study; the purpose of the current regulation, the areas in which it has become functional in civil proceedings, the issues that need to be explained in terms of the meanings of the concepts of “unreadable petition”, “improper petition” and “irrelevant petition” mentioned in the provision, and the provisions and consequences of the said regulation have been examined in detail.

Anahtar Kelimeler

Irrelevant Documents, Management and Administration, Unreadable Petition, Inappropriate Petition, Irrelevant Petition

Kaynakça

• Akil, Cenk. “Medeni Yargılama Hukukunda Mahkeme Tarafından Atanan Bilirkişi–Uzman Tanık Ayrımı”. ABD. 2 (2011): s. 171-183.
• Akyol Aslan, Leyla. Medeni Usul Hukukunda Cevap Dilekçesi Verilmemesinin Sonuçları. Ankara: Yetkin Yayın-ları, 2019.
• Alangoya, Yavuz. Medenî Usul Hukukunda Vakıaların ve Delillerin Toplanmasına İlişkin İlkeler. İstanbul: Fa-külteler Matbaası, 1979.
• Alangoya, Yavuz. “Medenî Usulün Amacı ve Sosyal Karakteri Açısından Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarı-sı’nın Bazı Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, Medenî Usûl ve İcra-İflâs Hukukçuları Toplantısı V, An-kara: TBB Yayınları, 2007: s. 33-54.
• Alangoya, Yavuz. “Yargılamanın Sevkinde Prensipler ve Bu Açıdan 1711 Sayılı Kanun ile Değiştirilen 409. Madde Açısından Düşünceler”, Yavuz Alangoya Makaleler, (Seçen ve Derleyen Mert Namlı), İstanbul: Beta Yayınevi, 2012: s. 115-144.
• Ansay, Sabri Şakir. Hukuk Yargılama Usulleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1960.
• Arslan, Ramazan, Ejder Yılmaz, Sema Taşpınar Ayvaz ve Emel Hanağası. Medeni Usul Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2023.
• Atalı, Murat, İbrahim Ermenek ve Ersin Erdoğan. Medeni Usul Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2023.
• Baumgartner, Samuel, Annette Dolge, Alexander R. Markus ve Karl Spühler. Schweizerisches Zivilprozessrecht mit Grundzügen des internationalen Zivilprozessrechts, 10. Auflage. Bern: Stämpfli Verlag, 2018.
• Bilge, Necip ve Ergun Önen. Medeni Yargılama Hukuku Dersleri. Ankara: Sevinç Matbaası, 1978.
• Budak, Ali Cem. “Alangoya’ya Göre Yargılamanın Amacı ve Hâkimin Gerçeği Aramaktan Vazgeçmesi”. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 6/2 (2019): s. 33-43.
• Budak, Ali Cem ve Varol Karaaslan. Medeni Usul Hukuku. Ankara: Filiz Kitabevi, 2022.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi, 2000.
• Elyıldırım, Hasan. Hukuk Yargılamasında Uzman Görüşü Özel Bilirkişi. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Erdönmez, Güray. Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• Erman, Sahir. “Evrakta Sahtekârlık Suçlarında “Varaka” Mefhumu”. İÜHFM. 15/1 (1949): s. 167-197.
• Ermenek, İbrahim. “Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuru Üzerine Verdiği Kararların Medeni Yargılama Hukukuna Yansımaları ve Bu Alanda Ortaya Çıkan Bazı Özel Durumlar”. MİHDER. 9/26 (2013): s. 3-55.
• Ersoy, Rifat. Notlu-İzahlı-İçtihatlı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu. Ankara: Ayyıldız Matbaası, 1966.
• Friedhelm Gaul, Hans. “Yargılamanın Amacı: Güncelliğini Koruyan Bir Konu”, İlkeler Işığı Altında Medenî Yargılama Hukuku, (çev: Nevhis Deren Yıldırım), İstanbul: Beta Yayınevi, 9. B., 2017: s. 75-106.
• Gasser Dominik ve Brigitte Rickli. Schweizerische Zivilprozessordnung (ZPO) Kurzkommentar. Zürich: Dıke Verlag, 2010.
• Gören Ülkü, Nazlı. “Medeni Yargılama Hukukunda Hâkimin Reddi”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
• Görgün, L. Şanal, Levent Börü ve Mehmet Kodakoğlu. Medeni Usul Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2023.
• Karslı, Abdurrahim. Medeni Muhakeme Hukuku. İstanbul: Alternatif Yayıncılık, 2014.
• Kuru, Baki ve Burak Aydın. İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2022.
• Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. I. İstanbul: Demir Demir Yayıncılık, 2001.
• Lüke, Gerhard ve Peter Wax. Münchener Kommentar zur Zivilprozeßordnung, Band 1, §§ 1-354. München: C. H. Beck Verlag, 2000.
• Meier, Isaak ve Miguel Sogo. Schweizerisches Zivilprozessrecht eine kritische Darstellung aus der Sicht von Praxis und Lehre. Zürich: Schulthess, 2010.
• Meriç, Nedim. Medenî Yargılama Hukukunda Tasarruf İlkesi (Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümleri Çerçevesinde). Ankara: Yetkin Yayınları, 2011.
• Musielak, Hans-Joachim ve Wolfgang Voit. Zivilprozessordnung mit Gerichtsverfassungsgesetz. München: Verlag Franz Vahlen, 2023.
• Önen, Ergun. Medeni Yargılama Hukuku. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1979.
• Özaykut, Salih ve Mehmet Beleç. Karşılaştırılmalı-Açıklamalı-Şerhli ve Gerekçeli Hukuk Muhakemeleri Kanunu, 2. B. Ankara: Adalet Yayınevi, 2015.
• Özbek, Mustafa Serdar. “Uzman Görüşünün Yargılamada Değerlendirilmesi”. TNBHD. 4/1 (2017): s. 63-162.
• Özekes, Muhammet. Medeni Usul Hukukunda Hukuki Dinlenilme Hakkı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2003.
• Özekes, Muhammet. “HMK Bakımından Dava Dilekçesinde Eksiklik Halinde Yapılması Gereken İşlemler”. DEÜHFD, Özel Sayı, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan. 16 (2014): s. 263-300.
• Özer, Tülay. HUMK’tan HMK’ya Medeni Usul Kanunu Tasarıları. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 2012.
• Özkan, Yavuz. 1879 Tarihli Usûl-i Muhâkeme-i Hukukiyye Kanûn-u Muvakkati'nin Modern Usul Hukukuna Etkileri. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2021.
• Pekcanıtez, Hakan, Oğuz Atalay ve Muhammet Özekes. Medeni Usul Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncı-lık, 2023.
• Pekcanıtez, Hakan. “Hukuki Dinlenilme Hakkı”, Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan, İzmir: Dokuz Eylül Üniver-sitesi Yayınları, 2000: s. 753-791.
• Pekcanıtez, Hakan. “Özel Uzman (Bilirkişi) Görüşü ve Değerlendirilmesi”, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a Armağan, Ankara: Adalet Yayınevi, 2009: s. 397-418.
• Pekcanıtez, Hakan. “HMK Çerçevesinde Yargılamaya Hâkim Olan İlkeler”. Medenî Usûl ve İcra İflâs Hukukçu-ları Toplantısı-XII, 18-19 Ekim 2014-Isparta, SDÜHFD MİHBİR Özel Sayısı. 4/2 (2014): s. 131-132.
• Postacıoğlu, İlhan E. Ve Sümer Altay. Medeni Usul Hukuku Dersleri. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2015.
• Rechberger, Walter H. “Avusturya Medenî Yargılamasında Yargılamanın Hızlandırılması”, İlkeler Işığı Altında Medenî Yargılama Hukuku, (çev: M. Kamil Yıldırım), İstanbul: Beta Yayınevi, 9. B., 2017: s. 3-15.
• Rosenberg, Leo, Karl Schwab ve Peter Gottwald. Zivilprozessrecht, 17. neubearbeitete Auflage. München: Verlag C. H. Beck, 2010.
• Schilken, Eberhard. “Medeni Yargılamada Hâkimin Rolü”, İlkeler Işığı Altında Medeni Yargılama Hukuku, (çev: Nevhis Deren-Yıldırım), İstanbul: Beta Yayınevi, 9. B., 2017: s. 39-60.
• Spühler, Karl. Schweizerische Zivilprozessordnung. Basel: Helbing Lichtenhahn Verlag, 2017.
• Staehelin, Adrian. Sutter-Somm/Hasenböhler/Leuenberger, ZPO Komm. Basel: Schulthess, 2010.
• Staehelin, Adrian, Daniel Staehelin ve Pascal Grolimund. Zivilprozessrecht. Zürich: Schulthess, 2008.
• Sungurtekin Özkan, Meral. “Anayasanın Sosyal Hukuk Devleti İlkesi ve Medeni Yargılama Hukuku”. DEÜ-HFD, Özel Sayı, Prof. Dr. Bilge Umar’a Armağan, 11 (2010): s. 553-574.
• Tanrıver, Süha. Medeni Usul Hukuku, C. I. Ankara: Yetkin Yayınları, 2024.
• Taşpınar Ayvaz, Sema. “Medenî Yargılama Hukukunda Amaç Sorunu”, Prof. Dr. Faruk Erem Armağanı, Anka-ra: TBB Yayınları, 1999: s. 759-787.
• Tercan, Erdal. Medeni Usul Hukukunda (Kesin Sürelerin Kaçırılması Halinde) Eski Hale Getirme-Hali Sabıka İrca-. Ankara: Yetkin Yayınları, 2006.
• Teomete Yalabık, Fulya. “Anglo-Amerikan ve Fransız Hukuklarında Bilirkişilik Kurumuna Genel Bakış” DEÜ-HFD, Özel Sayı: Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan. 16 (2014): s. 2115-2162.
• Thomas, Heinz ve Hans Putzo. Zivilprozessordnung, 31. Neubearbeitete Auflage. München: Verlag C. H. Beck, 2010.
• Toraman, Barış. Medenî Usul Hukukunda Bilirkişi İncelemesi (6754 Sayılı Bilirkişilik Kanunu ile Getirilen Yeni-likler Çerçevesinde). Ankara: Yetkin Yayınları, 2017.
• Umar, Bilge. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi. Ankara: Yetkin Yayınları, 2014.
• Üstündağ, Saim. Medeni Yargılama Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2000.
• Yazıcı-Tıktık, Çiğdem. “HMK m. 293’teki Uzman Görüşü Kurumu ile Anglo-Sakson Hukuk Sistemindeki Uz-man Tanık Kurumunun Karşılaştırılması”. MİHDER. 7/20 (2011/3): s. 79-100.
• Yıldırım, M. Kamil. “Medeni Yargılama Hukukunda Hâkimin Rolü”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, C. III. 22/3 (2016): s. 3027-3044.
• Yılmaz, Ejder. Adlî Yazı ve Yazışma Usulleri. Ankara: Yetkin Yayınları, 2014.
• Yılmaz, Ejder. Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, C. 1. Ankara: Yetkin Yayınları, 2017.
• Yılmaz, Ejder. Hukuk Sözlüğü. Ankara: Yetkin Yayınları, 2023.
• Yılmaz, Ejder. “Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümlerinin İcra İflâs Uyuşmazlıklarında Uygulanabilirliği”, Prof. Dr. Ramazan Arslan’a Armağan, C. 2, Ankara: Yetkin Yayınları, 2015: 1835-1866.