İNSAN HAKLARININ BÖLGESEL DÜZEYDE KORUNMASI ÜZERİNE BİR İNCELEME: İNSAN HAKLARI VE AMERİKA (Barrios Altos Davası Örneği ve Orta Doğu Üzerine Bazı Öneriler)

Yıl 2017, Cilt: 27 Sayı: 2, 53 - 92, 04.01.2018

Mahir Terzi

Öz

Bu çalışma, Amerika kıtası örneğinde, insan haklarının bölgesel düzeyde korunma bilinci ve hukuki mekanizmaları üzerinde farkındalık yaratmayı amaçlamaktadır. Bu amacın önemi, bu mekanizmadan yoksun bölgelerden biri olan Orta Doğu dikkate alındığında, bu bölge için yapılabileceklerin geniş görüşlülüğü yani ulaşılabilecek müspet noktalar hakkında fikir vermesinde yatmaktadır. İnsan haklarının gerek doktrin gerekse kategori olarak incelenmesi, esasen 20. yüzyılda ortaya çıkmaktadır. İnsan haklarının kaynaklarını; ulusal kaynaklar, uluslararası kaynaklar ve bölgesel kaynaklar olarak tasnif etmek mümkündür. Bölgesel kaynaklar, insan hakları ile ilgili yasal zemin ve yaptırımlarını belirli bir coğrafi bölge ile sınırlandıran kaynakları içermektedir. Bu kaynaklar, bölgesel düzeyde yargısal veya yargısal nitelikte olmayan korunmanın temelini oluşturmaktadır. Bu çalışmanın konusunu oluşturan Amerika’da insan haklarının hukuki düzeyde korunması ile ilgili temelde iki organ bulunmaktadır. Bunlar Amerikalılararası İnsan Hakları Komisyonu ve Amerikalılararası İnsan Hakları Mahkemesidir. Amerika’da insan haklarının bölgesel düzeyde korunması, Avrupa ve Afrika örnekleri kadar başarılı olmasa da, bölgenin siyasi tarihi açısından, bir başarı örneği olduğunu ifade etmek mümkündür. Bu bağlamda insan hakları açısından problemli Orta Doğu bölgesindeki ülkelerin, siyasi rejimler açısından sıkıntılı Amerika ve Afrika gibi diğer bölgesel koruma sistemlerinden ilham alarak, insan haklarına yönelik kendi hukuki durumunu, Barrios Altos (Peru) davası örneğinde olduğu gibi güçlendirmesi önemlidir ve bu çerçevede, İslam İşbirliği Teşkilatı, rol üstlenebilir.

Anahtar Kelimeler

İnsan Hakları, Bölgesel Koruma, Amerika, Amerikan İnsan Hakları Sözleşmesi, Amerikalılararası İnsan Hakları Komisyonu, Amerikalılararası İnsan Hakları Mahkemesi, Barrios Altos Davası, Orta Doğu

Kaynakça

• Adalet. (2011). 24 Nisan 2017’de http://megep.meb.gov.tr/mte_program_ modul/moduller_pdf/%C4%B0nsan%20Haklar%C4%B1.pdf adresinden alınmıştır. Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme Eğitimi Ders Notları. (2011). 27 Nisan 2017’de http://www.edb.adalet.gov.tr/duyurular/iimnotlar /insanhaklari.pdf adresinden alınmıştır. Altuntaş, M. (2002). Türk Anayasalarında İnsan Hakları. (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi). T.C. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı, Ankara.http://buder.org.tr/Kutuphane/Turk-Anayasalarinda-Insan-Haklari.pdf (Erişim Tarihi: 26 Nisan 2017). American Convention on Human Rights "Pact of San Jose, Costa Rica"(B-32) (2014). 08 Haziran 2017’de http://www.oas.org/dil/treaties_B-32_ American_ Convention_ on_ Human_Rights. htm adresinden alınmıştır. Aristotales. (2002). Politika. (Çev. M. Tunçay), İstanbul: Remzi Kitabevi. Atalay, H. (2016). Hukuk Sistemleri ve Türk Hukuk Tarihi. İçinde U. Aydın ve E. Sütken. (Ed.), Hukukun Temel Kavramları (ss. 55-56). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi. Avcı, E. (2005). Suç Kontrolünün Etkinliği Çerçevesinde Sosyal Ekoloji: Ankara-Gölbaşı İlçesi Subaşı, Ahiboz, İncek ve Hacılar Köyünde Bir İnceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Avcı, E. (2015). Siyasal Şiddet ve Terörizmin Meşru Gösterilmesi. İçinde M. Terzi ve S. Yenal. (Ed.), Uluslararası Güvenlik ve Terörizm (Seçme Konular) (ss. 9-43). Ankara. Sinopsis Yayınları. Ay, Y. (2014). Göçmen Kaçakçılığıyla Mücadelede İnsan Güvenliği Yaklaşımı: Türkiye Örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Barrios Altos v. Peru. (2015). 14 Aralık 2017 tarihinde https://iachr.lls.edu/sites/ default/files/iachr/Cases/Barrios_Altos_v_Peru/benson_barrios_altos_v._peru.pdf adresinden alınmıştır. Bouillon, H. (1998). John Locke. (Çev. A. İ. Savaş), Ankara: Liberte Yayınları. Brown, C. ve Ainley K. (2006). Uluslararası İlişkileri Anlamak. (Çev. A. Oyacıoğlu), İstanbul: Yayın Odası. Case of Barrios Altos v. Peru. (2001). 12 Aralık 2017’de http://www.corteidh.or.cr/ docs/casos/articulos/seriec_75_ing.pdf adresinden alınmıştır. Charter of the United Nations and Statute of the International Court of Justice (1945). 15 Haziran 2017’de https://treaties.un.org/doc/publication/ ctc/ uncharter.pdf adresinden alınmıştır. Çelebi, M. B. (2012). İnsan Haklarının Uluslararası Düzeyde Korunması ve Birleşmiş Milletler Sistemi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya. Eroğlu, İ. (2005). Devletin İnsan Haklarını Koruma Mekanizmaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara. European Court of Human Rights Statistics. (2016). 22 Haziran 2017’dehttp://www.echr.coe.int/Documents/Stats_analysis_2016_ENG.pdf adresinden alınmıştır. Gökberk, M. (2014). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi. Gökpınar, M. (2015). Bir Kavram Olarak İnsan Hakları ve Çeşitli Açılardan Sınıflandırılması. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 120. Sayı,11-72.http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2015-120-1507 (Erişim Tarihi: 26 Nisan 2017). Gümüş, M. (2008). Anayasal Meşrûtî Yönetime Medhal: 1856 Islahat Fermanı’nın Tam Metin İncelemesi. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 47, 215-240, http://bilig.yesevi.net/default.aspx (Erişim Tarihi: 14 Mayıs 2017). Hançerlioğlu, O. (2013). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi. Inter-American Court of Human Rights, Case of Barrios Altos v. Peru, Judgment of November 30, 2001 (Reparations and Costs). (2001). 15 Aralık 2017 tarihinde http://www.corteidh.or.cr/docs/casos/articulos/ seriec_87_ing.pdf adresinden alınmıştır. Kalabalık, H. (2016). İnsan Hakları ve Kamu Özgürlükleri. (Ed. N. Özenbaş), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi. Karakulak, S. (2007). Felsefe Açısından İnsan Hakları ve İnsan Hakları Sorunları.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa. Member States. (2017). 13 Haziran 2017’de http://www.oas.org/en/member_ states/default.asp adresinden alınmıştır.Multilateral Treaties. (2014). 07 Haziran 2017’de http://www.oas.org/dil/ treaties_subject.htm adresinden alınmıştır. Okyayuz, M. (2004). Ders Notları. Ankara, ODTÜ. Order of the Inter-American Court of Human Rights of August 4, 2008 Case of Barrios Altos v. Perú (Monitoring Compliance with Judgment). (2008). 14 Aralık 2017 tarihinde http://corteidh.or.cr/docs/supervisiones/barrios_04_ 08_08_ing.pdf adresinden alınmıştır. Order of the Inter-American Court of Human Rights of November 17, 2004, Case of Barrios Altos v. Peru (Compliance with Judgment). (2004). 15Aralık 2017 tarihinde http://www.corteidh.or.cr/docs/supervisiones/barrios_ 17_11_04_ing.pdf adresinden alınmıştır. Order of the Inter-Amerıcan Court of Human Rıghts of November 28, 2003 Barrios Altos Case Compliance with Judgment. (2003). 14 Aralık 2017 tarihindehttp://www.corteidh.or.cr/docs/supervisiones/barrios_28_11_03_ing.pdf adresinden alınmıştır. Organisation of Islamic Cooperation, Member States. (2017). 16 Aralık 2017 tarihinde https://www.oic-oci.org/states/?lan=en adresinden alınmıştır. The Organization of American States. (2017). 12 Mayıs 2017’de http://www.oas.org/en/information_center/default.asp adresinden alınmıştır. Özer, Ö. (2014). Direniş (Insurgency) ve Karşı Direniş Harekâtı (Counterinsurgency): Afganistan Örneği (2001-2011). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Pazarcı, H. (2006). Uluslararası Hukuk. Ankara, Turhan Kitabevi. Platon. (2002). Devlet. (Çev. H. Demirhan), İstanbul: Sosyal Yayınlar. Russell, B. (2002). Batı Felsefesi Tarihi 3. (Çev. M. Sencer), İstanbul, Say Yayınları. Shaver, L. (2010). The Inter-American Human Rights System: An Effective Institution for Regional Rights Protection? Washington University Global Studies Law Revie, Volume 9, Issue 4, 638-676. Statistics. (2017). 22 Haziran 2017’de http://www.oas.org/en/iachr/multimedia/ statistics/ statistics.html#comparativo adresinden alınmıştır.Tanzimat Fermanı (Türkçeleştirilmiş). (2007).http://wiki.hukuki.net/Tanzimat_ Ferman%C4%B1_metni_(T%C3%BCrk%C3%A7ele%C5%9Ftirilmi%C5%9F) (Erişim Tarihi: 14 Mayıs 2017). Terzi, M. (2015). Siber Terörizm, E-Devlet ve Aktör-Ağ Kuramı. İçinde M. Terzi ve S. Yenal. (Ed.), Uluslararası Güvenlik ve Terörizm (Seçme Konular) (181-212). Ankara: Sinopsis Yayınları. Terzi, M. (2016). Din Referanslı Terörizm Üzerine ( Upon Terrorism Referred to Religion), Ankara, Edge Akademi Yayınevi. Uluslararası Kuruluşlar, Örgütler, Alt Birim ve Kuruluşları Listesi. (2014). http://www.mfa.gov.tr/data/Terminoloji/uluslararasi-kuruluslar-kasim-2014.pdf (Erişim Tarihi 14 Mayıs 2017). Ünsal, Z. E. (2009). Terörizmin Yasal Finans Kaynakları. İçinde T. Altunok ve H. Çakmak. (Ed.), Terörizmin Finansmanı (117-138). Ankara: Platin Yayınları. Ünsal, Z.E., Ivica, S. (2016). ISIS Migrant Crises and Turkey’s Role as a Protector of Security of EU. Third International Scientific Conference: Social Change in the Global World, 01-02 Eylül, Makedonya. What are Human Rights? (2017). 26 Nisan 2017’de http://www.ohchr.org/EN/ Issues/Pages/WhatareHumanRights.aspx adresinden alınmıştır. Who We Are? (2017). 13 Haziran 2017’de http://www.oas.org/en/about/who_we_ are.asp adresinden alınmıştır. World Report 2016 – Events of 2015. (2016). 15 Aralık 2017 tarihinde www.hrw.org adresinden alınmıştır. Yayla, A. (2000). Liberalizm. Ankara: Liberte Yayınları. Yenal, S. (2016). Asimetrik Savaş ve İstihbarat. Ankara: Sage Yayıncılık. Yenal, S. ve Cantekin, A. (2016. İsyan Hareketleri ve Terörizme Karşı Devletlerin Meşru Müdafaa Hakkı. Ankara: Sage Yayıncılık.